Organizacja posiadająca osobowość prawną, powołana do reprezentowania interesów przedsiębiorców, może uzyskać prawo ochronne na znak towarowy przeznaczony do używania w obrocie przez tę organizację i przez zrzeszone w niej podmioty - wspólny znak towarowy.
Organizacji posiadającej osobowość prawną, która sama nie używa znaku towarowego, może być udzielone prawo ochronne na znak przeznaczony do używania przez przedsiębiorców stosujących się do zasad ustalonych w regulaminie znaku przyjętym przez uprawnioną organizację i podlegających w tym zakresie jej kontroli (wspólny znak towarowy gwarancyjny). Uprawniony z prawa ochronnego na wspólny znak towarowy gwarancyjny nie może odmówić, bez ważnych powodów, prawa używania znaku przedsiębiorcom, którzy spełniają kryteria określone w regulaminie.
Poza takim unormowaniem brakuje szczegółowych rozwiązań, przewidywanych dla tej instytucji. Dlatego przyjmuje się, iż odnieść do nich należy ogólne postanowienia ustawy dotyczące znaków towarowych indywidualnych.
Znak towarowy wspólny różni od indywidualnego znaku to, że pierwszy z nich przeznaczony jest do równoczesnego używania przez wielu przedsiębiorców, zaś prawo ochronne udzielane jest na rzecz organizacji. Tak więc wskazuje on na pochodzenie towaru (usługi) od przedsiębiorców w niej zrzeszonych, w ten sposób tworzących wspólny organizm gospodarczy. Organizacja ta musi posiadać osobowość prawną, zaś jej celem ma być reprezentowanie przedsiębiorców, których grupuje. Ze względu na to, że może sama używać znaku chronionego, niejako obok przedsiębiorców, których reprezentuje, uważa się, że powinna mieć choćby możliwość prowadzenia działalności gospodarczej. Ogranicza to wybór form prawnych dla takiej organizacji.
Warunkiem uzyskania praw ochronnych jest także regulamin znaku, który organizacja musi przyjąć. Jego treść, podobnie jak miało to miejsce w odniesieniu do wskazanego przypadku, jako pierwszy, wyznacza art. 138 ust. 4 ustawy. Na straży przestrzegania wspólnych właściwości towarów stoi organizacja. W razie zaniedbań, konsekwencją może być nawet wygaśnięcie prawa ochronnego do znaku wspólnego, jeśli wskutek zaniedbań, braku dozoru, znak utraci właściwości indywidualizujące (art. 169 ust. 1 pkt 2 p.w.p.). Należy zwrócić uwagę na ust. 7 art.169 ustawy, zgodnie z którym na zasadach, o których mowa w ust. 1-6, a także w razie nieprzestrzegania regulaminu znaku, może być wydana decyzja stwierdzająca wygaśnięcie prawa w stosunku do współuprawnionego. Przepis ten stosuje się odpowiednio do prawa ochronnego na wspólny znak towarowy i wspólny znak towarowy gwarancyjny.
Znak wspólny może być przedmiotem obrotu. Zasady w tym zakresie przewiduje art. 162 ust. 3, określając je jako: prawo ochronne na wspólny znak towarowy może być przeniesione, z zastrzeżeniem ust. 2, jako wspólne prawo ochronne na przedsiębiorców zrzeszonych w organizacji, o której mowa w art. 136. Umowa o przeniesienie prawa powinna określać zasady używania takiego znaku, w takim zakresie, jaki jest przewidziany dla regulaminu, o którym mowa w art. 122 ust. 2.
Szczególną postacią znaku wspólnego jest wspólny znak gwarancyjny. Nazwa wskazuje jego funkcję - jest nią zapewnienie, że towar nim opatrzony ma charakterystyczne właściwości, wobec których źródło pochodzenia nie jest tak istotne. Również i tu uprawnionym jest organizacja posiadająca osobowość prawną, jednakże - w odróżnieniu od znaku wspólnego - sama nie może go używać. Opracowuje regulamin używania znaku i ocenia uprawnienia przedsiębiorców do jego używania, jak również kontroluje postrzeganie zasad używania. Regulamin jest podstawą uzyskania praw wyłącznych. Także i ten znak może być przedmiotem obrotu, choć z ograniczeniem podmiotowym.
EWA NOWIŃSKA
profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego
