Bezprecedensowe wydarzenia na światowych rynkach zmieniły nie tylko nasze funkcjonowanie w przestrzeni społecznej, ale również organizację przedsiębiorstw. Pojawiły się nowe wyzwania, takie jak zmiana modelu pracy milionów Polaków, walka
o konkurencyjność polskiej gospodarki czy odpowiedzialność biznesu za środowisko. Czy zmiany spowodowane pandemią to chwilowa konieczność, czy może realny przełom?
Biznesowe lekcje z pandemii
Dostosowanie do aktualnej rzeczywistości to konieczność przedsiębiorców i rządzących.
O to, jakie lekcje biznesowe powinniśmy wyciągnąć z pandemii, zapytaliśmy dr hab. Piotra Wachowiaka, profesora oraz Rektora Szkoły głównej Handlowej w Warszawie:
– Jest ich kilka, lecz zacznę od najważniejszej: przedsiębiorcy muszą „polubić kryzys”, być gotowi, aby radzić sobie z nagłymi i niespodziewanymi sytuacjami. Firmy, które w sposób odpowiedzialny i zdecydowany zareagowały na rozwój wydarzeń związanych z pandemią, szybko opanowały kryzys. Zmieniły modele biznesowe. Zastosowały elastyczne podejście
np. do kwestii czasu i miejsca wykonywanej pracy. Elastyczność i pozytywne nastawienie do zmian pozwoliły wielu przedsiębiorstwom przejść przez trudne, pandemiczne miesiące, niemal bez większych strat.
Umiejętność dostosowania się do sytuacji okazała się cenniejsza niż długofalowe strategie. Niestety gospodarcze konsekwencje COVID-19 dotknęły wszystkich. Przed nami ogromne wyzwanie – jak nie przegrać w rozgrywce o najwyższy poziom konkurencyjności światowych gospodarek. Jakie postpandemiczne wnioski powinni wyciągnąć rządzący?
– Już dziś musimy ustawić długofalowe priorytety w strategicznych wyzwaniach dla rozwoju naszej gospodarki, w tym dla zmniejszenia dysproporcji społecznych i rozwojowych między regionami Polski i zacząć je wdrażać. Jak powinny być ustawione te priorytety? Gdzie możemy szukać nowych przewag komparatywnych? Na pierwszy plan wciąż wyłania się modernizacja energetyczna Polski, która nabiera szczególnego znaczenia przy rosnących kosztach praw do emisji, czy szalejących cenach paliw i energii elektrycznej. Sama cyfryzacja może mieć dla Polski dodatkowe, pozytywne skutki, o ile pokieruje się interwencję państwa w stronę dziedzin,
w których Polska ma potencjał rozwojowy, jak w przypadku budowy i rozwoju rozwiązań opartych na technologii sztucznej inteligencji, blockchain czy internetu rzeczy. Są one dla naszego kraju szansą na osiągnięcie przewagi konkurencyjnej także poza Europą. Nie ma jednak szans na realizację wszystkich celów bez dostępu do środków unijnych. Zamrożone przez Komisję 60 mld euro to strata dla naszego PKB rzędu 1 – 1,5%, ale i strata dla sprawnej transformacji gospodarki. – mówi Mariusz Zielonka, ekspert ekonomiczny Konfederacji Lewiatan.
Postpandemiczne modele pracy
Zmiany gospodarcze spowodowane przez pandemię, naturalnie pociągnęły za sobą zmiany systemów pracy. Przeniesienie obowiązków zawodowych i relacji pracowniczych do sieci zrewolucjonizowało dotychczasowy rynek. Wygląda na to, że model zdalny i hybrydowy, to nie chwilowa konieczność, ale nowa, perspektywiczna rzeczywistość.
Okres pandemii wpłynie na szersze stosowanie pracy zdalnej. W świetle badań Eurofound, w Polsce w 2020 r. odsetek osób wykonujących pracę w formie zdalnej (całościowo bądź sporadycznie) osiągnął 6,6% (przeciętnie). Statystyki GUS wskazują, że liczba pracujących w formie zdalnej dochodziła nawet do 10,8% w zależności od miesiąca 2020 r. aczkolwiek występuje duże zróżnicowanie pomiędzy sektorami (np. informacja
i komunikacja ok 60%). Spoglądając z perspektywy całego rynku pracy, to wciąż jest niewiele w stosunku np. do lidera w tym zakresie Finlandii (22,4%). Nie ma również wątpliwości, iż okres pandemii wpłynie na organizację pracy i szersze stosowanie pracy zdalnej. Potencjał zastosowania pracy zdalnej na polskim rynku pracy oceniany jest na 38% wszystkich pracujących (wg Eurofound). – komentuje Robert Lisicki, dyrektor Departamentu Pracy, Konfederacja Lewiatan.
