Determinacja, talent i odwaga czyli jak zostać mistrzem Europy w swoim fachu

Ten konkurs śmiało można porównać do igrzysk olimpijskich. Tyle że zamiast skoku w dal czy biegu na 800 m zawodnicy rywalizują w takich kategoriach jak murarstwo, architektura krajobrazu, integracja robotów przemysłowych, mechatronika, IT dla biznesu czy florystyka.

EuroSkills Gdańsk 2023 to ósma edycja odbywającego się co dwa lata największego w Europie wydarzenia związanego z kształceniem zawodowym i doskonaleniem umiejętności. To europejska edycja światowych zawodów WorldSkills International o ponad 70-letniej już tradycji. W konkursie EuroSkills zawodnicy mają za zadanie ukończyć projekt testowy lub serię zadań i projektów w ściśle określonych ramach czasowych oraz zgodnie z bardzo wymagającym kodeksem rywalizacji. Projekty, czyli po prostu poszczególne konkurencje, wymagają bardzo szerokiej wiedzy technicznej oraz umiejętności, których zawodnicy uczą się, które pogłębiają i opanowują podczas studiów i szkoleń w miejscu pracy. Wszyscy mają do dyspozycji te same narzędzia i identycznie przygotowane stanowiska, a na wygraną składa się wiele elementów: rozwinięte do poziomu mistrzowskiego umiejętności praktyczne, olbrzymia wiedza, często interdyscyplinarna, talent, kunszt zawodu oraz umiejętność działania pod presją czasu i radzenia sobie ze stresem.

Wrześniowy EuroSkills Gdańsk 2023 zgromadził setki młodych profesjonalistów z całej Europy, którzy zostali wyłonieni w krajowych eliminacjach. W Gdańsku rywalizowali o złote medale i tytuł mistrza Europy w wybranej umiejętności. Polska przywitała niemal 600 wykwalifikowanych młodych profesjonalistów w wieku poniżej 25. roku życia z 32 krajów, którzy rywalizowali w 43 konkurencjach odzwierciedlających wspomniane powyżej zawody i umiejętności. Nasz kraj reprezentowało aż 41 wyjątkowych zawodników, objętych opieką przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji, która jednocześnie była głównym organizatorem tegorocznych EuroSkills. Dzięki badaniu, które zostało przeprowadzone tuż przed zawodami, mogliśmy nieco bliżej poznać zawodników, towarzyszące im emocje i nadzieje. Wyniki badania mają jeszcze jedną wartość: będą mogły się okazać wykorzystane w procesie przygotowania części polskiej drużyny do startów w zbliżających się światowych zawodach WorldSkills International Lyon 2024.

W badaniu chcieliśmy poznać kompetencje uczestników w początkowej fazie przygotowań do konkursu oraz ich postawy i oczekiwania związane z udziałem w zawodach. Wyniki pokazują, że zdecydowana większość nie bała się startu, chociaż dla ponad jednej trzeciej badanych największą przeszkodą mógł okazać się stres oraz presja czasu. Prawie 40 proc. badanych spodziewało się zajęcia miejsca na podium. Nadzieje te – jak się okazało – nie były płonne, a wywodziły się z tego, że niemal co drugi z ankietowanych przyznał, że zdobywa i podnosi swoje kwalifikacje u pracodawców. Oznacza to, że w praktycznym środowisku sprawdza i rozwija wiedzę zdobytą w szkole, a także ma szansę uczyć się i podpatrywać przy pracy bardziej doświadczonych profesjonalistów. Zawodnicy przyznawali, że przed zawodami powinni zwiększyć przede wszystkim umiejętności językowe oraz kompetencje związane z pracą w międzynarodowym środowisku. Za swoje najmocniejsze strony uznali natomiast otwartość, zdolność do poszukiwania informacji, uczenia się, znajomość terminologii branżowej i umiejętność planowania pracy. W ich opinii konkurs EuroSkills oferuje przede wszystkim możliwość zdobycia praktycznych doświadczeń zawodowych oraz nowej wiedzy pod okiem trenera. Co więcej, aż 82,9 proc. ankietowanych zgodziło się ze stwierdzeniem, że udział w konkursie zwiększy ich szansę na znalezienie zatrudnienia, a prawie 70 proc. uznało, że dzięki EuroSkills mają szansę nauki tych elementów zawodu, których nie można poznać ani w szkole, ani na studiach. Zawodnicy przyznali ponadto, że o wysokiej pozycji w konkursie decydują przede wszystkim umiejętności, przygotowanie i determinacja – czyli jedne z najbardziej pożądanych obecnie na rynku pracy cech. Wielu planuje założenie własnej firmy, więc w przyszłości mogą być nie tylko pracownikami, lecz także pracodawcami, co wiąże się z szeregiem wyzwań w szybko zmieniającej się rzeczywistości.

