W okresie programowania 2000-2006 przyjęto, iż rozliczenia środków z Funduszu Spójności będą realizowane w euro, zaś w okresie programowania 2007-2013 rozliczenia będą odbywały się w złotych polskich. Zamknięcie procesu przyjmowania wniosków w ramach perspektywy 2000-2006 wraz z końcem 2006 roku nie jest równoznaczne z zakończeniem wypłacania środków, gdyż zgodnie z zasadą m +24, beneficjent ma 24 miesiące od daty wskazanej przez Komisję Europejską jako początek realizacji projektu na rozpoczęcie prac związanych z projektem. Stopień zaawansowania wypłat na dzień 31 grudnia 2006 r. wynosił 40 proc.

Ze sposobu pozyskiwania środków wynika pewna niedogodność dla beneficjentów Funduszu Spójności. Ze względu na duży odstęp w czasie między momentem składania wniosków, szacowania wartości inwestycji i zawierania umów z wykonawcami a realizacją projektów i w konsekwencji otrzymywania faktur, będących podstawą do ubiegania się o zwrot poniesionych nakładów z Funduszu, beneficjent jest narażony na ryzyko kursu walutowego. Od tego ryzyka można się ubezpieczyć, wykorzystując dostępne w Banku Gospodarstwa Krajowego instrumenty finansowe. Jednym z nich jest forward walutowy. Transakcja ta polega na umowie z bankiem zakupu/sprzedaży określonej kwoty określonej waluty w ściśle umówionej dacie po z góry określonym kursie. Zastosowanie tego typu narzędzia umożliwia beneficjentowi zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym po stosunkowo niewygórowanym koszcie, który wynika z różnicy między krajową stopą procentową a stopą procentową w strefie euro. Instrument ten jest dostępny w dwóch modyfikacjach: forwardu z rozliczeniem rzeczywistym i forwardu bez rozliczenia rzeczywistego (Non-delivery Forward). Pierwszy z wyżej wymienionych kontraktów polega na dokonaniu rzeczywistej wymiany walutowej, czyli fizycznego zakupu/sprzedaży waluty. Drugi z kontraktów polega na rozliczeniu w walucie krajowej różnicy między kursem zapisanym w kontrakcie forward, a bieżącym kursem w momencie zamknięcia transakcji.

Innym sposobem zabezpieczenia płatności walutowych jest opcja walutowa. Instrument ten daje klientowi prawo (nie zobowiązuje go jednak) do sprzedaży/zakupu waluty po określonym kursie w ściśle określonym w umowie czasie. Klient może wykonać opcję ściśle określonego dnia - opcja typu europejskiego - lub wykonać opcję w dowolnym terminie obowiązywania transakcji opcyjnej - opcja typu amerykańskiego. Druga z wymienionych opcji daje beneficjentowi większą elastyczność, gdyż pozwala mu dostosować moment wykonania opcji do rzeczywistych, często trudnych do zaplanowania przepływów.

MARIUSZ GRAB

dyrektor departamentu skarbu Banku Gospodarstwa Krajowego