Subskrybuj nas na Youtube
Dotacje unijne pokrywają część kosztów projektów przyczyniających się do rozwoju gospodarczego kraju. W latach 2014–2020 obowiązują nowe pułapy dofinansowania
/>
Unia Europejska dąży do tego, aby jej poziom gospodarczy – jako całości – był jak najwyższy, a różnice pomiędzy poszczególnymi krajami jak najmniejsze. Aby uzyskać taki stan spójności przy jednoczesnym wzroście, stosuje różne instrumenty. Należy do nich wsparcie finansowe słabiej rozwiniętych regionów w kluczowych dziedzinach, takich jak rozwój przedsiębiorstw, współpraca nauki z biznesem, podnoszenie kompetencji czy przeciwdziałanie bezrobociu i wykluczeniu społecznemu. Skąd bierze na to pieniądze? Ze składek wpłacanych przez kraje członkowskie. Wysokość wkładu zależy od kilku czynników i jest proporcjonalna do poziomu rozwoju gospodarczego danego kraju. Tak uzbierana pula pieniędzy trafia z powrotem do członków Unii, jednak proporcje są już zupełnie inne. Na największy zastrzyk finansowy mogą zawsze liczyć kraje najsłabiej rozwinięte, które uzyskują w ten sposób szansę na szybsze pokonanie dystansu dzielącego je od unijnej średniej. Środki te przekazują podmiotom realizującym projekty przyczyniające się do rozwoju gospodarki w formie dotacji.
Na wsparcie kluczowych dla rozwoju obszarów kraje mogą również przeznaczać własne środki budżetowe. Warunkiem jest jednak, aby środki publiczne nie zaburzały funkcjonowania wolnego rynku i nie stanowiły narzędzia nieuczciwej konkurencji dla podmiotów, które z takiego wsparcia nie korzystają.
Zasady pomocy regionalnej
Jednym z rodzajów pomocy, z jakiej korzystają kraje członkowskie Unii, jest pomoc regionalna. Obejmuje ona przede wszystkim dotacje na inwestycje. Zasady jej udzielania regulowane są unijnymi przepisami. Artykuł 107 ust. 3 lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) umożliwia państwom członkowskim przyznawanie pomocy finansowej przeznaczonej na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski, lub takich, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia. Zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej warunki te spełniają obszary, których produkt krajowy brutto jest niższy niż 75 proc. średniej unijnej. Do niedawna taki stan rzeczy miał miejsce w całej Polsce. Jednak systematyczny rozwój sprawił, że pierwszy polski region wyrósł ponad tę barierę – jest nim Mazowsze, a w szczególności miasto Warszawa i jej najbliższe okolice.
Jednak i w tych regionach naszego kraju wsparcie może być nadal udzielane, o czym mówi art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE. Umożliwia on przyznawanie pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie pogarsza ona warunków wymiany handlowej. Zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej są to te regiony państwa członkowskiego, które są bardziej rozwinięte w stosunku do średniej krajowej lub które w latach 2011–2013 nie przekraczały pułapu 75 proc. średniego unijnego poziomu PKB. Intensywność pomocy na takich terenach jest jednak ograniczona.
W Polsce w okresie od 1 lipca 2014 do 31 grudnia 2020 r. maksymalny dopuszczalny poziom pomocy regionalnej, czyli procentowy udział wartości dotacji w kosztach projektu kwalifikujących się do objęcia pomocą, wynosi od 10 do 50 proc. (patrz mapa).
Maksymalna intensywność pomocy regionalnej udzielanej małym lub średnim przedsiębiorstwom (z wyłączeniem nowych inwestycji o kosztach kwalifikowanych przekraczających 50 mln euro) jest wyższa w stosunku do wskazanych pułapów o 20 punktów procentowych dla małych oraz 10 punktów procentowych dla średnich przedsiębiorstw.
Z kolei pomoc na tzw. duże projekty inwestycyjne, których koszty kwalifikowane przekraczają 50 mln euro, ustala się zgodnie ze wzorem:
I = R × (50 mln euro + 0,5 × B + 0,34 × C)
gdzie: I – maksymalną wartość pomocy dla dużego projektu inwestycyjnego, R – intensywność pomocy dla danego regionu,
B – wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą równowartość 50 mln euro, nieprzekraczającą równowartości 100 mln euro,
C – wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą równowartość 100 mln euro.
Zakazane jest udzielanie pomocy regionalnej dla tzw. przedsiębiorstw zagrożonych i portów lotniczych oraz w sektorach: hutnictwa żelaza i stali, włókien syntetycznych, transportu, energetyki oraz rybołówstwa i akwakultury, rolnictwa i leśnictwa. Przy czym trzy ostatnie obszary objęte są wsparciem regulowanym odrębnymi przepisami.
Inne rodzaje pomocy
Dotacje na inwestycje to tylko jeden z rodzajów pomocy, jaka udzielana jest w krajach członkowskich Unii. Wspierane są też inne typy działań. Dla nich dopuszczalne pułapy pomocy są często inne niż w przypadku pomocy regionalnej.
