Liczba spółek kontrolowanych przez resort skarbu ma być znacznie niższa. W wielu nadchodzą cięcia posad w radach nadzorczych i zarządach. Takie są plany. Czy na nich się skończy?
Obecnie 19 kluczowych firm podległych Ministerstwu Skarbu Państwa ma 709 spółek zależnych. Resort przekonuje, że można tę liczbę zmniejszyć o 300.
Skutkiem tych cięć będzie również ograniczenie stanowisk w radach nadzorczych i zarządach. W skład zarządów wchodzi od jednej do trzech osób, a rad nadzorczych – od trzech do pięciu. Według szacunków MSP obecnie we wspomnianych ponad 700 spółkach, w zależności od liczebności rad i zarządów, na wysokich, dobrze opłacanych stanowiskach może być zatrudnione nawet ponad 5,5 tys. osób. Likwidacja 300 spółek oznaczałaby, że co najmniej 1200 osób musiałoby pożegnać się z pełnionymi funkcjami.
To efekt prowadzonych od sierpnia audytów w kluczowych spółkach. Resort skarbu zobowiązał wówczas swoich przedstawicieli w tych firmach, by się zorientowali, ile mają one spółek zależnych, które z nich nie są związane z głównym kierunkiem działalności firmy i czy można je zlikwidować. Na podstawie audytów zarządy poszczególnych firm przygotowały lub przygotowują harmonogramy pozbywania się spółek. Odbędzie się to na trzy sposoby: przez sprzedaż, konsolidację lub likwidację.
Przedstawiciele MSP we władzach kluczowych państwowych czempionów, takich jak KGHM, Orlen czy PGNiG, mają działać właśnie w ten sposób. – Po co powielać kilka spółek dystrybucyjnych? Po co spółkom strategicznym sieć hoteli, uzdrowisk czy przychodni? Porządkowanie grupy kapitałowej to zadanie na stałe wpisane w zarządzanie i nie sposób tego uniknąć, jeśli chce się zapewnić wzrost wartości dla akcjonariuszy – mówi DGP minister skarbu Mikołaj Budzanowski. Dodaje, że program „odchudzania” jest prowadzony z pełnym poszanowaniem ładu korporacyjnego.
Mimo że MSP rządzi spółkami niepodzielnie, co udowodniło ostatnio w czasie nominacji prezesa PLL LOT (wygrał kandydat wskazany przez Budzanowskiego, a nie przez radę nadzorczą spółki), pojawia się pytanie, na ile chętnie będą realizowane polecenia ministra. Z drugiej strony Grupa PGE pozbyła się sieci przychodni lekarskich Megamed, a PGNiG jest w trakcie sprzedaży znanych ośrodków wypoczynkowych Geowita.
Jest krótka lista na Polskie Koleje Linowe. Odpadli Słowacy
Jest krótka lista na Polskie Koleje Linowe. Odpadli Słowacy

Zobacz również
Ministerstwo liczy na kolejne podobne działania. Zamierza dopingować swoich przedstawicieli w spółkach, by zmiany miały miejsce jak najszybciej. – Sytuacja na rynku nie jest usprawiedliwieniem dla trudności ze sprzedażą spółek zależnych. Skoro w ciągu zeszłego roku resort sprzedał 111 spółek, to znaczy, że jest to możliwe. Oczywiście nie w jednym momencie, ale w perspektywie dwóch, trzech lat jest to realne – mówi DGP Budzanowski.
Eksperci popierają działania MSP. – W przypadku spółek Skarbu Państwa istnieje zawsze poważna obawa, że jedną z głównych motywacji tworzenia firm zależnych jest kreowanie stanowisk. Dobrze, że MSP się temu przyjrzało – mówi prof. Witold Orłowski, doradca PwC. Jednak zdaniem Ryszarda Petru, szefa Towarzystwa Ekonomistów Polskich, starania resortu to doraźna recepta. Docelowo rozwiązaniem powinno być zmniejszanie sektora publicznych firm. – Najlepsza droga to dalsza prywatyzacja i ograniczenie do minimum liczby spółek państwowych – podsumowuje.
Z dobrze opłacanymi posadami pożegna się 1,2 tys. osób



W spółkach córkach firm z udziałem Skarbu Państwa zaczyna się wdrażanie zaleceń audytu. Trwają konsultacje – którą zlikwidować, a którą zachować. Rozdawnictwu posad zgodne „nie” mówią rząd i partie opozycyjne

