Bank musi sprawdzić prawidłowość nazwy, adresu i konta wierzyciela

Jeżeli bank, który uczestniczy w realizacji polecenia przelewu, posługuje się systemem, który identyfikuje wierzyciela tylko na podstawie numeru rachunku bankowego, to czyni to na własne ryzyko.

Bank przyjmujący polecenie przelewu, jak i bank, który bierze udział w jego realizacji, dokonują operacji na podstawie dokumentów zobowiązujących klienta do podania nazwy wierzyciela i jego adresu oraz numeru rachunku bankowego.

Podwójne zabezpieczenie

Taki system oznaczania beneficjenta przelewu może być odczytany przez klientów banku jako podwójne zabezpieczenie przed nienależytym wykonaniem obowiązków przez strony umowy. Nie tylko bowiem klient powinien prawidłowo podać w poleceniu przelewu nazwę wierzyciela, jak i numer jego rachunku bankowego, ale także na banku ciąży obowiązek sprawdzenia, czy oba wymagane oznaczenia są prawidłowe. Jeżeli bank, uczestniczący w realizacji polecenia przelewu, posługuje się systemem, który identyfikuje wierzyciela tylko na podstawie numeru rachunku, to czyni tak na własne ryzyko. Nie można bowiem uznać, że w razie, gdy z dokumentów, za pomocą których realizowany jest przelew, wynika obowiązek oznaczenia beneficjenta przelewu podwójnie, przez podanie jego nazwy i numeru rachunku bankowego, to jedynie klient banku zobowiązany jest obydwa te oznaczenia podawać prawidłowo, bank zaś może sprawdzić tylko jedno z tych oznaczeń. Taka interpretacja obowiązków, wynikających z łączącego klienta z bankiem stosunku prawnego jest nie do pogodzenia z zasadą równego traktowania stron stosunków cywilnoprawnych. Błędne oznaczenie numeru rachunku bankowego beneficjenta przelewu przez dokonującego przelew jest niewątpliwie nienależytym wykonaniem jego obowiązków wobec banku.

Należyta staranność

Także bank, który nie sprawdzi, czy podany przez klienta numer rachunku zgadza się z nazwą wierzyciela, oznaczoną w poleceniu przelewu, działa bez zachowania należytej staranności, jakiej można wymagać od profesjonalisty, do którego jego kontrahent ma szczególne zaufanie. Kontrahent banku, od którego wymaga się, aby oznaczył w poleceniu przelewu zarówno nazwę wierzyciela, jak i numer jego rachunku bankowego, ma prawo przypuszczać, że starannie działający bank sprawdzi oba te oznaczenia i w razie konieczności wezwie go do skorygowania polecenia. Sam fakt posługiwania się przez bank systemem, który identyfikuje wierzyciela tylko na podstawie numeru rachunku bankowego, nie zwalnia więc banku od odpowiedzialności za szkody spowodowane przesłaniem pieniędzy innej osobie, niż oznaczona w poleceniu przelewu.

NALEŻYTA STARANNOŚĆ

Bank, który nie sprawdzi, czy podany przez klienta numer rachunku zgadza się z nazwą wierzyciela, oznaczoną w poleceniu przelewu, działa bez zachowania należytej staranności, jakiej można wymagać od profesjonalisty, do którego jego kontrahent ma szczególne zaufanie.

Bank mógłby się skutecznie zwolnić od takiej odpowiedzialności, wykazując, że jego kontrahent wiedział i wyraził zgodę na to, iż decydujące znaczenie przy oznaczaniu beneficjenta przelewu ma podanie numeru jego rachunku bankowego. Jeżeli bowiem klient banku godzi się na to, że ze względu na obowiązujący w banku system rozliczeń, całe ryzyko błędnego oznaczenia numeru rachunku bankowego beneficjenta przelewu będzie obciążało jego, to bank, który zrealizował przelew zgodnie z podanym numerem, wolny jest od odpowiedzialności.

Solidarna odpowiedzialność

Zgodnie z art. 64 prawa bankowego, jeżeli polecenie przelewu, złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z nich ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Wolny od odpowiedzialności jest tylko bank, który udowodni, że szkoda nie powstała z jego winy. Nienależyte wykonanie obowiązków może doprowadzić do powstania szkody. W świetle art. 471 par. 1 k.c. w związku z art. 64 prawa bankowego, bank jest zobowiązany do naprawienia szkody, jaką poniósł klient, a granice jego odpowiedzialności określa art. 361 k.c. Za tą tezą przemawiają także przepisy szczególne regulujące zachowanie banków. Z par. 6 Zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie form i trybu prowadzenia rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków wynika, że bank jest zobowiązany do uznania rachunku wierzyciela kwotą wskazaną w poleceniu przelewu.

Bank jest zobowiązany do uznania rachunku wierzyciela kwotą wskazaną w poleceniu przelewu

Dowód księgowy

Przepis par. 10 uchwały nr 1/98 Komisji Nadzoru Bankowego w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości banków i sporządzania informacji dodatkowej przewiduje zaś, że dowód księgowy stanowiący podstawę operacji bankowych powinien zawierać co najmniej określenie stron dokonujących operacji gospodarczych przez podanie ich numerów rachunków bankowych lub nazw. Z powołanych przepisów wynika, że w konkretnej sytuacji nie jest wykluczone, aby oznaczenie wierzyciela w poleceniu przelewu było dokonane tylko za pomocą numeru jego rachunku bankowego. Jeżeli jednak w dokumencie pochodzącym od banku klient był zobowiązany oznaczyć zarówno nazwę wierzyciela, jak i jego numer rachunku bankowego, to bank powinien sprawdzić, czy realizuje polecenie w taki sposób, aby uznane zostało konto wierzyciela wskazanego z nazwy, a nie konto innej osoby.