Wyróżnić możemy na przykład pomoc na przedsiębiorczość kobiet. Jej odbiorcą może być jedynie małe przedsiębiorstwo nowo utworzone przez kobietę. Ma być udzielana w formie zachęcającej kobiety do zakładania nowych przedsiębiorstw w celu zlikwidowania szczególnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, jakie napotykają kobiety, przede wszystkim w odniesieniu do dostępu do finansowania.
Kolejna kategoria to pomoc na ochronę środowiska. Ma zachęcić przedsiębiorców do inwestycji w technologie umożliwiające przedsiębiorstwom zastosowanie norm surowszych niż normy wspólnotowe w zakresie ochrony środowiska.
Obejmuje także:
● zakup nowych środków transportu spełniających surowsze normy,
● pomoc na szybkie przystosowanie małych i średnich przedsiębiorstw do przyszłych norm wspólnotowych,
● inwestycje zwiększające oszczędność energii,
● inwestycje w układy kogeneracji o wysokiej sprawności,
● inwestycje w pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych,
● dofinansowanie badań środowiska,
● możliwość udzielania ulg podatkowych w zamian za inwestycje w ochronę środowiska.
Pomoc przewidziana jest też na usługi doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich udział w targach. Dofinansowane może zostać do 50 proc. kosztów usług doradczych świadczonych przez doradców zewnętrznych oraz taki sam procent wydatków związanych z udziałem w targach.
W latach 2014–2020 rośnie znaczenie wsparcia inwestycji w sposób inny niż poprzez dotacje, np. w formie kapitału podwyższonego ryzyka. Dofinansowywanie w wysokości 50 proc. kapitału przekazywane jest dla funduszu inwestującego w formie udziału kapitałowego w nowe spółki z sektora MSP.
Bardzo istotne jest też wsparcie działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej. Pomoc może zostać udzielona przedsiębiorcy na prowadzenie badań przemysłowych (do 50 proc. dofinansowania) oraz prac rozwojowych (do 25 proc. dofinansowania). Progi te ulegają podwyższeniu o 20 proc. dla małego przedsiębiorcy i 10 proc. w przypadku średniego. Powyżej podane progi ulegają podwyższeniu maksymalnie o 15 proc., o ile projekt badawczy jest realizowany w ramach tzw. efektywnej współpracy, np. przez konsorcjum firm, jednak nie więcej niż do 80 proc. dla badań przemysłowych. Pomoc na działalność badawczą obejmuje także:
● pokrycie kosztów praw własności przemysłowej dla małych i średnich przedsiębiorstw,
● tymczasowe zatrudnienie wysoko wykwalifikowanego personelu,
● dofinansowanie młodych innowacyjnych przedsiębiorstw,
● usługi doradcze w zakresie innowacji i usługi wsparcia innowacji.
Dopuszczalna jest też pomoc szkoleniowa, obejmująca dofinansowanie szkoleń specjalistycznych i ogólnych dla przedsiębiorców i pracowników. Do tego dochodzi pomoc dla pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz niepełnosprawnych.
Obejmuje zazwyczaj sektory znajdujące się w trudnej sytuacji i może przybrać formy:
● subsydiów płacowych na rekrutację pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji,
● subsydiów płacowych na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych,
● rekompensatę dodatkowych kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników niepełnosprawnych.
● rekompensatę kosztów wsparcia udzielanego pracownikom znajdującym się w szczególnie niekorzystnej sytuacji
De minimis
Szczególnym rodzajem pomocy jest de minimis. Od 1 stycznia 2014 roku zasady jej przyznawania reguluje rozporządzenie Komisji Europejskiej 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. Ten rodzaj pomocy przewidziany jest w wielu programach.
Koncepcja pomocy de minimis zakłada, iż pomoc o stosunkowo niskiej wartości nie jest w stanie naruszyć konkurencji lub wywierać wpływu na handel między państwami członkowskimi. O jej formie i wysokości decydują same kraje. Może być udzielona przedsiębiorcy w różnych formach: na szkolenia, inwestycje ale także jako zwolnienia podatkowe czy umorzenia odsetek ZUS i innych.
Często pomoc de minimis obejmuje większy udział kosztów projektu, niżby to wynikało z pułapów określonych dla pomocy regionalnej. Jednak wartość pomocy de minimis, z której może skorzystać pojedynczy przedsiębiorca, jest ograniczona do 200 tys. euro brutto na przestrzeni trzech lat (100 tys. euro w sektorze transportu drogowego towarów). Zaświadczenie o poziomie uzyskanej w takim okresie pomocy de minimis jest wymagane przy ubieganiu się o wsparcie z tej kategorii, warto więc zawsze dowiadywać się od organów udzielających jakiejkolwiek pomocy, czy nie jest ona pomocą de minimis, aby mieć jasność sytuacji co do puli dostępnych jeszcze środków.
Projekt realizowany w ramach konkursu dotacji organizowanego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna.
/>