W perspektywie finansowej 2007-2013 Polska otrzyma największą spośród wszystkich krajów Unii pomoc finansową. Jednakże podział środków w kolejnych okresach programowania nie zawsze będzie dogodny dla naszego kraju i może odbiegać od naszych zamierzeń i oczekiwań. Można więc zastanawiać się, czy nie warto użyć części dostępnych środków do stworzenia instrumentów, z których będzie można korzystać również w dalszej przyszłości.

Problem ograniczonych zasobów finansowych dotyczy w pierwszej kolejności inwestycji związanych z odbudową i rozwojem miast m. in. dotyczących budownictwa społecznego, gdzie potrzeby inwestycyjne są coraz większe. Odpowiedzią na te problemy ma być wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Rozwoju Rady Europy o nazwie JESSICA (skrót od angielskiego Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas - wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich). Program JESSICA jest jedną z trzech inicjatyw (pozostałe dwie to JEREMIE i JASPERS) w ramach polityki spójności mających na celu zapewnienie regionom UE wyższego poziomu inwestycji i wzrostu gospodarczego.
Celem tego programu jest rozwiązanie problemu finansowania projektów odnowy i rozwoju miast poprzez zastosowanie nowoczesnych instrumentów wsparcia o charakterze rewolwingowym. Inicjatywa JESSICA zakłada radykalną zmianę charakteru pomocy europejskiej dla projektów odnowy i rozwoju miast przeznaczonej w ramach programów operacyjnych. Zamiast jednorazowej bezzwrotnej będzie to zwrotna pomoc odnawialna, dzięki czemu środki będą wykorzystywane wielokrotnie.
W ramach programu JESSICA instytucja wdrażająca program operacyjny (np. zarząd wojewódzki odpowiedzialny za RPO) może przeznaczyć część środków programu na utworzenie funduszu rozwoju miast (UDF - Urban Development Fund). Administrowania takim funduszem może podjąć się wybrana obligatoryjnie w drodze przetargu instytucja finansowa, która poza niezbędną wiedzą wniesie do funduszu swój wkład finansowy w postaci np. obligacji lub innych instrumentów finansowych. Środki funduszu można będzie przeznaczyć na finansowanie projektów służących rozwojowi obszarów miejskich, których biznesplany muszą jednak wskazywać, że projekty te zakładają co najmniej poziom samofinansowania. Wsparcie finansowe z funduszu UDF przyjmowałoby nie tylko formę preferencyjnych kredytów, czy też gwarancji, lecz również udziałów kapitałowych na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego. Zakłada się również możliwość łączenia finansowania z funduszu typu UDF z innymi dotacjami. Środki UDF zapewniałyby w tym przypadku finansowanie pomostowe.
Stan prac nad programem nie jest na tyle zaawansowany, aby znane były szczegółowe rozwiązania prawne. EBI obecnie prowadzi program pilotażowy i jego wynik z pewnością będzie miał wpływ na ostateczne rozwiązania. Bardzo duże znaczenie będą miały regulacje określające kształt umowy tworzącej fundusz typu UDF. Umowa będzie bowiem określać wszystkie najważniejsze parametry współpracy pomiędzy instytucją wdrażającą program operacyjny a instytucją finansową. Istotnym warunkiem skutecznego funkcjonowania funduszu typu UDF będzie umiejętne pogodzenie preferencyjnego charakteru instrumentów finansowania, decydującego o atrakcyjności inicjatywy dla beneficjentów oraz wymogu zachowania zdolności funduszu do samofinansowania.
CEZARY GOŁĘBIOWSKI
dyrektor departamentu wspierania rozwoju regionalnego, Bank Gospodarstwa Krajowego
Cezary Gołębiowski, dyrektor departamentu wspierania rozwoju regionalnego, Bank Gospodarstwa Krajowego / DGP