Tendencje na rynku usług logistycznych – rozmowa z Igorem Sumaroka CEO Nova Post

Jakie są kluczowe tendencje na rynku usług logistycznych, na którym działa Nova Post?

Dzisiaj na rynku usług logistycznych można wyodrębnić kilka kluczowych trendów:

• Rosnące zapotrzebowanie na wysokiej jakości dostawy kurierskie. Jest to szczególnie widoczne na polskim rynku, na którym obserwujemy, że wprowadzenie dostawy kurierskiej w każdym mieście stale zwiększa liczbę przesyłek. Nawet tam, gdzie już są nasze oddziały, klienci coraz częściej wybierają dostawę pod adres Nova Post ze względu na wygodę i możliwość uzgodnienia dokładnego czasu dostawy. Widać to wyraźnie w Toruniu i Bydgoszczy, gdzie liczba przesyłek znacznie wzrosła od momentu uruchomienia usługi.
• Nadal są aktualne trendy dotyczące szybkości i wygody dostawy. Polscy konsumenci cenią swój czas i oczekują jak najszybszej realizacji usług. W odpowiedzi na te oczekiwania oferujemy usługę next day delivery, czyli dostawę między miejscowościami w Polsce w ciągu 1 dnia. Warto dodać, że Nova Post oferuje dostawy kurierskie nie tylko w dni powszednie, ale również w weekendy bez dodatkowych opłat. Zgodnie z naszymi obserwacjami usługa ta odpowiada na potrzeby rynku, ponieważ zapotrzebowanie na nią ciągle rośnie.
• E-commerce pozostaje kluczowym napędem rozwoju branży logistycznej i vice versa. Wzrost liczby sprzedaży online pobudza popyt na dostawę. Dlatego też rozwiązania bezkontaktowe, takie jak paczkomaty i punkty dostawy PUDO zlokalizowane w pobliżu domu lub biura, nadal zyskują popularność wśród konsumentów. Trend ten aktywnie się rozwija i w Polsce, gdzie m.in. firmy ORLEN Paczka oraz Allegro aktywnie poszerzają swoje sieci punktów wydawania paczek. Nova Post również aktywnie rozbudowuje swoją infrastrukturę – już zajmujemy drugie miejsce pod względem liczby paczkomatów w Europie Wschodniej, mając ich ponad 20 tys. w samej Ukrainie.
• Cyfryzacja usług. Klienci chcą nie tylko szybko i niezawodnie otrzymywać swoje paczki, ale też mieć możliwość zarządzania procesem dostawy. Tu z pomocą przychodzi cyfryzacja usług. Tworzenie przesyłek w aplikacji mobilnej, płatność zbliżeniowa, śledzenie w czasie rzeczywistym – to wszystko ułatwia życie konsumentów. I to wszystko oferuje Nova Post.

2. Jaką rolę odgrywa sztuczna inteligencja w branży logistycznej? Czy zmienia ona metody zarządzanie procesami dostawy?

Sztuczna inteligencja staje się prawdziwym transformatorem w branży logistycznej i już widzimy, jak technologie zmieniają podejście do działalności firm. Po pierwsze, sztuczna inteligencja jest aktywnie używana do komunikacji z klientami. Na przykład, wiele firm integruje chatboty, takie jak ChatGPT lub rozwiązania od firmy Microsoft, co pozwala nawiązać pierwszy kontakt i udzielać szybkich odpowiedzi na pytania.

Po drugie, SI jest również aktywnie wykorzystywana do optymizacji i planowania tras. Nowoczesne narzędzia analityczne mogą przetwarzać ogromne ilości danych i na podstawie otrzymanych informacji budować najbardziej skuteczne trasy dostaw. Pomaga to zmniejszyć wydatki, skrócić czas dostaw i zwiększyć zadowolenie klientów.

