Osoby wykonujące wolne zawody mogą prowadzić działalność w formie spółki partnerskiej niezależnie od wniesionych środków finansowych. Taka forma współpracy pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za błędy popełnione przez wspólników.
Adwokaci, architekci czy lekarze mogą od 2001 roku wykonywać swoją profesję w formie spółki partnerskiej. Ze względu na jej szczególny charakter mogą ją zawiązać wyłącznie osoby fizyczne posiadające uprawnienia do wykonywania określonego wolnego zawodu. Wymienia je kodeks spółek handlowych.

Kto może być partnerem

Zakaz uczestniczenia w spółce partnerskiej innych niż osoby fizyczne podmiotów uzasadniony jest szczególnymi regułami odpowiedzialności partnerów. Wynika to z ich aktywności zawodowej. Dochodzenie odpowiedzialności od osób występujących za lub w imieniu osób prawnych lub jednostek organizacyjnych posiadających podmiotowość prawną mogłoby napotykać duże utrudnienia i narażać na niebezpieczeństwo interesy klientów spółki. Poza tym świadczenie usług profesjonalnych wymaga osobistego zaangażowania konkretnych osób. W stosunkach prawnych ogromne znaczenie ma bowiem element zaufania klienta do partnera.
Spółka może być tworzona do wykonywania jednego albo też większej liczby wolnych zawodów. Ze względów praktycznych może to być uzasadnione ich pokrewieństwem (np. adwokaci i radcowie prawni) albo tym, że się wzajemnie uzupełniają (np. lekarze i pielęgniarki). O tym, przedstawiciele jakich wolnych zawodów mogą się łączyć w ramach spółki partnerskiej, decydują przepisy odrębnych ustaw.

Renoma zamiast kapitału

Ze względu na specyficzny przedmiot działalności spółki partnerskiej wartość wkładów pieniężnych wnoszonych przez wspólników będzie miała niewielki wpływ na rozmiar wypracowanego zysku. Przy wykonywaniu wolnych zawodów, takich jak zawód prawnika czy lekarza, bardzo istotne znaczenie ma osoba świadcząca tego rodzaju usługi. Jej umiejętności, prestiż w środowisku mogą być ważnym argumentem przy podejmowaniu decyzji, czy skorzystać z usług oferowanych przez daną spółkę. Dodatkowo ważnym atutem może być efektywność i jakość świadczonych przez nią usług czy liczba klientów, z którymi nawiązała stosunki prawne. Niekiedy samo zamieszczenie w firmie spółki nazwiska partnera posiadającego określoną renomę znacznie bardziej przyczyni się do dochodowości spółki niż jakakolwiek inna wartość majątkowa wniesiona tytułem wkładu.
Dlatego najistotniejsze znaczenie w spółce ma nie tyle wartość wniesionych do niej wkładów pieniężnych, ile sama osoba wspólnika i jego kwalifikacje. Niezależnie od tego w umowie spółki niezbędne jest określenie wartości wnoszonych przez wspólników wkładów, gdyż ma to przełożenie na udział w zyskach. Wówczas to przyszli partnerzy muszą wycenić przydatność swojej osoby dla interesów spółki.



Odpowiedzialność partnerów

Największą zaletą spółki partnerskiej są reguły ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez wspólników. Umożliwia ona wyłączenie odpowiedzialności osobistej wspólnika za błędy w sztuce popełniane przez innych partnerów. Muszą one pozostawać jednak w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w ramach działalności spółki. Podobnie jest w przypadku zobowiązań powstałych przy świadczeniu usług będących następstwem zachowań osób zatrudnionych w spółce.
Problemy mogą pojawić się w razie trudności w ustalaniu partnera odpowiedzialnego za zobowiązania spółki. Sąd może przyjąć wówczas domniemanie, według którego odpowiedzialność ponoszą nawet wszyscy partnerzy. W typowych sytuacjach świadczenia usług profesjonalnych określenie odpowiedzialności partnera nie sprawia zazwyczaj większych trudności. Klient kancelarii prawnej kontaktuje się z określonym adwokatem czy radcą prowadzącym sprawę. Pacjent z reguły nie ma trudności z identyfikacją lekarza, który przeprowadzał operację, a wszystkie opinie biegłych rewidentów są przez nich podpisywane.

