Rosnąca popularność wirtualnych zakupów przekłada się na wzrost liczby płatności dokonywanych przez kupujących. Zauważalny jest wzrost liczby płatności dokonywanych poprzez przelewy i transakcje elektronicznymi instrumentami płatniczymi.
Zakupy przez internet zyskują wśród Polaków coraz większą popularność. Specyfika tego rodzaju transakcji (np. brak możliwości obejrzenia towaru, brak bezpośredniego kontaktu ze sprzedającym) wyraża się również w specyficznej formie dokonywania zapłaty za nabywane dobra.
Handel elektroniczny, obserwowany z perspektywy dynamiki rozwoju, staje się jedną z najprężniej funkcjonujących gałęzi gospodarki elektronicznej. Pomimo wyraźnej tendencji wzrostowej odsetek osób dokonujących zakupów w Internecie w Polsce jest znacząco różny od liczby internautów korzystających ze sklepów internetowych za granicą. Tytułem przykładu: w 2007 roku w sklepach internetowych zaopatrywało się 42 proc. polskich internautów, podczas gdy rok wcześniej było ich jedynie 26 proc. W tym samym czasie w Europie Zachodniej i USA było to odpowiednio 97 i 94 proc.
Rosnąca popularność wirtualnych zakupów przekłada się na wzrost liczby płatności dokonywanych przez kupujących. W Polsce wciąż najbardziej powszechna jest płatność gotówką przy odbiorze zakupionego towaru. Jednak zauważalny jest wzrost liczby płatności dokonywanych poprzez przelewy i transakcje elektronicznymi instrumentami płatniczymi.

Nieograniczony zasięg

Rosnąca popularność sklepów internetowych wynika z faktu, iż ten sposób kontaktów pomiędzy klientem a sprzedawcą niesie ze sobą nowe korzyści, nieznane do tej pory w tradycyjnej działalności handlowej. Korzyści te leżą zarówno po stronie sprzedającego, jak i kupującego. Z punktu widzenia przedsiębiorcy prowadzenie handlu w sieci to przede wszystkim niższe koszty stałe, elastyczność oferty i możliwość dotarcia do większej liczby klientów, przy czym zasięg sklepu internetowego nie jest skonkretyzowany i związany z danym obszarem, a wyznaczany tak naprawdę poprzez dostępność sieci. Sprzedający posiada możliwość kontaktu z klientami, oferowania im produktów i zawierania transakcji przez całą dobę.
Ważne!
W celu podniesienia wygody i komfortu klienta wprowadza się rozwiązania umożliwiające zintegrowanie zakupów w sieci z rachunkiem bankowym klienta, na polskim rynku już kilka banków uruchomiło tego typu systemy
Dla kupujących zakupy internetowe to wygoda, oszczędność czasu i okazja do porównania wielu ofert i produktów rodzimych i zagranicznych producentów. Wartością nie do przecenienia jest możliwość dokonania najlepszego, z punktu widzenia klienta, wyboru, przy czym wybór ten dokonywany może być o dowolnej porze doby i z każdego miejsca, gdzie jest internet (dom, biuro, hotel itd.).
Przedsiębiorcy, którzy chcą rozpocząć działalność w internecie, niejednokrotnie zadają sobie pytanie, od czego zacząć. W tym przypadku podjęcie decyzji dotyczącej profilu prowadzonego sklepu, oferowanego asortymentu i cen pozostaje w gestii samego zainteresowanego. Jeżeli natomiast chodzi o kwestie związane z obsługą klientów od strony finansowej, do dyspozycji przedsiębiorców są programy, które obsłużą procedurę złożenia zamówienia w ich sklepie, przeprowadzą przez etap rejestracji i umożliwią klientom wybór formy płatności.
Każdy z przedsiębiorców już na etapie tworzenia założeń dla sklepu internetowego powinien dokonać przeglądu rozwiązań oferowanych przez agentów rozliczeniowych oferujących obsługę transakcji internetowych i wybrać najkorzystniejsze dla siebie. Warto pamiętać o tym, iż oferta agentów rozliczeniowych w zakresie obsługi transakcji kartami płatniczymi nie musi być ograniczona jedynie do kart płatniczych, ale umożliwiać również akceptację innego rodzaju form płatności elektronicznych. Tak jak w przypadku obsługi transakcji kartami płatniczymi w terminalach elektronicznych i decyzji o wyborze konkretnego agenta rozliczeniowego, tak i w przypadku sklepów internetowych decyzja taka powinna być podejmowana w sposób właściwy dla decyzji biznesowych.

