Najlepszym sposobem finansowania eksportu jest uzyskanie kredytu w ramach programu DOKE, a więc z dopłatą z budżetu państwa do oprocentowania kredytów średnio- i długoterminowych o stałych stopach procentowych na finansowanie eksportu. By z programu tego skorzystać, kredyt taki trzeba ubezpieczyć, ale wcześniej trzeba wykazać się zdolnością kredytową.
Wzorem niektórych krajów Unii Europejskiej, a także innych krajów członków OECD, ustanowiono w Polsce system dopłat z budżetu państwa do oprocentowania kredytów średnio- i długoterminowych o stałych stopach procentowych na finansowanie eksportu (program DOKE). Rozliczenia związane z tym systemem prowadzi, z mocy ustawy, Bank Gospodarstwa Krajowego. Jego celem jest wspieranie przez państwo aktywności eksportowej polskich przedsiębiorstw.
Program DOKE jest systemem polegającym na udzielaniu z budżetu państwa, za pośrednictwem BGK - administratora programu, dopłat do oprocentowania konkretnego kre- dytu eksportowego o stałej stopie procentowej, udzielonego przez bank krajowy, bank zagraniczny lub międzynarodową instytucję finansową. Dopłaty realizowane są w ramach wzajemnych rozliczeń między BGK a bankiem (udzielającym kredytu eksportowego), z którym została podpisana umowa DOKE.
Poręczenie kredytu
Przedsiębiorcy, którzy niezbyt długo funkcjonują na rynku, mają często problemy z udowodnieniem swojej wiarygodności kredytowej. Stąd dość ważną grupę specjalnych kredytów stanowią te, w przypadku których nie należy spodziewać się obniżonych odsetek lub jakichkolwiek innych preferencji. Są one oprocentowane według pełnych praw rynkowych, ale dzięki poręczeniu określonej instytucji przedsiębiorcy z takiej grupy podwyższonego ryzyka mogą w ogóle o kredyt się ubiegać.
Poręczenie lub gwarancja ze środków Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych (KFPK) jest formą zabezpieczenia spłaty kredytu, które kredytobiorca może otrzymać, by uzyskać kredyt w banku kredytującym.
O poręczenie lub gwarancję z KFPK mogą ubiegać się przedsiębiorcy (spółki jawne, spółki z o.o., spółki akcyjne), spółdzielnie (w tym mieszkaniowe), o ile mają w statucie wpisaną działalność gospodarczą, przedsiębiorstwa państwowe, stowarzyszenia, fundacje, osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Celem działania funduszu jest wspieranie polskich przedsiębiorców i samorządów w łatwiejszym dostępie do kredytów bankowych pozwalających na rozwój działalności m.in. poprzez finansowanie inwestycji, tworzenie nowych miejsc pracy czy umożliwienie realizacji kontraktów eksportowych.
Poręczeniem lub gwarancją mogą być objęte kredyty i pożyczki bankowe zaciągnięte w złotych lub w walucie obcej przeznaczone m.in. na realizowanie kontraktów eksportowych. Ponadto także na finansowanie inwestycji, tworzenie nowych miejsc pracy, finansowanie działalności mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych będących wynikiem badań naukowych lub prac rozwojowych, zorganizowanie własnego miejsca pracy lub założenie spółdzielni przez absolwenta lub absolwentów (w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu) oraz zapobieżenie lub usunięcie skutków katastrof naturalnych lub awarii technicznych, noszących znamiona klęski żywiołowej.
Koszt poręczenia lub gwarancji uzależniony jest od okresu trwania poręczenia. BGK pobiera jednorazową opłatę prowizyjną, która jest liczona od kwoty i daty poręczenia.
W przypadku poręczenia opłata prowizyjna kształtuje się na poziomie 1,0 proc., jeżeli poręczenie zostało udzielone na okres do roku. Dla poręczeń dłuższych (od ponad roku do pięciu lat) opłata ta kształtuje się na poziomie 1,2-2 proc.
Ubezpieczenia kredytów
Kredyty z dopłatą z budżetu państwa do oprocentowania kredytów średnio- i długoterminowych o stałych stopach procentowych na finansowanie eksportu związane są z koniecznością ubezpieczenia przez kredytobiorcę.
Ubezpieczenie eksportowe dotyczy ryzyka handlowego, jeżeli kontrakt jest zawarty na okres kredytu dwóch lub więcej lat, lub ryzyka związanego ze zmianami kursów walutowych. Prowadzenie działalności w zakresie ubezpieczeń eksportowych powierzone zostało Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych. Korporacja prowadzi działalność, udziela gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu własnym.
Z ubezpieczenia eksportowego oraz gwarancji ubezpieczeniowych mogą korzystać przedsiębiorcy, mający miejsce zamieszkania lub siedzibę na terenie Polski, dokonujący eksportu krajowych produktów i usług, dokonujący inwestycji bezpośrednich za granicą lub poszukujący zagranicznych rynków zbytu oraz jednostki finansujące kontrakty eksportowe realizowane przez przedsiębiorców spełniających powyższe warunki.
