Do końca roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi należne w danym roku raty kredytów, pożyczek czy też wykupów obligacji wraz z odsetkami, jak również koszty gwarancji i poręczeń nie mogą przekroczyć 15 proc. planowanych dochodów samorządu. W przyszłym roku przepis ten ulegnie zmianie. Zacznie obowiązywać nowy wskaźnik (podany w art. 243 ustawy o finansach publicznych). Będzie on ustalany indywidualnie dla każdej jednostki, na podstawie danych budżetowych z trzech lat poprzedzających dany rok budżetowy. Każdy indywidualny wskaźnik będzie obliczany jako średnia arytmetyczna z relacji dochodów bieżących (powiększonych o wpływy uzyskane ze sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące) do dochodów ogółem.

Nowy sposób wyliczania limitu zadłużenia znacznie obniży zdolność do zaciągania pożyczek i kredytów przez samorządy, gdyż będzie on pokazywał rzeczywiste możliwości finansowe danej jednostki. Analizując ogólnodostępne dane finansowe, można podejrzewać, że niektóre samorządy mogą mieć problem z uchwaleniem budżetu. Może to spowodować wzrost liczby ustaleń zastępczych budżetów samorządów przez regionalne izby obrachunkowe. To z kolei może doprowadzić do konieczności ustanowienia zarządów komisarycznych.

Kolejnym czynnikiem, który może mieć negatywny wpływ na sytuację samorządów, będzie konieczność przejmowania zobowiązań samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SPZOZ). Są to w większości jednostki, które z powodu złej sytuacji finansowej i zwiększającego się zadłużenia zbliżają się do granicy utraty płynności finansowej. Samorządy, jako podmioty tworzące szpitale, zostały zobowiązane (art. 59 ust. 2–4 ustawy o działalności leczniczej) do monitorowania wyników finansowych SPZOZ i ponoszenia ewentualnych konsekwencji ich nadmiernego zadłużenia m.in. poprzez pokrywanie części strat ze środków własnych.

Należy zatem zastanowić się nad wprowadzeniem rozwiązań, które nie będą miały negatywnego wpływu na sposób realizacji i zakres zadań JST, ale wręcz ułatwią kontrolę nad ich sytuacją finansową.

Jedną z prostszych metod poprawy wskaźników zadłużenia JST jest obniżenie wydatków bieżących oraz dążenie do wzrostu dochodów, szczególnie ze sprzedaży majątku. Problemy finansowe samorządów nie mają jednak jednego źródła, należy więc szukać alternatywnych rozwiązań, które pozwolą im na poprawę sytuacji finansowej. Jednym z nich może być rezygnacja z potencjalnych spłat kredytów wynikająca z udzielonych poręczeń. Przykładem takiego rozwiązania może być kredyt, którego w ostatnim czasie Getin Noble Bank udzielił m.in. kilku szpitalom. Przeznaczony na spłatę zobowiązań zaciągniętych w innych instytucjach (zabezpieczonych poręczeniami JST) zastępuje on zwyczajowe zabezpieczenia, zabezpieczeniami w innej formie. Bank nie warunkuje udzielenia kredytu zwyczajowo przyjętym poręczeniem organu założycielskiego, ponieważ zdaje sobie sprawę, że samorządy mogą znajdować się w trudnej sytuacji finansowej. W przypadku szpitali, bank przyznaje środki w ramach zaciągniętego kredytu z prawnym zabezpieczeniem w postaci np. cesji wierzytelności z kontraktu z NFZ czy też hipoteki na nieruchomości.

Współpraca z bankiem może nie tylko ograniczyć roczne obciążenie budżetu samorządu z tytułu obsługi zadłużenia, ale też pozwala skorzystać z bogatej oferty innych usług, np. kompleksowej obsługi rachunków, atrakcyjnych kredytów konsolidujących istniejące już zadłużenie czy nisko oprocentowanych kredytów z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Każdorazowo Getin Noble Bank dopasowuje parametry kredytu i formę zabezpieczania do indywidualnych potrzeb klienta.

Anna Starukiewicz

departament sektora publicznego, klientów kluczowych i operacji zagranicznych Getin Noble Bank

PARTNER CYKLU