Politycy bez względu na barwy klubowe uważają , że liczba spółek córek i wnuczek państwowych firm powinna zostać zmniejszona.
– To jakaś anomalia – mówi rzecznik SLD Dariusz Joński. Jak wyliczył resort skarbu, 19 kluczowych podmiotów należących do MSP ma pod sobą 587 spółek, które kontroluje. A do tego kolejne 122, w których mają udziały.
– To pokazuje skalę problemu. 700 podmiotów trudno kontrolować, ta liczba obrazuje skalę zaangażowania państwa w gospodarkę. I tego, jakie to kryje możliwości poprawy sytuacji, ale także pasożytowania – komentuje politolog dr Jarosław Flis.
Możliwość rozdawania miejsc we władzach państwowych spółek jest w polityce ważnym orężem. Choć działania resortu skarbu dotyczą spółek często giełdowych, gdzie przejrzystość jest dużo większa, to nawet w tym przypadku istnieją obawy, czy liczba spółek i posad nie jest w części także efektem gabinetowych zabiegów.
– Choć polscy politycy przyzwyczaili się do tej wygody posiadania liczby posad do rozdawania, to naszej polityce to nie pomaga – komentuje prof. Witold Orłowski, doradca PwC. Nie spodziewa się jednak, by wyniki audytu wskazującego na konieczność ograniczenia liczby spółek z udziałem państwa były przez partie podważane.
Pomysł likwidacji dużej części spółek podoba się opozycji. – Absolutnie spółki córki w większości powinny być zlikwidowane. Choć zarzuty nie dotyczą wszystkich, to w dużej części są one przechowalnią kadr politycznych, a to nam niepotrzebne – mówi Joński.
Pomysłu nie kwestionuje też PiS. – O ile faktycznie chodzi o uporządkowanie sytuacji w spółkach, a nie partyjną walkę mającą na celu likwidację wpływów poprzedniego ministra Aleksandra Grada – zastrzega wiceprezes PiS Beata Szydło. Obawia się także, że za efekty likwidacji firm zapłacą nie polityczni nominaci, lecz szeregowi pracownicy.
709 spółek zależnych od 19 firm to efekt wieloletnich procesów w czasach, gdy Polską rządziły różne ekipy. Teraz szef resortu skarbu musi przypilnować, by jego zamiary faktycznie weszły w życie. Minister Budzanowski zapewnia jednak, że jego przedstawiciele w radach nadzorczych będą czuwać nad tym, aby plan się udał.
Rząd jak firma ubezpieczeniowa. Zarabia na poręczaniu kredytów
Rząd jak firma ubezpieczeniowa. Zarabia na poręczaniu kredytów

Zobacz również
Eksperci zwracają uwagę, że istotne jest, aby te zmiany nie były przeprowadzane na siłę jako wdrożenie zaleceń MSP. – Takie działania mogą, ale nie muszą, przyczyniać się do zwiększenia efektywności majątku Skarbu Państwa. Czasami wydzielenie zadań i powierzenie ich spółce córce jest dobrym rozwiązaniem z punktu widzenia celów stawianych przed tymi firmami – mówi Jakub Borowski z SGH.
Niektóre firmy już zaczęły porządki. W KGHM wyniki audytu, który przewiduje likwidację części spółek w tej firmie, są konsultowane ze związkami zawodowymi i po poprawkach mają być wdrażane. W gazowym gigancie PGNiG restrukturyzacja właśnie wchodzi w życie na podstawie przyjętej w grudniu strategii. Do 2014 r. PGNiG planuje być udziałowcem nie w 53, jak dziś, lecz tylko w 14 spółkach. Na przykład w obszarze poszukiwań i wydobycia zamiast pięciu ma działać tylko jedna.
– W sytuacji liberalizującego się rynku gazu i perspektywy pojawienia się konkurencji konieczne jest skoncentrowanie się na najważniejszych obszarach działalności i konsekwentnie to robimy – mówi DGP prezes firmy Grażyna Piotrowska-Oliwa. Są też takie firmy jak Lotos, składający się z 20 spółek, gdzie audyt wykazał, że wszystkie są związane z główną działalnością firmy i większych zmian nie będzie. Wsp Cezary Pytlos