Beneficjenci pomocy unijnej mogą zostać zobligowani do przeprowadzenia audytu zewnętrznego w zakresie realizowanych projektów unijnych. To, oprócz kontroli, dodatkowy mechanizm weryfikujący prawidłowość wydatkowania środków publicznych.

Audyt zewnętrzny ma na celu uzyskanie racjonalnego zapewnienia, że projekt jest realizowany zgodnie z umową oraz z wnioskiem o dofinansowanie. Audyt, wykonywany przez niezależną i bezstronną firmę audytorską, obejmuje wiele aspektów związanych z realizowanym projektem. Obowiązkiem audytorów jest sprawdzenie m.in., czy działania związane z planowaną inwestycją rzeczywiście zostały podjęte, czy zakres prac oraz terminy zostały dotrzymane, czy wydatki zostały rzeczywiście poniesione i kwalifikują się do refundacji oraz czy zostały odpowiednio udokumentowane i zaksięgowane. Zweryfikowana zostanie również poprawność przeprowadzonych procedur przetargowych (w przypadku, gdy beneficjent był zobowiązany do ich stosowania) oraz sposób przeprowadzenia akcji informacyjnych i promocyjnych związanych z realizowanym projektem.
Audyt wykonywany jest zgodnie z powszechnie uznawanymi polskimi oraz międzynarodowymi standardami audytu. A jego wyniki, przedstawione w opinii i sprawozdaniu, mają istotne znaczenie dla beneficjentów. Jeśli bowiem rezultat audytu wykaże istotne nieprawidłowości, instytucja odpowiedzialna za rozliczenie projektu może zobowiązać beneficjenta m.in. do zwrotu otrzymanej dotychczas części dotacji wraz z odsetkami w wysokości ustalonej jak dla zaległości podatkowych obliczonych za okres pięciu lub trzech lat.
O konieczności wykonania audytu projektu unijnego decyduje kilka elementów. Po pierwsze - rodzaj beneficjentów. Do przeprowadzenia audytu powinny być przygotowane m.in. jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kultury, stowarzyszenia, fundacje, szkoły wyższe, zakłady opieki zdrowotnej czy też spółki komunalne. Po drugie - wartość projektu. Tylko projekty o znacznej wartości będą podlegały temu obowiązkowi. W poprzednim okresie programowania obowiązek audytu został nałożony np. na projekty o wartości przekraczającej 32,5 mln zł. Po trzecie - termin. Dotychczasowe wytyczne zalecały, aby został przeprowadzony po poniesieniu wydatków przekraczających 50 proc. dofinansowania.
Warto pamiętać również, iż wydatki związane z przeprowadzeniem audytu mogą być uznane za kwalifikowane, pod warunkiem jednak, że wynika to wprost z dokumentów programowych oraz zostały zaplanowane w budżecie projektu i wykazane we wniosku o dofinansowanie.
MONIKA NAJGEBAUER-SŁOMKA
specjalista ds. funduszy europejskich, Centrum Obsługi Średnich i Dużych Przedsiębiorstw Fortis Bank Polska