W okresie od 2014 r. do końca 2017 r. byłem wspólnikiem w spółce jawnej działającej od 2009 r. w branży budowlanej. Egzekucja prowadzona wobec spółki na podstawie nakazu zapłaty z 20 listopada 2017 r. okazała się bezskuteczna. Czy sąd może nadać klauzulę wykonalności prawomocnemu nakazowi zapłaty przeciwko mnie, nawet gdy nakaz dotyczy długów powstałych przed przystąpieniem do spółki?
Tak. Zgodnie z art. 778 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność całym majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.
Przepis ten pozostaje w związku z odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki. Zgodnie z art. 22 par. 2 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką z uwzględnieniem art. 31 par. 1 k.s.h. W myśl tego artykułu wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Przepis ten nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 par. 2 k.s.h.).
Jak wskazał Sąd Okręgowy w Poznaniu w postanowieniu z 27 maja 2014 r. (sygn. akt II Cz 523/14), wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przystąpienia do spółki. Wynika to wprost z art. 32 k.s.h. Poznański Sąd Okręgowy wyjaśnił przy tym, że generalnie obowiązuje zasada, że wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w czasie, gdy byli oni wspólnikami. Jednakże właśnie art. 32 k.s.h. rozszerza ramy czasowe odpowiedzialności tych wszystkich, którzy przystępują do spółki już działającej. SO w Poznaniu stwierdzi ponadto, że art. 7781 k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko jej byłemu wspólnikowi, jeżeli wystąpił on ze spółki albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem iż tytuł ten obejmuje zobowiązanie spółki, za które ten wspólnik ponosi odpowiedzialność, czyli zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki (tak również Sąd Najwyższy w uchwale z 4 września 2009 r., sygn. akt III CZP 52/09).
Pamiętać jednak należy, że art. 7781 k.p.c. częściowo został uznany za niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2017 r. (sygn. akt SK 31/15) z dniem 10 października 2017 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko spółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki, niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której wydany został tytuł egzekucyjny przeciwko spółce jawnej. W sprawie czytelnik jednak nie wspomina o tym, że w momencie wydania nakazu zapłaty przeciwko spółce nie był już jej wspólnikiem. Przeciwnie - z zestawienia dat (w tym wydania nakazu zapłaty przeciwko spółce) wynika, że w chwili wszczęcia postępowania w sprawie był wciąż jeszcze jej wspólnikiem.
Podstawa prawna
Art. 7781 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).
Art. 22 par. 2, art. 31, art. 32 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577).
