Obecnie dokonuje się jedna z najważniejszych dla podatników zmian na przestrzeni lat. Nie chodzi jednak wcale o kolejną nowelizację przepisów. Istotą przełomu są podpisywane przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej pierwsze umowy o współdziałanie z biznesem. Otwiera to szansę na budowanie zaufania w relacji, w której nigdy nie było go w nadmiarze. Jednym z głównych warunków powodzenia inicjatywy jest odpowiedzialne podejście do Niezależnego Audytu Funkcji Podatkowej.
Michał Borowski, partner w zespole doradztwa podatkowego CRIDO
Tomasz Groszyk, starszy menadżer w zespole doradztwa podatkowego CRIDO
Receptą na rosnącą niepewność może okazać się dołączenie do Programu Współdziałania. Jest to stosowana z powodzeniem w wielu już państwach forma ścisłej i stałej współpracy pomiędzy podatnikiem a administracją skarbową, oparta na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu i transparentności. Innymi słowy – wartościach, które dotychczas rzadko cechowały relacje między tymi stronami. Obecnie program znajduje się w fazie pilotażowej – o udział w nim ubiegało się ponad 20 podmiotów gospodarczych osiągających przychody powyżej 50 mln euro.
Oprócz opisanych w przepisach korzyści, takich jak ograniczenie wymogu raportowania schematów podatkowych, czy priorytetowe realizowanie zwrotów podatków dołączenie do tego grona wiąże się z pewnymi dodatkowymi obowiązkami. Jednym z warunków udziału w przedsięwzięciu jest poddawanie się cyklicznemu Niezależnemu Audytowi Funkcji Podatkowej (NAFP). Jakość pierwszych prowadzonych audytów ma strategiczne znaczenie dla przyszłych losów inicjatyw otwierających drogę do partnerskiej współpracy biznesu i fiskusa.
Jaka rolę odgrywa NAFP?
Istota rozwiązań typu Cooperative Compliance, w które wpisuje się Program Współdziałania, polega na skoncentrowaniu nadzoru kontrolerów z administracji skarbowej na procesach prowadzących do złożenia deklaracji podatkowej. Inaczej niż w przypadku tradycyjnej kontroli, przedmiotem weryfikacji nie jest zatem jedynie prawidłowość rozpoznania skutków podatkowych poszczególnych transakcji. To z kolei oznacza, że również NAFP, wykonywany przez audytorów zewnętrznych, istotnie różni się od tradycyjnych przeglądów podatkowych, z których powszechnie korzysta od lat znaczna część przedsiębiorców.
Z jednej strony, NAFP powinien uwzględniać wytyczne ujęte w opublikowanym przez Ministerstwo Finansów poradniku w zakresie metody doboru badanej próby oraz ekstrapolowania uzyskanych w ten sposób wyników. Z drugiej – odpowiedni nacisk należy położyć na analizę dojrzałości mechanizmów zarządzania i nadzoru nad funkcją podatkową – narzędzi mających zapewnić prawidłowość rozliczeń podatkowych. NAFP nie sprowadza się zatem do identyfikacji błędów popełnionych w przeszłości, ale obejmuje również ocenę poziomu systemowych zabezpieczeń wykluczających pojawienie się błędów w przyszłych rozliczeniach.
Oba wymienione obszary mają fundamentalne znaczenie z perspektywy organów podatkowych. Należy pamiętać, że zobowiązanie podatnika do poddania się NAFP stanowi szczególną formę przekazania prywatnym podmiotom (badanemu przedsiębiorcy i audytorowi) jednej z najbardziej newralgicznych funkcji organów podatkowych – kontrolowania prawidłowości regulowania zobowiązań podatkowych.
Inwestycja, która się opłaca
Prawidłowo przeprowadzony audyt wymaga intensywnego zaangażowania, również ze strony badanego przedsiębiorcy. Należy traktować go jednak – podobnie jak inne aspekty udziału w Programie Współdziałania – w kategoriach inwestycji umożliwiającej stabilne zwiększanie wartości firmy.
Weryfikacja jakości NAFP dokonywana jest bardzo szybko. Jeżeli został on przeprowadzony jako jeden z pierwszych elementów ubiegania się o udział w programie, sprawdzenie następuje na etapie audytu wstępnego prowadzonego przez administrację skarbową. W przeciwnym razie, przypada ono na najbliższy audyt monitorujący.