Utrata uprawnień

W momencie utraty uprawnień do wykonywania wolnego zawodu wspólnik powinien złożyć pisemne oświadczenie o wystąpieniu ze spółki. Adresatem pisma może być zarząd spółki albo partner uprawniony do jej reprezentowania. Jeżeli nie zrobił tego do końca roku obrotowego, w którym utracił uprawnienia do wykonywania zawodu, jego wyłączenie następuje tutaj z mocy prawa.
Często zdarza się, że to komplikuje sytuację spółki i staje się zagrożeniem dla jej dalszego bytu. Ma to miejsce w momencie, kiedy w spółce pozostaje tylko jeden partner mający kwalifikacje zawodowe związane z przedmiotem jej działalności. Sytuacja taka może powstać, także jeżeli niektórzy spośród partnerów odejdą ze spółki albo umrą. Nie ma to większego znaczenia, dlatego że spółka partnerska musi mieć co najmniej dwóch wspólników z uprawnieniami.
Ostateczne orzeczenie przez właściwy organ, że osoba będąca partnerem spółki utraciła prawo wykonywania oznaczonego wolnego zawodu, jest wiążące dla spółki i jej partnerów. W odróżnieniu od innych typów spółek osobowych spółka partnerska nie musi wcale wtedy się rozwiązać. Jedyny partner ma jeszcze rok na znalezienie sobie nowego wspólnika, z którym będzie mógł kontynuować działalność, z tym że nie może to być oczywiście osoba bez niezbędnych uprawnień (adwokat nie może sobie wziąć za wspólnika osobę posiadającą wyłącznie tytuł magistra prawa). Jeżeli w tym czasie tego nie zrobi, spółka zostanie postawiona w stan likwidacji.

Partnerstwo w spadku

Uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu mają także istotne znaczenie dla spadkobierców partnera w przypadku jego śmierci. Kodeks spółek handlowych przewiduje tutaj szczególne rygory dla następców prawnych wspólnika spółki partnerskiej. Aby spadkobierca mógł wstąpić do spółki w miejsce zmarłego wspólnika, musi spełnić łącznie dwa warunki. Po pierwsze, umowa spółki musi przewidywać taką możliwość, a po drugie, niezależnie od woli partnerów, powinien on posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe.
Odpowiednie postanowienie umowy spółki partnerskiej, o którym była mowa powyżej, tworzy uprawnienie, a nie obowiązek spadkobiercy zmarłego wspólnika. Nawet jeśli posiada on stosowne uprawnienia i nie chce do niej przystąpić, to nikt nie może go do tego zmuszać. Ani spółce, ani partnerom nie przysługuje roszczenie przeciwko spadkobiercy o wstąpienie do spółki.



Działalność w spółce partnerskiej
Uprawnione zawody
● adwokat,
● aptekarz,
● architekt,
● inżynier budownictwa,
● biegły rewident,
● broker ubezpieczeniowy,
● doradca podatkowy,
● makler papierów wartościowych,
● doradca inwestycyjny,
● księgowy,
● lekarz, lekarz dentysta,
● lekarz weterynarii,
● notariusz,
● pielęgniarka, położna,
● radca prawny,
● rzecznik patentowy,
● rzeczoznawca majątkowy,
● tłumacz przysięgły.
Przykład: Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Lekarze będący wspólnikami spółki partnerskiej zaciągnęli kredyt na zakup aparatu rentgenowskiego. W razie problemów z jego spłatą odpowiadają wszyscy na takich samych zasadach jak w spółce jawnej, czyli całym swoim teraźniejszym i przyszłym majątkiem osobistym. Jeśli natomiast dojdzie do sytuacji, w której partner popełni błąd przy wykonywaniu wolnego zawodu w ramach spółki (np. źle zoperuje pacjenta), to za wszystkie zobowiązania z tego tytułu odpowiada swoim majątkiem spółka. Dopiero w momencie, kiedy okaże się on niewystarczający, wierzyciel może sięgnąć do kieszeni partnera, który wyrządził szkodę. Nigdy zaś do pozostałych.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037).
Sprawdź odpowiedzi na pytania:
Czy żona może być w zarządzie
Czy w firmie można zamieścić swoje nazwisko
Czy spółka ulegnie rozwiązaniu