Około 40 proc. wszystkich ładunków transportowanych na obszarze UE przewożonych jest w ramach żeglugi bliskiego zasięgu. To pozwala na zmniejszenie negatywnych skutków transportu samochodowego na środowisko naturalne oraz lepszą płynność ruchu na drogach.
Żegluga bliskiego zasięgu (tzw. SSE - short sea shipping), czyli przewozy samochodów ciężarowych statkami typu ro-ro, zajmuje obecnie znaczące miejsce w całości przewozów morskich na wodach terytorialnych UE. Ale szczególną formę rozwoju SSE stanowi koncepcja autostrad. Do tworzenia ich potrzebne są nowoczesne regularne połączenia morskie, między dwoma wyznaczonymi przez zainteresowane państwa portami.
Autostrada na Bałtyku
Definiowaniem szlaków transportowych pod autostrady morskie w UE zajmuje sie tzw. Grupa Wysokiego Szczebla. Wyznaczone szlaki w ramach konkretnych projektów połączeń żeglugowych mogą otrzymywać status autostrad morskich. Grupa Wysokiego Szczebla zarekomendowała utworzenie czterech autostrad morskich na wodach terytorialnych UE, w tym na Morzu Bałtyckim. W ramach tej ostatniej autostrady planowane jest powstanie sieci nowoczesnych serwisów morskich między portami bałtyckimi, w tym połączenia z portami polskimi.
Kryteria wyposażenia
Projekt autostrad morskich przewiduje szczególną rolę dla dużych europejskich portów morskich kategorii A (obsługujących rocznie min. 200 tys. pasażerów lub przeładunek min. 1,5 mln ton towarów). Ale porty takie powinny zostać wyposażone w nowoczesne terminale, sprawny dostęp od strony lądu i morza oraz wykorzystywać zaawansowane technologie IT usprawniające przeładunek i procedury administracyjne. W Polsce projekty autostrad morskich dotyczą portów Gdynia, Gdańsk oraz Zespołu Portowego Szczecin-Świnoujście, które spełniają te kryteria w zakresie przeładunku towarów. Złożone projekty poddawane są wspólnej ewaluacji przez rządy państw, których terytorialnie dotyczą i wyselekcjonowane projekty zostają przekazane KE do zatwierdzenia. Pozytywna opinia KE umożliwi wnioskodawcom wystąpienie z kolejnym wnioskiem o dofinansowanie projektów z funduszy TEN-T (dofinansowanie 10-20 proc. dla portów na inwestycje infrastrukturalne, z programu Marco Polo dofinansowanie w 35 proc. dla armatorów w postaci subsydiów na pokrycie kosztów eksploatacji linii).
Składanie projektów
Projekty mogą składać konsorcja, w skład których będą wchodzić przynajmniej porty kategorii A i operatorzy transportowi z co najmniej dwóch krajów członkowskich UE. Udział krajów sąsiedzkich jest dozwolony z zastrzeżeniem, że na jego terytorium nie mogą się znajdować urządzenia infrastruktury finansowane z budżetu TEN-T. Projekt dopuszcza partnerstwo publiczno-prywatne. Propozycje powinny zostać zgłaszane do odpowiednich ministerstw (w Polsce Ministerstwo Gospodarki Morskiej) odpowiedzialnych za wstępną ocenę formalną. 8 stycznia Zarząd Morskiego Portu Gdynia w imieniu partnerów złożył w Ministerstwie Gospodarki Morskiej RP aplikację do projektu Autostrada Morska Karlskrona - Gdynia. Projekt otrzymał wstępną akceptację resortu.
PROJEKTY AUTOSTRAD MORSKICH
Co powinien zawierać projekt
= zwięzły opis projektu
= opis techniczny projektu i harmonogram prac
= plan finansowy inwestycji
= przewidywane skutki społeczno-ekonomiczne w perspektywie 10-15 lat
Kryteria oceny projektów
= rentowność i wiarygodność projektu
= przyczynianie się do wzrostu dostępności transportu intermodalnego
= przyczynianie się do poprawy jakości łańcucha logistycznego
= wpływ społeczno-ekonomiczny projektu
= efekty w dziedzinie konkurencyjności
BEATA TROCHYMIAK
