Na początku 2005 roku wprowadzono mechanizm prefinansowania projektów dofinansowanych ze środków UE. Dwa lata doświadczeń Banku Gospodarstwa Krajowego pozwalają stwierdzić, że wdrożenie tego instrumentu odniosło sukces.

WOJCIECH KURYŁEK prezes Banku Gospodarstwa Krajowego Prefinansowanie jest instrumentem opartym na środkach z budżetu państwa, wprowadzonym w celu ułatwienia absorbcji środków pomocowych UE. Mechanizm prefinansowania miał ograniczyć negatywne skutki stosowanej zgodnie z przepisami unijnymi reguły przekazywania beneficjentom dofinansowania na zasadzie refundacji. Oznacza ona bowiem, że dotacja jest wypłacana dopiero po całkowitym zrealizowaniu projektu. Jego wykonawca musi więc dysponować środkami o wyższej wartości niż udział własny. Prefinansowanie udzielane jest jednostkom sektora finansów publicznych, realizującym projekty i programy współfinansowane ze środków UE, w formie preferencyjnych pożyczek o charakterze pomostowym. Pożyczki udzielane są do wysokości kwoty wsparcia, określonej w podpisanej przez beneficjenta umowie o dofinansowanie. Zawężenie grupy odbiorców prefinansowania wynika z ograniczonych możliwości budżetu państwa oraz z polityki preferującej wsparcie podmiotów spełniających zadania o istotnym charakterze publicznym i społecznym. BGK obsługuje prefinansowanie dla sześciu programów: ZPORR, SPO – Transport, SPO – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, SPO – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, SPO – Rybołówstwo i przetwórstwo ryb oraz INTERREG III A. Doświadczenia wskazują, że instrument prefinansowania odniósł sukces i został bardzo dobrze odebrany przez przedstawicieli samorządów. Znajduje to odzwierciedlenie w liczbie realizowanych i już zrealizowanych projektów. W ramach obsługiwanych programów BGK zawarł ponad 2,2 tys. umów pożyczki na łączną kwotę ponad 8 mld zł. W przypadku części umów zapewnione zostało prefinansowanie dla całych działań, co oznacza, że w ramach jednej umowy pożyczki wsparcie finansowe było udzielone całej grupie projektów i beneficjentów. Wartość spłat prefinansowania sięgnęła poziomu prawie 63 proc. wypłaconej kwoty. Co najważniejsze, w ostatnim okresie wartość spłat znacząco rośnie, wskazując, że coraz więcej projektów jest zakończonych i rozliczonych. O popularności prefinansowania zdecydowały dwa elementy: uproszczona procedura ubiegania się o pożyczkę oraz jej preferencyjny charakter. Przy udzielaniu pożyczki nie jest badana zdolność kredytowa wnioskodawcy, ani nie są wymagane jakiekolwiek zabezpieczenia. Prefinansowanie nie podlega też procedurze przetargowej. Oprocentowanie pożyczki, określone zgodnie z rozporządzeniami ministra finansów, zależy od programu i formy prawnej wnioskodawcy. Zawsze jednak wysokość oprocentowania jest niższa niż stawki rynkowe. Ponadto beneficjent nie płaci prowizji ani nie ponosi innych kosztów związanych z uzyskaniem pożyczki. Prefinansowanie dostępne jest dla projektów realizowanych w perspektywie finansowej 2004-2006, czyli dla tych, których termin realizacji upływa w 2008 roku. Najprawdopodobniej w nowej perspektywie finansowej 2007–2013 beneficjenci pomocy Unijnej nie będą mogli korzystać z prefinansowania. W planach Ministerstwa Finansów jest wprowadzenie systemu zaliczek i refundacji, który ma pozwolić na sprawną realizacje projektów. Zmiana ta będzie stanowić wyzwanie dla przyszłych beneficjentów. Można się spodziewać, że ta sytuacja stworzy impuls do pojawienia się na rynku nowych instrumentów finansowych.