Europejski rynek pracy znajduje się bowiem w okresie przejściowym – po kryzysie wywołanym pandemią COVID-19 Unia Europejska skoncentrowała się na wzmacnianiu swojej gospodarki. Jesteśmy także świadkami szybkiej transformacji w dziedzinie ekologii i cyfryzacji, co skutkuje tworzeniem nowych możliwości rozwoju, ale ma też niebagatelny wpływ na potrzeby pracodawców oraz wymagania, jakie stawiają przed swoimi pracownikami. W tym procesie ważną rolę odgrywa wysokiej jakości kształcenie i szkolenie zawodowe, które oferują pracownikom możliwość zdobycia adekwatnych umiejętności oraz przygotowują ich na wyzwania społeczno-ekonomiczne. Dotyczy to zarówno młodzieży, której programy kształcenia i szkolenia zawodowego zapewniają płynne przejście od etapu edukacji do etapu zatrudnienia, jak i osób dorosłych, które chcą podnieść lub zmienić swoje kwalifikacje czy zdobyć nowe kompetencje, by dostosować je do zmian na rynku pracy. Z prognoz Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDFOP) wynika, że najbardziej pożądanymi kompetencjami wśród osób odbywających kształcenie zawodowe są obecnie umiejętności cyfrowe, znajomość języków obcych, umiejętności praktyczne związane z wykonywanym zawodem, a także elastyczność i otwartość na zmiany.

Warto w tym miejscu podkreślić rolę, jaką Unia Europejska odgrywa we wspieraniu kształcenia i szkolenia zawodowego oraz w przygotowywaniu zarówno uczniów, jak i kadry na te zmiany. Jest ona światowym liderem w zakresie promowania oraz finansowania inicjatyw z tego obszaru. Opublikowane w 2020 r. zalecenie Rady w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego na rzecz zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności kreśli całościową wizję jego rozwoju. Celem jest zapewnienie, że wysokiej jakości kształcenie i szkolenie zawodowe będą atrakcyjną opcją dla wszystkich uczących się. Z kolei unijne programy edukacyjne, takie jak na przykład Erasmus+ – flagowa inicjatywa w zakresie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu – oferują szereg możliwości dla osób odbywających kształcenie i szkolenie zawodowe. Skorzystać z nich mogą uczniowie i absolwenci szkół branżowych, technicznych, nauczyciele praktycznej nauki zawodu, kadra zarządzająca placówek oświatowych oraz trenerzy i szkoleniowcy. Wszystko po to, by wspierać osoby uczące się zawodu, dawać im szansę na zdobycie doświadczenia zawodowego i rozwijać ich zdolności językowe poprzez uczestnictwo w stażach w przedsiębiorstwach lub placówkach kształcenia i szkolenia za granicą. Ważnym elementem programu jest także możliwość uczestnictwa w konkursach umiejętności zawodowych.

Cieszyć może zatem fakt, że inicjatywy takie jak EuroSkills służą nie tylko zdobywaniu cennych umiejętności niezbędnych na dzisiejszym rynku pracy, lecz także promowaniu edukacji zawodowej jako atrakcyjnej drogi do pewnej i satysfakcjonującej kariery. Polska młodzież znajduje się tu w europejskiej czołówce, czego potwierdzeniem jest 13 zdobytych przez nią medali podczas tegorocznych zawodów w Gdańsku, w tym trzech złotych. ©℗