W Ukrainie Nova Post aktywnie wprowadza i testuje rozwiązania na podstawie sztucznej inteligencji. Jednym z naszych kluczowych projektów jest udoskonalenie cyfrowej asystentki Sandy, z pomocą której zarządzanie przesyłkami jest jeszcze wygodniejsze. Pomaga ona łatwo przekierować paczkę lub wybrać ulubiony oddział albo paczkomat. Obecnie pracujemy nad funkcjonalnością, która pozwoli klientom otrzymać odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania oraz szybko obliczyć koszty dostawy. Testujemy również możliwość utworzenia lista przewozowego za pomocą poleceń głosowych. Jest to rozwiązanie naszego wewnętrznego zespołu rozwojowo-badawczego i obecnie testujemy je w naszym całkowicie pozbawionym barier oddziale w Kijowie. Widzimy jednak wielki potencjał takich rozwiązań nie tylko w zakresie eliminacji barier, ale również interaktywnej komunikacji z młodym pokoleniem klientów, którzy są przyzwyczajeni do wprowadzania poleceń za pomocą głosu. Jednocześnie rozumiemy, że są jeszcze klienci, którzy wolą rozmawiać z żywymi operatorami, więc mamy call center w celu zaspokojenia potrzeb wszystkich klientów.

Ponadto testujemy SI pod kątem ułatwiania procesu międzynarodowej dostawy. Na przykład, nie będzie już konieczne ręczne wprowadzanie wielu informacji podczas tworzenia przesyłki międzynarodowej. Wystarczy zrobić zdjęcie paczki i nasze specjalne rozwiązanie na podstawie SI automatycznie wygeneruje opis, oceni stan, cenę i wygeneruje kod przesyłki. Ostateczna decyzja dotycząca opisu należy do operatora. Znacznie przyspieszy to proces utworzenia przesyłki dla klientów i ułatwi pracę operatorom.

Jeszcze jednym ważnym kierunkiem, gdzie wprowadzamy SI, jest bezpieczeństwo kierowców na drogach. Testujemy nowoczesne urządzenia, które analizują sytuację na drodze i zachowanie kierowcy. Ten nowy projekt ma na celu zapobieganie wypadkom, gdy kierowcy czują się zmęczeni lub mogą zasnąć za kierownicą, zachęcając ich do ostrożniejszej jazdy. Urządzenia, które są podobne do zwykłych rejestratorów samochodowych, mają zaawansowane funkcje i mogą wykryć stan kierowcy (ziewanie, rozproszenie) oraz ocenić jego styl jazdy. Na razie współpracujemy z kilkoma wykonawcami w celu znalezienia optymalnego rozwiązania.

Gdy wszystkie szczegóły zostaną dopracowane, planujemy wprowadzić najnowsze rozwiązania w krajach europejskich, w tym w Polsce.

3. Jak usługi takich firm, jak Nova Post, wpływają na rozwój gospodarki?

Mają duży wpływ i to widać także w Polsce. Na przykład, na razie około 93% wszystkich przesyłek między Ukrainą a Polską przechodzi przez naszą firmę. Jest to przepływ, który wcześniej był prawie niezauważalny i głównie istniał w szarej strefie. Dzięki Nova Post proces ten stał się transparentny i legalny. Nie tylko płacimy podatki do budżetów wszystkich szczebli w Polsce, ale także przyczyniamy się do tworzenia nowych miejsc pracy. W pierwszym półroczu zapłaciliśmy w Polsce około 5 mln PLN podatków. To są realne pieniądze, które trafiają do gospodarki.

Poza tym współpracujemy z innymi operatorami. Nova Post w Polsce współpracuje z takimi gigantami, jak GLS i InPost. Przekazujemy im określony wolumen przesyłek na etapie ostatniej mili, gdzie nie oferujemy jeszcze własnej dostawy kurierskiej. Obecnie obsługujemy ponad 100 lokalizacji w Polsce, w tym 23 największe miasta, a nasza własna sieć kurierów pokrywa ponad połowę wszystkich dostaw pod adres.

Jednocześnie coraz więcej ukraińskich przedsiębiorców chce wejść na polski rynek ze swoimi towarami. Planujemy uruchomić usługi realizacji w Polsce, aby pomóc ukraińskim firmom skutecznie organizować sprzedaż i dostawę towarów do Polski. Zapewni to większy wybór dla polskich konsumentów i pomoże wzmocnić więzi gospodarcze między oboma krajami, stymulując inwestycje i współpracę.

