Subskrybuj nas na Youtube
/>
Imponujący wzrost wpływów z podatku od towarów i usług, utrzymująca się przez większą część roku nadwyżka w budżecie, nienotowane od lat tempo wzrostu gospodarczego, nominalny spadek długu Skarbu Państwa czy przyjęcie przez rząd długo wypracowywanej Konstytucji biznesu (a potem, już na początku tego roku, uchwalenie jej przez Sejm), a przede wszystkim wpływ na wszystkie najważniejsze decyzje kształtujące politykę gospodarczą – to tylko kilka powodów, dla których premiera Mateusza Morawieckiego umieściliśmy na szczycie naszego zestawienia.
Morawiecki, łącząc we wrześniu 2016 r. stanowiska ministra rozwoju i finansów, dużo ryzykował: skupił w ręku właściwie całą gospodarczą władzę w rządzie, co wzmocniło jego pozycję w politycznej grze, ale też postawiło na świeczniku. Niezależnie od ocen, jakie można wystawić po ponad roku działania tego eksperymentu, można bez wątpliwości uznać, że skoro Morawiecki został premierem, to z jego punktu widzenia był to udany pomysł.
Wysoka pozycja w naszym rankingu jest „w uznaniu zasług”, ale i „na zachętę”. W uznaniu zasług, bo będąc ministrem finansów, Mateusz Morawiecki miał się czym pochwalić. To na jego konto idzie uzyskanie rekordowo niskiego deficytu finansów publicznych w ubiegłym roku. To on jest kojarzony ze skutecznym zagęszczeniem fiskalnego sita. Choć kierując resortem finansów, częściowo zbierał plon z tego, co zasiał poprzednik Paweł Szałamacha (np. z przyjętego jeszcze w 2016 r. pakietu paliwowego, ze zmian w ustawie o VAT, takich jak przywrócenie sankcji za zaniżanie podatku czy rozszerzenia obowiązku przekazywania jednolitego pliku kontrolnego na średnie i małe firmy), to za władztwa Morawieckiego w Ministerstwie Finansów przeprowadzono – bez uszczerbku dla dochodów budżetowych – głęboką reformę służb skarbowych. I skonstruowano podatkowe armaty, które mają wypalić w tym roku: split payment w VAT i ustawę STIR przeciwdziałającą wykorzystywaniu banków do przestępstw skarbowych.
Dlaczego „na zachętę”? Morawiecki jako wicepremier odpowiedzialny za gospodarkę stracił nadzór nad Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń, a próba przeforsowania Rafała Antczaka na prezesa Giełdy Papierów Wartościowych skończyła się niepowodzeniem. Nie udało się też zaprezentować projektów kluczowych dla tzw. planu budowy kapitału będącego częścią Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Chodzi o pracownicze plany kapitałowe i sprywatyzowanie trzech czwartych aktywów otwartych funduszy emerytalnych. Wicepremier Morawiecki nie przekonał do tych pomysłów kolegów z rządu. Premierowi Morawieckiemu będzie dużo łatwiej.
/>
Zbiorowy bohater polskiej gospodarki, a przynajmniej ważny i jasny punkt na naszym rynku pracy. Ukraińców zaczęliśmy dostrzegać po rosyjskiej agresji na Krym i konflikcie w Donbasie już nie tylko w naszym rolnictwie czy sadownictwie, ale w wielu innych branżach. Z danych resortu pracy wynika, że tylko w ubiegłym roku pracodawcy wystawili w pośredniakach ponad 1,7 mln oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy Ukraińcom. To dla nich najszybsza i najpopularniejsza forma zatrudnienia. Pozwala na legalną pracę przez pół roku w ciągu 12 miesięcy. Liczba oświadczeń w porównaniu z 2016 r. zwiększyła się o ponad jedną trzecią. Porównując z rokiem 2014 r., kiedy fala migracyjna ze Wschodu zaczęła mocno wzbierać, wzrost wyniósł przeszło 350 proc. Choć nie wszystkie wystawione oświadczenia kończą się podjęciem pracy – często na jedną osobę wystawionych jest kilka – to liczby i dynamika wzrostu i tak robią wrażenie. Szczególnie jeśli dodać do tego osoby, dla których wydano pozwolenia na pracę – znacznie stabilniejsze i pozwalające myśleć o pozostaniu w Polsce na stałe. Ukraińcy dostali ich w pierwszej połowie 2017 r. ponad 91 tys. i było to aż 85 proc. wszystkich pozwoleń na pracę wystawionych w naszym kraju. Ich liczba była o zaledwie 15 tys. niższa niż za cały 2016 r. Migracyjna fala ze Wschodu oprócz łatania deficytów siły roboczej pozytywnie odbija się też na kondycji systemu ubezpieczeń społecznych dzięki odprowadzanym przez imigrantów składkom. 308 tys. Ukraińców na koniec września 2017 r. było ubezpieczonych w ZUS, ich liczba w ciągu roku zwiększyła się o ok. 130 tys.
