Czy zawierane są umowy o zakazie konkurencji z członkami zarządów spółek?
Członkowie zarządu spółki z o.o. lub spółki akcyjnej zobowiązani są do powstrzymania się od zajmowania się - bez zgody spółki - interesami konkurencyjnymi. Zakaz ten wynika z kodeksu spółek handlowych. Obejmuje również uczestniczenie jako wspólnik w spółce konkurencyjnej oraz członkostwo w organach podmiotu konkurencyjnego. Zakaz ten obowiązuje członka zarządu, bez względu na to, czy ma on ze spółką zawartą umowę o pracę czy też inną umowę. Zakaz ten nie jest związany z koniecznością wypłaty dodatkowego wynagrodzenia. Nie obowiązuje po wygaśnięciu mandatu. Dlatego też zasadne i stosowane są umowy o zakazie konkurencji po wygaśnięciu mandatu i ustaniu stosunku pracy.
Zawierając umowę o zakazie konkurencji z członkami zarządów należy pamiętać, że spółkę-pracodawcę powinna reprezentować rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany przez zgromadzenie wspólników. Zgodnie ze stanowiskiem SN dla skutecznego ustanowienia pełnomocników przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie konieczne jest wyraźne upoważnienie do zawarcia umowy o zakazie konkurencji oraz określenie zasadniczych jej elementów. Niedochowanie wymogów może spowodować nieważność umowy z członkiem zarządu. Pojęcie działalność konkurencyjna nie zostało zdefiniowane. Dlatego trzeba dookreślić je w umowie. W przeciwnym wypadku ocena, czy ktoś dochował zakazu konkurencji, będzie zależna od oceny sądu. Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej może odnosić się do przedmiotu działalności faktycznie prowadzonej przez spółkę, jak i do planowanej.
Umowa o zakazie konkurencji musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa o zakazie konkurencji obowiązująca po ustaniu stosunku pracy obligatoryjnie powinna przyznawać pracownikowi wynagrodzenie, które nie może być niższe niż 25 proc. wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji
W razie naruszenia zakazu konkurencji pracodawca może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Oznacza to konieczność udowodnienia przez (byłego) pracodawcę, że wskutek naruszenia zakazu konkurencji poniósł szkodę. SN orzekł, że w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek naruszenia przez byłego pracownika zakazu konkurencji. W takim przypadku firma może domagać się kary umownej w zastrzeżonej wysokości bez konieczności udowodnienia wysokości poniesionej szkody. SN stwierdził też, że kara umowna na rzecz pracodawcy nie powinna być rażąco wyższa od odszkodowania należnego pracownikowi za powstrzymanie się od zakazu.
ARKADIUSZ KORZENIEWSKI
adwokat, White & Case