Nova Post jest więc nie tylko firmą logistyczną, ale także ważnym uczestnikiem ekosystemu gospodarczego. Nasza działalność ma ogromny potencjał do dalszego wzrostu. Na przykład, w Ukrainie grupa spółek NOVA (której spółką dominującą jest Nova Post) jest jednym z 20 największych podatników w Ukrainie. W 2023 r. grupa zapłaciła 10,7 mld UAH podatków, czyli o 50% więcej niż w ubiegłym roku. Świadczy to o naszym znaczącym wkładzie w gospodarkę narodową.

4. Czy polski rynek różni się od innych rynków, na których działa firma, i jeśli tak, to w jaki sposób?

Polski rynek z pewnością bardzo różni się od innych, gdzie działa Nova Post, i widać to w wielu aspektach. Na przykład, Polska jest jednym z najbardziej wymagających krajów pod względem szybkości dostaw. Lokalni konsumenci wymagają szybkich usług, dlatego staramy się zrobić usługę next day delivery naszym standardem na polskim rynku.

Ciekawe jest to, że rynek logistyczny Polski jest bardzo podobny po ukraińskiego pod względem swojego wymagającego charakteru, szybkości i wysokich standardów obsługi. Jednak wejść na ten rynek nie jest łatwo ze względu na jego nasycenie i obecność silnych graczy, takich jak InPost, GLS, DPD, FedEx. Dlatego obecnie skupiamy się na Ukraińcach w Polsce, ale również cieszymy się, że możemy pomóc miejscowym, zarówno firmom, jak i osobom fizycznym.

Naszą zaletą jest to, że jesteśmy „oknem” dla dostaw do Ukrainy, ponieważ jesteśmy liderem dostawy ekspresowej do tego kraju i mamy ponad 32 000 punktów usługowych w ponad 10 000 miejscowości. Oznacza to, że zapewniamy dostawę do dowolnych miejsc w Ukrainie w dowolnych warunkach, nawet do tych, gdzie nie pracują inni operatorzy logistyczni.

Ponadto Nova Post świadczy usługi szybkiej dostawy między 15 krajami Europy, w których mamy przedstawicielstwa: Polska, Litwa, Czechy, Niemcy, Rumunia, Mołdawia, Słowacja, Estonia, Łotwa, Węgry, Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania, Francja i Austria. To sprawia, że nasze usługi są ciekawe dla lokalnych przedsiębiorców, którzy postrzegają Ukrainę jak obiecujący rynek do sprzedaży swoich towarów lub chcą zorganizować dostawę między krajami Europy. Ważne jest również, aby zwrócić uwagę na to, że nie konkurujemy z lokalnymi firmami, jesteśmy z nimi partnerami: budujemy wzajemnie korzystne relacje i współpracujemy, aby zapewnić najlepsze rozwiązania dla naszych klientów.

5. Nova Post działa również w Ukrainie. Jak to się odbywa w skomplikowanych warunkach konfliktu zbrojnego?

Po wybuchu pełnoskalowej wojny stało się zrozumiałe, jak ważne są usługi Nova Post dla ludności w Ukrainie i nasza firma nie zawiesiła swojej działalności ani na jeden dzień. Nie powstrzymały nas ani zniszczone mosty, ani zbombardowane drogi – zostały zorganizowane nowe trasy i teraz dostarczamy na terenie Ukrainy nawet szybciej, czyli nie w ciągu 26 godzin, jak przed wojną, a w ciągu 24 godzin.

Nova Post w Ukrainie nauczyła się pracować pomimo godzin policyjnych, które trwają po kilka dni, i licznych kontroli w punktach kontrolnych. Codziennie firma dostarcza 1,5 miliona paczek i ładunków. Na przykład, w pierwszej połowie 2024 r. liczba dostarczonych paczek i ładunków wyniosła 222 mln, czyli o 17% więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku.

Ze względu na ciągłe ataki Rosji na ukraiński system energetyczny, którego 50% zostało do tej pory utracone, Ukraińcy mają do czynienia z przerwami w dostawach prądu i niedoborami energii. Dlatego Nova Post zakupiła tysiące generatorów, po czym wyposażyła swoje oddziały w nie i w moduły internetowe Starlink do stabilnej komunikacji. Poza tym oddziały Nova Post w Ukrainie stały się nie tylko miejscem odbioru paczek, ale także prawdziwymi „punktami niezwyciężoności”, w których ludzie mogą korzystać z Internetu i ładować telefony podczas przerw w dostawie prądu.