Przeprowadzenie procesu według najwyższych standardów pozwala kontrolerom fiskusa oprzeć się w znacznym stopniu na ustaleniach NAFP. W takim wypadku pozwala on zmniejszyć koszty przestrzegania przepisów.
Nie można jednak zapominać, że nałożenie obowiązku poddania się badaniu to nie tylko wyraz zaufania wobec dobrze zorganizowanego podatnika. To również wymóg wskazany jednoznacznie w przepisach. Jeżeli zatem jakość przeprowadzonej weryfikacji wyraźnie odbiega od wytycznych przedstawionych przez Ministerstwo Finansów, zasadne może stać się pytanie, czy podatnik faktycznie wywiązał się z ustawowego obowiązku. Konsekwencją uznania, że skala uchybień jest zbyt wyraźna, może być utrata określonych przywilejów.
Poza konsekwencjami dla konkretnego podatnika – zwłaszcza teraz, gdy decydować się będą dalsze losy Programu Współdziałania – jakość NAFP ma szczególną wagę. Znane są przypadki krajów, w których sztandarowa inicjatywa typu Cooperative Compliance napotkała na poważne przeszkody na etapie wdrożenia. Jednym z obszarów ryzyka dla powodzenia projektu w Polsce jest właśnie brak zrozumienia wszystkich wymiarów koncepcji NAFP przez badanych przedsiębiorców i podmioty świadczące usługę niezależnego audytu. Należy jednak wierzyć, że rynek zdaje sobie sprawę z doniosłości obecnej sytuacji i Program Współdziałania oraz sam NAFP, staną się stałym elementem palety rozwiązań umożliwiających stabilny rozwój biznesu i znacząco zwiększających komfort rozliczeń podatkowych.
________________________________________________________
BIO Tomasz Groszyk
/>
Specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu podatku od towarów i usług oraz zajmuje się tematyką cooperative compliance. Uczestniczył w projektach związanych z opodatkowaniem prywatnych przed Karierę zawodową rozpoczął w jednej z wiodących polskich kancelarii podatkowych. Od 2014 r. związany jest z CRIDO. W 2015 r. pełnił obowiązki menedżera podatkowego w trzech spółkach produkcyjnych należących do jednego z największych amerykańskich konglomeratów. W latach 2020-2021 pracował w Ministerstwie Finansów na stanowisku zastępcy dyrektora Departamentu Podatku od Towarów i Usług. Jest absolwentem prawa i stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim.
W 2014 r. Tomasz uzyskał tytuł doradcy podatkowego, a w 2016 r. – radcy prawnego przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie.siębiorców oraz podmiotów z sektora publicznego. Brał udział w przygotowywaniu opracowań dla celów publicznych konsultacji prowadzonych przez Komisję Europejską.
Skontaktuj się z autorem: Tomasz.goszczyk@crido.pl
BIO Michał Borowski
/>
Michał jest partnerem kierującym zespołem Tax Governance w CRIDO. Doradza w zakresie podatku VAT podmiotom prywatnym i publicznym, w tym największym miastom w Polsce. Wprowadza kluczowych przedsiębiorców do Programu Współdziałania, a także wspiera we wdrażaniu rozwiązań Cooperative Compliance (w tym strategii podatkowych). Reprezentuje klientów w kontrolach i postępowaniach podatkowych oraz sądowo-administracyjnych dotyczących sporów w obszarze VAT. Michał jest członkiem Rady ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania II kadencji powołanej przez Ministra Finansów, członkiem Krajowego Forum Fakturowania Elektronicznego oraz ekspertem podatkowym i Ministrem ds. Podatków Gospodarczego Gabinetu Cieni Business Centre Club. Brał udział w pracach Komisji Europejskiej nad tzw. Zieloną Księgą VAT (VAT Green Paper), w tym w pracach związanych ze zmianami dotyczącymi sektora publicznego. Za swoje osiągnięcia otrzymał dwukrotnie 2 miejsce w kategorii „Najlepszy doradca podatkowy: VAT” w rankingu „Dziennika Gazety Prawnej” (2019, 2014). Karierę zawodową rozpoczynał w międzynarodowej firmie doradczej, a następnie kierował praktyką VAT w znanej polskiej kancelarii. W 2014 r. dołączył do CRIDO. Od 2009 roku posiada uprawnienia doradcy podatkowego.
Skontaktuj się z autorem Michal.Borowski@crido.pl