UE11 to grupa krajów, na którą składa się 10 krajów Unii – Bułgaria, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia – oraz Chorwacja, która wkrótce zostanie członkiem UE.
„Recesja w strefie Euro nadal osłabia wyniki gospodarcze krajów UE11” - mówi Gallina Vincelette, starszy ekonomista Banku Światowego, główna autorka raportu - „Obecnie oczekuje się, że wzrost gospodarczy w roku 2012 będzie słabszy od przewidywanego w prognozach sprzed sześciu miesięcy i wyniesie średnio około 1 proc. W roku 2013 oczekujemy, że nastąpi lekkie ożywienie, do poziomu 1.3 proc. W sytuacji zwiększonej niepewności, nawet tak skromny wzrost gospodarczy zakłada, że polityka przyjęta dla strefy euro zostanie pomyślnie wdrożona, by uniknąć znaczącego pogorszenia sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych.”
Zalecane ostrożność i reformy
Aby chronić wzrost i przyspieszyć jego tempo, raport rekomenduje wprowadzenie dwóch kierunków zdecydowanej polityki gospodarczej. Po pierwsze, należy zachować ostrożne stanowisko w zakresie polityki makroekonomicznej, aby wzmacniać zaufanie rynków finansowych. Po drugie, średnioterminowy potencjał wzrostu gospodarczego krajów UE11 może być zrealizowany tylko pod warunkiem usunięcia strukturalnych barier działalności gospodarczej.
”Kluczowe znaczenie mają reformy zarówno rynku produktów, jak i rynku pracy. Pozwolą one na poprawę produktywności i konkurencyjności krajów UE11” - mówi Yvonne Tsikata, dyrektor Banku Światowego ds. zwalczania ubóstwa i zarządzania gospodarką w regionie Europy i Azji Środkowej –„Uproszczenie regulacji biznesu, usprawnienie realizacji usług publicznych a także ochrona akcjonariuszy mniejszościowych przed nadużyciami w postaci wykorzystywania majątku firmy do osiągania osobistych korzyści – to obszary, w których pewne kraje EU11 mogłyby wprowadzić reformy aby stymulować rozwój sektora prywatnego, ułatwiać przyciąganie inwestycji i prowadzenie działalności gospodarczej.”
Report rekomenduje również zwiększenie bodźców w zakresie mobilności siły roboczej, równoważenia finansów publicznych, adaptowania systemów zabezpieczenia społecznego do zmieniających się warunków demograficznych, a także do harmonizacji regulacji transgranicznej. Podjęcie takich środków pomoże w łagodzeniu zagrożeń demograficznych i przyniesie znaczącą poprawę w obszarze konwergencji dochodów z pozostałymi krajami UE.
Nie tylko dywersyfikacja rynków
Umiarkowany wzrost, odnotowany w krajach UE11 w roku 2012, opierał się na kilku czynnikach. Po pierwsze, zdolności tych krajów do dywersyfikacji rynków i zwiększania udziału rynków pozaeuropejskich w eksporcie pomogły w uzyskaniu korzystniejszego bilansu handlowego. Po drugie, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) utrzymywał się na stabilnym poziomie, dzięki czemu kraje UE11 utrzymały swoją pozycję atrakcyjnych dla inwestycji obszarów. Po trzecie, zaufanie sektora finansowego w krajach UE11 zaczęło przynosić zyski, wspierane dodatkowo przez ciągłe wysiłki instytucji regulacyjnych na rzecz zapewnienia stabilności systemu finansowego. Po czwarte, w drugiej połowie 2012 r. kraje UE11 korzystały z rynków finansowych po rekordowo niskich cenach, ze względu na poprawę warunków wewnętrznych oraz częściowe uspokojenie rynków finansowych.