Nova Post w Ukrainie instaluje jednostki kogeneracji gazowo-tłokowej i elektrownie słoneczne w swoich sortowniach. Zapewnia to firmie pełną niezależność paliwową i energetyczną oraz nieprzerwaną pracę, a także szybkie i niezawodne dostawy do klientów.

Obecnie Nova Post ma najbardziej rozbudowaną sieć punktów usługowych w Ukrainie: 12 400 oddziałów i ponad 20 000 paczkomatów, które działają nawet w miejscowościach niedaleko od frontu. Nawet podczas wojny firma nadal inwestuje w rozbudowę swojej sieci, a co za tym idzie, w gospodarkę kraju. Tak więc tylko w ciągu pierwszych 6 miesięcy 2024 r. Nova Post zwiększyła swoją sieć o ponad 4000 punktów usługowych, potwierdzając swoją gotowość do bycia filarem wsparcia dla klientów. Celem rozbudowy sieci jest zapewnienie Ukraińcom dostępności oddziału lub paczkomatu na wyciągnięcie ręki, aby ułatwić im korzystanie z naszych usług. Ponadto Nova Post w Ukrainie ma rozwiniętą infrastrukturę logistyczną, która składa się ze 134 sortowni, zdolnych do przetwarzania do 50 tysięcy paczek na godzinę. W szczególności dwie z nich, w obwodach kijowskim i odeskim, zostały uruchomione w 2023 roku.

W październiku 2022 r. Nova Post weszła na polski rynek pod marką Nova Post, a następnie do 14 innych krajów europejskich, podążając za swoimi klientami, którzy zostali zmuszeni do opuszczenia Ukrainy, aby uratować swoje życie. Teraz Nova Post zapewnia szybką i prostą komunikację z bliskimi, którzy zostali w Ukrainie. Obecnie sieć Nova Post poza Ukrainą liczy 84 000 punktów usługowych: są to własne oddziały, paczkomaty partnerskie i punkty wydawania paczek.

6. Wracając do Polski, jakie są plany firmy na przyszłość?

Jesteśmy bardzo elastyczni w swoich podejściach do rozwoju w Europie i nie próbujemy przenosić dużych i skomplikowanych modeli biznesowych z Ukrainy na nowe rynki. Jednak mamy plany i ciężko pracujemy nad ich wykonaniem.

Aktywnie poszerzamy geografię dostaw. Wkrótce Nova Post połączy Anglię i Mołdawię, planujemy również zapewnić naszym klientom możliwość wysyłania paczek z Polski do dowolnego miejsca na świecie.

Jednocześnie zwiększamy zasięg naszej dostawy kurierskiej: zwiększamy liczbę kurierów i transportu oraz rozszerzamy geografię. Naszym celem jest objęcie 80% ludności Polski dostawą kurierską w następnym roku. Poza tym, w miastach, gdzie popyt na usługi będzie rosnąć, będziemy otwierać nowe oddziały.

Będziemy rozwijać istniejące usługi i dodawać nowe, zarówno dla osób fizycznych, jak i dla firm. Na przykład, dla osób prywatnych planujemy umożliwić odbiór paczki w dniu złożenia wniosku i dodać opcję wyboru dogodnego terminu. Co miesiąc ulepszamy nasze procesy dla szybszej dostawy przesyłek. Na przykład, usługa dostawy następnego dnia dla trasy Berlin-Warszawa jest już dostępna.

Rozwijamy produkty, które ułatwiają życie: przechowywanie w oddziałach, łatwy kalkulator kosztów, przekierowywanie paczek, wysyłka bagażu, dostarczanie paczek o niestandardowych rozmiarach i kształtach (teraz możemy dostarczać przesyłki do 120 cm).

Dla klientów biznesowych przygotowujemy również nowe usługi, takie jak cash on delivery, tzn. płatność za pobraniem, którą planujemy wprowadzić w przyszłym roku. Oznacza to, że klienci będą mogli zapłacić za towar bezpośrednio przy odbiorze paczki, a nie z góry.

Planujemy również wprowadzenie usługi fulfilment w Polsce. Ułatwi to przedsiębiorcom przechowywanie, pakowanie i dostarczanie towarów w całej Europie. Ponadto rozważamy stworzenie terminalu celnego w Polsce.