Lekarz może założyć i prowadzić aptekę, ale pod warunkiem, że zrezygnuje z wykonywania swojego zawodu. Jeżeli jednak zdecyduje się na prowadzenie apteki jako osoba prawna, to obowiązek zaprzestania praktyki lekarskiej nie jest już tak jednoznaczny.
Nie trzeba być farmaceutą, żeby założyć i prowadzić aptekę. Z prawnego punktu widzenia istotne jest bowiem to, żeby przy wykonywaniu w aptece czynności fachowych zatrudnieni byli wyłącznie farmaceuci i technicy farmaceutyczni w granicach ich uprawnień zawodowych. Tak wynika z prawa farmaceutycznego - ustawy regulującej zakładanie i prowadzenie aptek. Także lekarz może być właścicielem apteki.

Praktyka albo apteka

Kluczowe znaczenie w tym względzie ma przepis art. 99 ust. 4b prawa farmaceutycznego. Zgodnie z jego treścią w przypadku gdy występującym o zezwolenie na prowadzenie apteki jest lekarz (...), zezwolenie wydaje się, jeżeli występujący przedstawi oświadczenie o niewykonywaniu zawodu lekarza. Oznacza to, że lekarz może co prawda założyć i prowadzić aptekę, ale tylko wówczas, gdy zrezygnuje z wykonywania swojego zawodu. Nie jest natomiast dopuszczone jednocześnie wykonywanie zawodu lekarza i prowadzenie apteki. Wymóg ten dotyczy zarówno lekarzy pracujących w zakładach opieki zdrowotnej, jak i udzielających świadczeń zdrowotnych w formie prywatnej praktyki lekarskiej. Jest to powiązane z art. 46 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który stanowi, że lekarz nie może sprzedawać środków farmaceutycznych, materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych lub środków pomocniczych. Lekarz musi więc wybrać miedzy prowadzeniem apteki a praktyką lekarską.

Apteka obok praktyki

Wskazana alternatywa nie jest jednakże dla lekarza jedynym rozwiązaniem prawnym. Zgodnie bowiem z art. 99 ust. 1 prawa farmaceutycznego apteka ogólnodostępna może być prowadzona tylko na podstawie uzyskanego zezwolenia na prowadzenie apteki. Przy czym prawo do uzyskania zezwolenia na prowadzenie apteki posiada osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego (art. 99 ust. 4). Taki stan prawny otwiera przed lekarzem możliwość prowadzenia apteki bez konieczności rezygnowania z wykonywania swojego zawodu. A mianowicie; skoro lekarz nie może prowadzić apteki jako osoba fizyczna, to czy może ją prowadzić (uzyskać zezwolenie) na bazie utworzonej przez siebie osoby prawnej lub niemające osobowości prawnej spółki prawa handlowego? Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista, gdyż w wyroku z 7 września 1995 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II SA 855/94) - na gruncie poprzedniego stanu prawnego - wyraził pogląd, iż lekarz, który nie zaprzestał wykonywania zawodu lekarza, nie może jednocześnie prowadzić działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży leków. [...] Oznacza to, że nie może uzyskać koncesji na prowadzenie apteki (aktualnie zezwolenia).

Sąd zezwala

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 11 lipca 2005 r. (I SA/Wa 1025/04) stwierdził jednakże, że wspomniane orzeczenie NSA dotyczyło tylko sytuacji, gdy lekarz jako osoba fizyczna sam chciałby zajmować się sprzedażą lekarstw, albo czynił to za pośrednictwem zatrudnionego przez siebie personelu, zaś zawarte w art. 99 ust 4b ww. ustawy ograniczenie do uzyskania tego rodzaju zezwolenia dotyczy wyłącznie osoby fizycznej, jaką jest każdy lekarz lub lekarz stomatolog, którzy nie przedstawią - ubiegając się o przedmiotowe zezwolenie - oświadczenia o niewykonywaniu zawodu lekarza. Innych ograniczeń w niniejszej materii wspomniana ustawa nie zawiera.
W świetle zatem powołanego poglądu WSA nie ma przeszkód prawnych do tego, żeby lekarz bez konieczności zaprzestawania wykonywania swojego zawodu mógł założyć i prowadzić aptekę. Nie może tego jednakże czynić jako osoba fizyczna, lecz wyłącznie poprzez utworzoną przez siebie osobę prawną lub niemającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego. Mówiąc inaczej; najpierw musi utworzyć podmiot założycielski (np. spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę jawną), a dopiero na jego bazie założyć i prowadzić aptekę.
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 53, poz. 553 ze zm.).
• Ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 226, poz. 1943 ze zm.).