Profil płatności

Z punktu widzenia obu stron transakcji najbardziej korzystna wydaje się płatność kartą i za pomocą nowoczesnych systemów płatniczych. Doświadczenie pokazuje jednak, że klienci przekonują się do nich bardzo powoli, preferując dobrze im znane płatności za pobraniem lub za pomocą przelewu. Należy o tym pamiętać i nie ograniczać możliwości dokonywania płatności jedynie do formy elektronicznej, pozwalając klientowi na dokonanie wyboru. Warto pamiętać, iż zapewnienie klientowi jak najszerszej możliwości podejmowania decyzji pozytywnie wpływa na wizerunek sklepu. Praktyka pokazuje, iż nawet klienci, którzy rozpoczynają przygodę ze sklepami internetowymi od płatności gotówkowych (przy odbiorze), w dłuższym okresie zmieniają profil płatności w stronę płatności elektronicznych.
Najbardziej znanym i popularnym sposobem dokonywania płatności w sklepach internetowych jest wykorzystanie do tego celu kart płatniczych. Rozwiązanie to jest wygodne dla klienta. Aby dokonać transakcji, wystarczy podać nazwisko posiadacza, numer karty, umieszczony na niej kod CVV2/CVC2 oraz datę ważności karty. Oczywiście dokonywanie transakcji kartami płatniczymi w sklepach internetowych możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy posiadana karta zapewnia tego typu funkcjonalność.

Poziom bezpieczeństwa

W przypadku płatności kartami płatniczymi szczególne znaczenie ma bezpieczeństwo transmisji danych, umożliwiających dokonanie płatności. Poziom bezpieczeństwa transakcji dokonywanych kartami płatniczymi w internecie jest w naszym kraju określany jako bardzo wysoki w odniesieniu do sytuacji w innych krajach. Uznaje się także, że poziom bezpieczeństwa transakcji internetowej nie jest mniejszy od poziomu bezpieczeństwa transakcji dokonywanych w świecie niewirtualnym. Pomimo tej konstatacji w Polsce wdrażane są coraz bardziej zaawansowane rozwiązania podnoszące poziom bezpieczeństwa transakcji, co wynika z maksymy, że cofa się ten, kto stoi.

Technologia 3D

Działaniem wprowadzającym najwyższe światowe standardy jest wdrażanie na naszym rynku płatności internetowych międzynarodowego standardu 3D Secure. Zastosowanie tego rozwiązania oznacza, że wszystkie transakcje zabezpieczone zostały specjalnym protokołem przyjętym przez największe międzynarodowe organizacje płatnicze: Visa i MasterCard. Technologia 3D polega na dodatkowej weryfikacji posiadacza karty hasłem przesyłanym do banku w momencie dokonywania płatności. Jeśli okazałoby się, że hasło nie jest poprawne, operacja zostanie przerwana. Hasło to, w zależności od ustaleń banku, może przybrać formę numeru odczytywanego z tokena, karty-zdrapki lub z otrzymanego przez klienta SMS-a. W praktyce technologia ta, oprócz zapobiegania nieuprawnionemu korzystaniu z karty, umożliwia również płacenie w internecie wszystkimi kartami płatniczymi, nie tylko tymi wypukłymi.
Aby móc skorzystać z tego mechanizmu, konieczne jest zarejestrowanie się posiadacza karty. Rejestracja nie jest obowiązkowa dla kart kredytowych, ale warto to zrobić dla podniesienia bezpieczeństwa płacenia nimi w sieci. Posiadacze kart debetowych powinni się zalogować, jeśli chcą używać swoich kart do rozliczania wirtualnych transakcji.

Zakupy za gotówkę...

Mimo iż w portfelach Polaków z roku na rok jest coraz więcej kart płatniczych, obywatele naszego kraju wciąż najchętniej dokonują gotówkowych płatności za zakupy przez internet. Zapłata przekazywana jest kurierowi lub listonoszowi. Ta forma płatności zwiększa koszty transakcji - niejednokrotnie koszty dostawy towaru do klienta w sytuacji zapłaty ceny w gotówce są wyższe niż w przypadku wyboru bezgotówkowych form płatności. Związane jest to z faktem zawarcia przez przedsiębiorcę umowy na obsługę płatności gotówkowych i ponoszenia z tego tytułu określonych kosztów. Z punktu widzenia klienta to rozwiązanie również nie jest wygodne, gdyż w przypadku większych, droższych zakupów (meble, sprzęt sportowy, AGD i RTV) zobowiązany jest do posiadania dużej ilości gotówki w domu.
Poważną wadą płacenia gotówką za zakupy w internecie jest niemożność dokonania zakupów w zagranicznych sklepach internetowych.