Rola Ukraińców na naszym rynku pracy rośnie. To szczególnie istotne w kontekście wyzwań demograficznych, które są niczym bomba podłożona pod naszą gospodarkę. Eksperci Organizacji Narodów Zjednoczonych wymieniają Polskę wśród krajów, których populacja będzie kurczyć się najszybciej, a społeczeństwo będzie jednym z szybciej się starzejących. Dziś imigranci ze Wschodu łagodzą i hamują demograficzne zmiany. Problemu jednak nie rozwiązują, bo Ukraina będzie się starzała i wyludniała jeszcze szybciej niż Polska. Nie możemy też liczyć, że nowi pracownicy zostaną u nas na stałe. Państwo wciąż nie ma polityki migracyjnej ani pomysłu na to, jak pozwolić Ukraińcom, Białorusinom i innym zapuścić w Polsce korzenie. Gdy otworzą się dla nich bogatsze kraje Europy Zachodniej, to magnes wyższych pensji może przyciągnąć ich za Odrę.
/>
Prezydent nie ma wpływu na resorty gospodarcze w rządzie, nie ma więc bezpośredniego przełożenia na gospodarkę, ale ma inicjatywę legislacyjną. Dzięki niej wpłynął na sytuację na rynku pracy, ubezpieczenia społeczne i finanse publiczne. Mowa o ustawie o obniżeniu wieku emerytalnego. Ten postulat był drugim obok programu „Rodzina 500 plus” filarem kampanii wyborczej Andrzeja Dudy i stojącego za nim Prawa i Sprawiedliwości. Projekt mający olbrzymie poparcie społeczne, ale i budzący gorący sprzeciw po stronie ekspertów, został wniesiony do Sejmu wkrótce po tym, jak nowy prezydent pojawił się na urzędzie. Obniżka wieku emerytalnego weszła w życie na początku października zeszłego roku.
W efekcie w minionym roku prawo do emerytury zyskało ponad 400 tys. osób. Jak pokazują najnowsze dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, obniżka wieku emerytalnego spowodowała odpływ z rynku pracy 100–170 tys. osób. To początek. Z każdym rokiem proces będzie się nasilał i podbijał negatywne trendy demograficzne. Jak pokazują prognozy, już na początku przyszłej dekady będzie o 1,4 mln mniej osób w wieku produkcyjnym niż w 2015 r. Za to o 1,2 mln więcej emerytów. Gdyby nie ruszać mechanizmu podwyższania wieku emerytalnego, spadek liczby ludzi zdolnych do pracy wyniósłby 750 tys., a wzrost liczby emerytów – nieco ponad 500 tys. Do tego dochodzą obciążenia dla finansów publicznych. Wypłacone emerytury to dla ZUS dodatkowe 2 mld zł wydatków w roku ubiegłym i ok. 10 mld zł w tym. W kolejnych latach koszty będą rosły. Jest jeszcze jeden efekt, dziś mało widoczny, ale ważny w przyszłości. Wprowadzona za rządów Platformy Obywatelskiej podwyżka wieku emerytalnego miała w znaczący sposób podbić wysokość emerytury. Docelowo w przypadku kobiet różnica między świadczeniem otrzymanym w wieku 60 a 67 lat to aż 70 proc. Obniżka emerytur wywoła przeciwny skutek. Już widać, że w ogólnej puli świadczeń zaczął rosnąć udział emerytur minimalnych i niższych.
W kontekście decyzji o obniżeniu wieku najważniejsze było nie tylko, czy to się stanie, ale także w jakiej formie. Andrzej Duda złożył projekt odwracający wprowadzone przez Donalda Tuska stopniowe podnoszenie i zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Olbrzymie wsparcie, jakiego tej propozycji udzielili związkowcy z Solidarności czy OPZZ, postawiło w trudnej sytuacji tych polityków PiS, którzy widzieli długofalową szkodliwość tego rozwiązania i liczyli na jakieś korekty. Pojawiał się np. pomysł wprowadzenia stażu jako dodatkowego kryterium przyznania świadczenia. Prezydent nie udzielił wsparcia takim propozycjom.
/>
Lokator Pałacu Elizejskiego lubi się chwalić, że dzięki jego polityce francuska gospodarka ruszyła z kopyta. To naciągana teza, chociaż faktem jest, że wpływ Macrona sięga daleko poza granice Francji. Do tego stopnia, że nie było w ubiegłym roku europejskiego polityka, który w większym stopniu oddziaływałby na to, co się dzieje nad Wisłą.
Siła Macrona bierze się z próżni, jaka powstała na skutek problemów w innych, europejskich stolicach. Londyn nie liczy się już w Unii. Madryt ma za dużo kłopotów wewnętrznych. Rzym czeka już tylko na marcowe wybory. W Berlinie dopiero powstaje koalicja. W takiej sytuacji francuski prezydent po prostu chwycił lejce europejskiej debaty i narzucił wszystkim własną wizję Wspólnoty. Nawet jeśli ostatecznie ona się nie zmaterializuje, to i tak wszyscy się do niej odnoszą.