Co więcej, w obliczu spowolnienia wzrostu w całym regionie, rządy krajów UE11 kontynuowały w roku 2012 politykę konsolidacji fiskalnej. Deficyty budżetowe w całym regionie spadały i w 2012 r. osiągnęły przewidywaną wartość 3.2 proc. PKB. Działania na rzecz konsolidacji fiskalnej pomogły w ograniczeniu wzrostu wskaźnika długu do PKB. Także pomimo ograniczonych środków budżetowych większość krajów UE11 zrealizowała swoje ambitne programy inwestycyjne – podkreśla raport BŚ.
Kiepsko na rynkach pracy
Niemniej jednak, w warunkach słabnącego wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynkach pracy pozostaje trudna. Stopa bezrobocia kształtowała się na poziomie podobnym do odnotowanego w szczytowym punkcie globalnego kryzysu finansowego, przy słabym wzroście zatrudnienia i równoczesnym wzroście bezrobocia o charakterze długoterminowym. W Chorwacji i Bułgarii stopy bezrobocia są obecnie wyższe od tych obserwowanych przed globalnym kryzysem finansowym. Natomiast Estonia, Łotwa i Litwa odnotowały znaczący spadek bezrobocia połączony ze znacznym ożywieniem rozwoju gospodarczego. Niemniej, krótkoterminowe prognozy rynku pracy nadal są niekorzystne; spowolnienia tempa wzrostu bezrobocia można oczekiwać dopiero w średnim terminie.
Według raportu, rozwój akcji kredytowej pozostaje ograniczony. Zaszłości w postaci niespłaconych kredytów (nonperforming loans, NPL) przyczyniają się do słabego tempa wzrostu kredytów w krajach grupy..
Zdaniem autorów raportu, kraje UE11 powinny nadal być obszarem atrakcyjnym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zwłaszcza jeśli nadal będą czynić postępy w zakresie poprawy środowiska gospodarczego. Największy wzrost FDI w porównaniu z rokiem 2011 odnotowano w 2012 w Polsce, Słowacji i Bułgarii.
Starzejące się społeczeństwa
„Temat specjalny” tego wydania raportu EU11 dotyczy wpływu starzenia się społeczeństw europejskich na wzrost gospodarczy. Według raportu, obecny i prognozowany niski poziom dzietności w Europie będzie skutkować bezprecedensowym procesem starzenia się społeczeństwa, co z kolei przyniesie drastyczną zmianę struktury społeczeństw europejskich. W istocie, oczekuje się, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat wskaźnik zależności pokoleniowej w krajach UE11 będzie rósł szybciej niż w krajach UE17. Co więcej, uczestnictwo w rynku pracy w krajach „jedenastki” już pozostaje w tyle za resztą Europy, w szczególności jeśli chodzi o kobiety bez wyższego wykształcenia. Oznacza to, że z perspektywy podaży siły roboczej kraje UE11 stoją przed znacznie większymi wyzwaniami demograficznymi, wynikającymi ze starzenia się społeczeństw niż kraje pozostałej części UE. Jeśli bieżące trendy utrzymają się, do roku 2050, to można się spodziewać spadku liczby osób aktywnych zawodowo o ponad 35 proc. w krajach „jedenastki”.
Dane empiryczne zamieszczone w raporcie sugerują, że jeśli bieżące trendy demograficzne nie zmienią się, kraje UE11 prawdopodobnie będą miały do czynienia ze znacznym spowolnieniem tempa wzrostu dochodów na głowę, a tym sposobem spowolnienia procesu konwergencji z innymi krajami UE. Z drugiej strony, rosnąca produktywność siły roboczej i wskaźniki aktywności zawodowej, jak też rosnący poziom umiejętności pracowników w UE11 wydają się być istotnymi czynnikami napędzającymi wzrost gospodarczy i konwergencję z UE.
EU11 Regular Economic Report ukazuje się dwa razy do roku. Monitoruje on sytuację makroekonomiczną i reformy wprowadzane w krajach UE11, przedstawia też szczegółowe analizy kluczowych zagadnień strategicznych.