Modele pracy i możliwość wykonywania obowiązków zdalnie uzależnione są od sektora działalności i kultury organizacji. Rozsądnym kompromisem pomiędzy pracą zdalną
a obecnością w firmie, jest model hybrydowy zakładający połączenie pracy z domu i z biura. Otwarcie się na nowe modele to ogromna szansa na rozwój globalny i wykorzystanie dobrodziejstw czwartej rewolucji przemysłowej, o czym mówi dr Marcin Dąbrowski, kanclerz Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie:
– Zwiększenie intensywności pracy dzięki oparciu jej na komunikacji zdalnej, z którą wiąże się minimalizacja czasu i kosztów przemieszczenia się, to truizm. Znacznie bardziej przełomową zmianą jest nowy model pracy oparty na tej zdalnej komunikacji w sposób ciągły. Mamy tu do czynienia nie tylko ze zmianą modelu sprzedaży usług czy towarów, ale również pozyskiwaniem pracowników na specjalistyczne stanowiska bez barier geograficznych. Nakłada się na to czwarta rewolucja przemysłowa redefiniująca dotychczasowe modele biznesowe, stawiająca na automatyzację, platformizację, przetwarzanie danych, sztuczną inteligencję i inne siły napędowe, które przeobrażają znane dziś modele decyzyjne, oparte dotąd na ludzkich kompetencjach, a teraz wykorzystujące w coraz większym stopniu możliwości maszyn.
Troska o środowisko obowiązkiem biznesu
Wobec fundamentalnych zmian, jakie zaszły w ciągu ostatnich lat, ale również ostatnich kilkunastu pandemicznych miesięcy, rozwiązywanie doraźnych problemów nie wystarczy. Firmy muszą przeformułować swoje wartości, kompetencje i rozwój. Działania z sektora CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu) już nie wystarczą, firmy stawiają na szerszą strategię ESG (środowisko, społeczna odpowiedzialność, ład korporacyjny), a jednym z coraz częściej pojawiających się nowych pojęć jest Corporate environmental responsibility (CER). Należy zadać pytanie, czy to tylko nowe wyzwanie, czy może obowiązek współczesnych biznesów?
– Przykładowe działania środowiskowe obejmują np. łagodzenie kryzysu klimatycznego czy odpowiedzialne wykorzystanie zasobów, ochronę środowiska, wykorzystywanie w coraz większym stopniu odnawialnych źródeł energii, redukcję: zanieczyszczeń, poziomu emisji dwutlenku węgla i zużycia energii. Zatem brak realnych działań ze strony danego przedsiębiorstwa (nie mylić z działaniami pozornymi, tzw. greenwashingiem) ograniczających jego negatywny wpływ na środowisko spowoduje realne konsekwencje, jak np. spadek lub nawet brak zainteresowania inwestorów, utrata kontrahentów i szans na pozyskanie finansowania, co w konsekwencji grozi upadkiem zarówno finansowym, jak i wizerunkowym. – komentuje Roksana Kozłowska, Departament Energii i Zmian Klimatu, Konfederacja Lewiatan.
Nowe wyzwania stoją również przed tymi, którzy dopiero rozpoczynają swoją drogę zawodową. Dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość, będzie wymuszać na nich potrzebę uzupełniania wiedzy na różnych etapach kariery zawodowej w przyszłości.
– Obecnie już bardzo wyraźnie widać, że potrzebne będą kompetencje absolwentów dotyczące zagadnień związanych z „green economy” oraz umiejętność prowadzenia działań wokół pakietu „Fit for 55". Pakiet ten będzie na pewno dotyczył wszystkich, którzy pracują w sektorze finansowym i firmach produkcyjnych, gdzie wymagania dotyczące ochrony klimatu zaczynają coraz bardziej wpływać na funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstw. Koniecznością staje się więc śledzenie bieżących trendów, szczególnie w sytuacji, gdy środowisko i ochrona klimatu są coraz mocniej powiązane z gospodarką. – mówi dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak,
prof. SGH, Prorektor ds. nauki Szkoły Głównej Handlowej i dodaje – Kompetencją przyszłości już dziś jest umiejętność analizy danych, wykorzystania i zastosowania Big Data. Bardzo ważne jest tu przygotowanie od strony ilościowej, rozumienia danych i wykorzystania nowych technologii w różnego rodzaju modelach decyzyjnych.
Aby nowe organizacje i ekosystemy biznesowe mogły być skuteczne, niezbędna jest współpraca. Taką współczesną agorą dla wymiany doświadczeń, poglądów i pomysłów jest kongres Open Eyes Economy Summit. Jak mówi Jacek Ławrecki, dyrektor
ds. komunikacji, Fortum – Żadna firma, żadna organizacja nie zdziała nic sama. Cieszę się, że OEES to czas wymiany doświadczeń, dialogu, inspiracji. Fortum chętnie dzieli się swoimi doświadczeniami, ale równie chętnie inspirujemy się doświadczeniami innych podmiotów.
autorka: Joanna Kowieska