...i na przelew

Obok kart płatniczych alternatywną formą płatności za zakupy przez internet są przelewy. Również w tym przypadku możemy powiedzieć, iż istnieją bardziej i mniej wygodne rozwiązania dokonywania płatności w tej formie. W niektórych przypadkach konieczne jest wypełnienie przelewu przez samego kupującego, niektóre witryny zapewniają specjalne, wypełnione już formularze, z którymi wystarczy udać się do banku lub na pocztę i tam dokonać płatności.
Najwygodniejszych i najbardziej bezpiecznym rozwiązaniem jest oczywiście dokonywanie przelewów za pośrednictwem bankowości internetowej, gdzie klient unika konieczności wpłacania gotówki. Przelew z konta internetowego wymaga jednak także wypełnienia formularza przelewu. Dlatego w celu podniesienia wygody i komfortu klienta wprowadza się rozwiązania umożliwiające zintegrowanie zakupów w sieci z rachunkiem bankowym klienta.
Na polskim rynku już kilka banków uruchomiło tego typu systemy. Funkcjonują one dzięki współpracy z agentem rozliczeniowym. Przy wyborze tej formy płatności klient dokonuje wyboru banku, do którego zostaje automatycznie przekierowany. W witrynie banku klient loguje się i zatwierdza formularz, który zawiera już automatycznie wpisane dane do przelewu (numer rachunku, adres i nazwę odbiorcy, a także kwotę przelewu).
W przekazaniu zapłaty pośredniczy agent rozliczeniowy. Udział agenta rozliczeniowego w transakcji powoduje, że sklepy internetowe nie muszą posiadać kont w wielu bankach. To agent rozliczeniowy przekazuje sklepom pieniądze i sam rozlicza się z bankami.

Środki ostrożności

Wielość bezgotówkowych form dokonywania płatności z tytułu zakupów dokonywanych prze internet nie jest jedyną gwarancją bezpieczeństwa. Tak jak w innych przypadkach konieczne jest podjęcie środków ostrożności przez samego klienta. Ogólnymi zasadami jest dokonywanie transakcji z komputerów, do których nie mają dostępu osoby postronne (należy unikać urządzeń w kawiarenkach internetowych czy innych ogólnie dostępnych maszyn), wskazane jest dokładne zapoznanie się z regulaminem sklepu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na mechanizmy zabezpieczające dokonywane transakcje i przesyłane w ich trakcie dane, warto również zabezpieczyć komputer programami antywirusowymi i utrudniającymi dostęp do nich osób niepowołanych (tzw. firewall).
Kwestiom związanym z bezpieczeństwem dokonywania transakcji w internecie poświęcony zostanie odrębny cykl artykułów.

Coraz większa popularność

Popularność płatności internetowych w Polsce rośnie. Z jednej strony dostrzegają to przedsiębiorcy, którzy coraz chętniej wykorzystują internet jako kanał dystrybucji towarów, z drugiej zaś strony implikuje to podejmowanie działań przez instytucje finansowe, które wychodzą internautom naprzeciw, tworząc bezpieczne systemy i nowoczesne rozwiązania dla wirtualnych transakcji.
Wspólne prowadzenie tych działań wpływa na wzrost zaufania, a przez to popularności handlu elektronicznego jako nowoczesnej formy dokonywania zakupów. Można przewidywać, iż w przyszłości większość rozliczeń z tytułu transakcji w sklepach internetowych dokonywanych będzie w formie bezgotówkowej.
Należy przewidywać również, iż w przyszłości segment handlu elektronicznego stanowił będzie istotną gałąź polskiej gospodarki elektronicznej i znacząco wpływał na rozwój płatności bezgotówkowych.
Zakupy przez internet
42 proc.
polskich internautów kupowało w internecie w 2007 roku
97proc.
internautów w Unii Europejskiej dokonywało zakupów w sieci w 2007 roku