Przedsiębiorca wykorzystujący dom dla potrzeb działalności gospodarczej musi zawiadomić o tym gminę, a także w zależności od zakresu prowadzonej działalności - inspekcję pracy, sanepid lub inne instytucje. Niektóre wydatki na dom może wliczyć w koszty firmy.
A Jakie zobowiązania wobec fiskusa
Przedsiębiorca, który zechce wykorzystywać cały dom lub nawet tylko jego część na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, musi upublicznić ten fakt już w momencie rejestrowania działalności gospodarczej, o ile będzie to siedziba firmy.
Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wniosek o wpis do ewidencji składa się na formularzu zgodnym z określonym wzorem urzędowym. Wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji zawiera m.in. oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu, adres do doręczeń przedsiębiorcy oraz adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza, a jeżeli przedsiębiorca wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony. W związku z tym przy rejestracji należy okazać tytuł prawny do lokalu. Może być nim umowa najmu, ale i - jak w omawianym przypadku - akt własności.
Wskazanie siedziby
Siedziba przedsiębiorstwa powinna też być podana dla celów podatkowych. Jeśli przedsiębiorca podatnik ma już nadany numer identyfikacji podatkowej (NIP), powinien zaktualizować wpis do tego rejestru. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT dla celów podatkowych przez siedzibę przedsiębiorstwa rozumie się miejsce położenia przedsiębiorstwa wskazane w koncesji, zezwoleniu lub zaświadczeniu o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej albo w rejestrze przedsiębiorców, a w razie niedopełnienia tych obowiązków albo gdy działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu - miejsce zamieszkania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą; w przypadku spółek cywilnych osób fizycznych - siedzibę spółki, a jeśli nie można ustalić siedziby spółki - miejsce zamieszkania jednego ze wspólników.
Wzrost obciążeń
Natomiast wykorzystywanie domu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej spowoduje także wzrost obciążeń fiskalnych z tytułu podatku od nieruchomości.
Trzeba przy tym pamiętać o kilku sprawach.
Po pierwsze, podstawę opodatkowania dla budynków lub ich części stanowi powierzchnia użytkowa. Uwzględnia ona również piwnice i poddasza. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50 proc., a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m, powierzchnię tę pomija się.
Po drugie, wysokość stawki podatku od nieruchomości ustala rada gminy, w drodze uchwały, z tym że stawki od budynków lub ich części nie mogą przekroczyć rocznie 0,51 zł od 1 mwk. powierzchni użytkowej. Jednakże dla budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej maksymalna stawka może wynosić nawet 17,31 zł od 1 mkw. powierzchni użytkowej.
Stawki te są co roku waloryzowane. Minister finansów podaje nowe maksymalne wskaźniki, a rady gmin podejmują uchwały o ich wysokości w konkretnej miejscowości.
Ponadto w przypadku kilku preferencyjnych rodzajów działalności te maksymalne stawki są niższe: dla powierzchni zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym aktualnie jest to 8,06 zł od 1 mkw. powierzchni użytkowej, a zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych - 3,46 zł od 1 mkw. powierzchni użytkowej.
Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Jeżeli w ciągu roku podatkowego nastąpiło wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub podatnik przestanie wykorzystywać dom dla potrzeb działalności, organ podatkowy dokonuje zmiany decyzji, którą ustalono ten podatek.
Po trzecie, obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Natomiast jeżeli w trakcie roku podatkowego zaistniało zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części, podatek ulega obniżeniu lub podwyższeniu, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło to zdarzenie. Obowiązek podatkowy wygasa zaś z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek. W takim przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek.
Po czwarte, osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia, w tym w związku ze zmianą przeznaczenia całości lub części budynku mieszkalnego na cele prowadzonej działalności gospodarczej.
B Zgłoszenia zatrudnionych pracownikow
Jeśli przedsiębiorca pracodawca zatrudni pracownika lub pracowników, w tym także w swoim domu wykorzystywanym dla potrzeb działalności gospodarczej, w ciągu 30 dni od daty zatrudnienia musi powiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz liczbie pracowników. Taki przedsiębiorca powinien również złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących danej dziedziny działalności.
Zmiana zakresu działalności
Obowiązek zgłoszenia do inspekcji pracy ciąży na pracodawcy także w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeśli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia zdrowia pracowników.
W ramach tych obowiązków pracodawca jest odpowiedzialny za zorganizowanie odpowiednich (zgodnych z przepisami) warunków pracy na terenie domu, który będzie zakładem pracy, w tym dostosowanie pomieszczenia (podłogi, ściany, stropy, okna i inne części oszklone, schodach itd., wg wymogów prawa pracy. Ten obowiązek pracodawcy rozciąga się także na: wyposażenie pomieszczeń i infrastrukturę towarzyszącą, czyli ogrzewanie, wentylację, oświetlenie, narzędzia i inne urządzenia techniczne, stanowisko pracy, maszyny, pomieszczenia i urządzenia socjalne oraz sanitarne.
Zatrudniając pracowników w ramach stosunku pracy, pracodawca zobowiązany jest do opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz składek na Fundusz Pracy. Zgłoszenia dokonuje się w okręgowym inspektoracie pracy.
Informacje dla sanepidu
W przypadku niektórych rodzajów działalności będzie też konieczne zgłoszenie do sanepidu. Zgoda wojewódzkiego inspektora sanitarnego niezbędna jest na prowadzenie działalności w danym lokalu. Dotyczy to m.in. podjęcia działalności w zakresie prowadzenia: sklepu spożywczego, restauracji (wszelkich placówek gastronomicznych), gabinetu kosmetycznego itp. W tych przypadkach odbioru lokalu siedziby czy miejsca wykonywania danej działalności gospodarczej musi dokonać sanepid, nawet gdy jest to prywatny dom przeznaczony na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Sprawy zgłoszenia do sanepidu można załatwić w powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Procedura zgłoszenia obejmuje m.in. złożenie stosownego wniosku, inwentaryzacji wraz z opisem technologicznym, planów architektonicznych pomieszczenia i jego danych (powierzchnię, wysokość, liczbę okien, dostęp do wody itp.).
C Wydatki wliczane w koszty
Wszystkie wydatki na dom lub jego część wykorzystywaną dla potrzeb działalności gospodarczej można zakwalifikować w koszty. Dotyczy to zarówno wydatków bieżących, jak i np. amortyzacji.
W koszty prowadzonej działalności zaliczamy także wydatki związane z opłatami za energię elektryczną, wodę, gaz itp. - w części przypadającej na działalność gospodarczą. W zależności od sposobu, w jaki rozliczamy koszty lokalu, czynimy to dwojako. Gdy wystawiona faktura dotyczy w całości lokalu, w którym wykonujemy działalność gospodarczą, księgujemy całą kwotę wynikającą z rachunku lub faktury w kolumnie 13 księgi przychodów i rozchodów (pozostałe wydatki).
Natomiast gdy otrzymana faktura dotyczy całości domu, którego tylko część wykorzystujemy na cele prowadzonej przez siebie działalności, w koszty wliczamy jedynie proporcjonalną część należności z faktury (rachunku, noty księgowej itp.) - od części przypadającej na działalność gospodarczą. Wówczas podstawą do zaksięgowania (także w kolumnie 13) musi być dowód wewnętrzny. Do niego zaś trzeba dołączyć dokument obejmujący całość opłat za energię (wodę, gaz itd.).
EDYTA DOBROWOLSKA