Macron chciałby politycznego zbliżenia krajów strefy euro. Temu miałoby służyć m.in. powołanie instytucji europejskiego ministra finansów oraz wydzielenie z unijnego budżetu osobnej części tylko dla krajów strefy. W tym kierunku idzie również pomysł emisji euroobligacji, czyli papierów dłużnych, za których spłatę odpowiadałyby wszystkie państwa eurolandu. Francuski prezydent chciałby też dokończenia budowy unii bankowej – zwieńczenia projektu budowy wspólnej waluty. Co szczególnie ważne dla nas, jeszcze w trakcie kampanii wyborczej postawił sobie za cel walkę z dumpingiem socjalnym, czyli wykorzystywaniem różnic płacowych w obrębie Wspólnoty do budowy "nieuczciwej przewagi konkurencyjnej" przez firmy z uboższych krajów UE.
Wszystkie te pomysły razem wzięte prowadzą do Unii dwóch prędkości. Biorąc pod uwagę, że Polska dotychczas nie przyjęła wspólnej waluty, Warszawa nie byłaby beneficjentem pomysłów Pałacu Elizejskiego dotyczących strefy euro. Gdyby doszło do większego politycznego zbliżenia krajów unii walutowej, oznaczałoby to wprowadzenie na kontynencie integracji o różnym stopniu zaawansowania. Wówczas nie byłby nieprawdopodobny scenariusz, że ten nowy klub w obrębie UE starałby się wprowadzać rozwiązania korzystne dla siebie także w kwestiach niezwiązanych z funkcjonowaniem wspólnej waluty.
W nurt ten wpisuje się również forsowana w ramach walki z dumpingiem socjalnym nowelizacja dyrektywy o pracownikach delegowanych. Dzieje się tak mimo opinii ekspertów wskazujących, że pracownicy delegowani stanowią zaledwie ułamek ogólnej liczby pracujących w Europie.
/>
5. ZBIGNIEW ZIOBRO
Wpływ ministra sprawiedliwości na gospodarkę czy finanse publiczne? Sprawne sądy sprzyjają obrotowi gospodarczemu, tak jak niesprawne przeszkadzają. Zbigniew Ziobro jest w czołówce najbardziej wpływowych postaci z dwóch powodów. Po pierwsze przez inicjatywy legislacyjne, a po drugie z powodu przełożenia na duże państwowe spółki.
Jeśli chodzi o składanie propozycji zmian prawa, minister sprawiedliwości i podlegli mu urzędnicy są bardzo gorliwi. Ministrowi śmiało można przypisać udział w sukcesie uszczelniania systemu podatkowego. Resort finansów skupił się na wprowadzaniu narzędzi wypełniających luki prawne i pozwalających lepiej oceniać, gdzie znikają publiczne pieniądze. Zbigniew Ziobro zgodnie ze swoim temperamentem politycznym zaczął wprowadzać rozwiązania drastycznie zwiększające sankcje za oszustwa podatkowe. Takie jak kara od 3 do 15 lat więzienia za fałszowanie faktur i wyłudzenia VAT dla nadużyć o wartości powyżej 5 mln zł (jeśli kwota przekracza 10 mln zł, możliwe jest nawet 25 lat więzienia). Jak wynikało z rozmów z doradcami podatkowymi czy księgowymi, to rozwiązania, które robią piorunujące wrażenie. Groźba długoletniego więzienia podziałała nawet na osoby, które trudno podejrzewać o chęć wyłudzania podatku. Zapanowała obawa, że nawet w przypadku pomyłki można być pociągniętym do odpowiedzialności z tego paragrafu. Nawet wśród analityków makroekonomicznych można było usłyszeć opinię, że „Ziobro uszczelnił VAT”.
Wsparciem tych zapisów było wprowadzanie konfiskaty rozszerzonej za przestępstwa gospodarcze i podatkowe. Dzięki niej majątek sprawcy może być zajęty także wtedy, gdy został przekazany osobie trzeciej za darmo lub za cenę niewspółmiernie niską do wartości. Te regulacje miały zapobiegać ukrywaniu majątku przez oszustów podatkowych i przestępców. Przepisy weszły w życie w kwietniu zeszłego roku. Jak pisaliśmy, według wstępnych danych do końca roku prokuratorom udało się wydać 500 takich postanowień i zająć majątek o wartości 400 mln zł.
Ale znaczenie szefa resortu sprawiedliwości nie kończy się na zmianach w prawie. W ramach podziału politycznych wpływów w spółkach Skarbu Państwa kojarzeni z nim ludzie trafili na stanowiska prezesów PZU i odkupionego od Włochów Banku Pekao. Pozycja Ziobry w państwowych firmach była na tyle silna, że rok temu udało mu się zablokować mianowanie przez ówczesnego wicepremiera Mateusza Morawieckiego Rafała Antczaka na prezesa Giełdy Papierów Wartościowych. Zmiana na stanowisku szefa rządu nie uszczupliła wpływów Ziobry. Doszło do porozumienia między nowym premierem a starym ministrem i zachowania status quo.
CHCESZ WIEDZIEĆ KTO ZNALAZŁ SIĘ NA KOLEJNYCH MIEJSCACH? PEŁEN RANKING ZNAJDZIESZ NA EDGP>>