Program Łatwy Eksport
Eksporterzy, którzy chcą lub muszą korzystać jednocześnie i z poręczenia kredytu, i z jego ubezpieczenia, mają do dyspozycji program poręczeniowo-ubezpieczeniowy Łatwy Eksport, który został przygotowany wspólnie przez BGK oraz Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych dla eksporterów nieposiadających możliwości przedstawienia bankowi odpowiednich zabezpieczeń.
Zalety ubezpieczenia dla eksportera to połączenie ubezpieczenia z poręczeniem, co czyni z niego adekwatny do potrzeby rynku instrument zabezpieczający i ułatwiający otrzymanie finansowania w formie kredytu. Ponadto możliwość ubezpieczenia kontraktów eksportowych realizowanych z kontrahentami z ponad 160 krajów świata oraz 31 krajów o podwyższonym ryzyku, nieubezpieczanych przez inne agencje ubezpieczeniowe, możliwość dodatkowego ubezpieczenia ryzyka produkcji, procedury kredytowe, poręczeniowe oraz ubezpieczeniowe załatwiane przez eksportera w banku kredytującym, uproszczone procedury przyznawania poręczenia, a także uproszczone procedury ubezpieczeniowe.
Przedmiot ubezpieczenia
Przedmiotem ubezpieczenia w ramach powyższego programu są należności eksportowe powstałe z tytułu dostaw towarów lub wykonania usług z zapłatą w kredycie do dwóch lat (ryzyko kredytu). Także wydatki powstałe w związku z realizacją zobowiązań wynikających z zawartego kontraktu eksportowego (ryzyko produkcji).
W przypadku krajów o obniżonym ryzyku utraty należności spowodowanej urzeczywistnieniem się ryzyka handlowego (ryzyko kredytu) zakresem ochrony ubezpieczeniowej objęte są: prawnie stwierdzona niewypłacalność dłużnika (bankructwo) oraz zwłoka w zapłacie należności. Zaś zakres ochrony ubezpieczeniowej strat powstałych w trakcie produkcji w wyniku urzeczywistnienia się ryzyka handlowego obejmuje prawnie stwierdzoną niewypłacalność dłużnika (bankructwo) oraz jednostronne zerwanie kontraktu.
Składka za ubezpieczenie jest ustalana indywidualnie i zależy od zakresu ochrony ubezpieczeniowej, wartości kontraktu, okresu kredytu i warunków płatności należności, okresu produkcji, kraju i branży dłużnika.
OPINIA
MACIEJ POPRAWSKI
dyrektor Biura Sprzedaży i Obsługi Polis, KUKE
Gwarancje ubezpieczeniowe stanowią bardzo korzystną formę zabezpieczeń przy realizacji różnego rodzaju kontraktów. Zwiększają wiarygodność wykonawcy jako partnera
w interesach, nie zmuszając jednocześnie przedsiębiorstwa do zamrażania własnych środków finansowych, co ma duży wpływ na rozwój firmy. Ich istota opiera się na tym, że zakład ubezpieczeń zobowiązuje się, w zamian za opłaconą składkę, do zapłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta w przypadku niewywiązania się zleceniodawcy ze zobowiązania objętego gwarancją. Obowiązek zapłaty po stronie gwaranta przyjmuje przy tym zwykle charakter zobowiązania nieodwołalnego i bezwarunkowego. Podmioty ubiegające się o otrzymanie gwarancji ubezpieczeniowej powinny przede wszystkim wykazać się dobrą kondycją finansową oraz zadbać o zgromadzenie niezbędnych dokumentów rejestrowych i finansowych. Dodatkowo mogą być one poproszone przez zakład ubezpieczeń o materiały poświadczające dotychczasowe doświadczenie w realizacji podobnych kontraktów. Mimo że większość ubezpieczycieli ma przygotowane swoje własne wzory gwarancji, nie zamyka to jednak drogi do negocjowania poszczególnych zapisów lub przedstawienia przez przedsiębiorstwo własnej wersji tekstu gwarancji. Podstawą udzielenia gwarancji jest umowa o udzielenie gwarancji podpisana pomiędzy zleceniodawcą i towarzystwem ubezpieczeniowym. Jej zawarcie następuje po spełnieniu przez zleceniodawcę wszystkich warunków niezbędnych do akceptacji zlecenia i udzielenia gwarancji oraz złożenie wymaganych zabezpieczeń. Do podstawowych zabezpieczeń gwarancji należą weksle własne in blanco, poręczenia wekslowe, przewłaszczenia, hipoteki lub zastawy rejestrowe.
Dla firmy często korzystającej w swojej działalności z gwarancji dobrym rozwiązaniem może okazać się podpisanie umowy z zakładem ubezpieczeń, w ramach której przyznawany jest limit, do wysokości którego wystawiane są gwarancje określonego rodzaju. W ten sposób eliminowana jest konieczność składania wszystkich wymaganych dokumentów za każdym razem, kiedy przedsiębiorstwo ubiega się o gwarancję. Kolejnym plusem takiego rozwiązania jest skrócenie czasu oczekiwania na gwarancję.
Gwarancje kontraktowe zwalniają przedsiębiorcę z konieczności stosowania innych zabezpieczeń wykonania kontraktów oraz, w odróżnieniu od gwarancji bankowej, nie obciążają linii kredytowej zleceniodawcy.