Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) często kwestionuje postanowienia/klauzule w umowach bankowych. Dla klientów konkretnego banku wpisanie określonej klauzuli do rejestru klauzul niedozwolonych oznacza, że bank ten zobowiązany jest do zaniechania ich stosowania. Wpis do rejestru klauzul niedozwolonych implikuje istotne skutki prawne także dla pozostałych banków, a tym samym ich klientów. W praktyce mechanizm ten wygląda następująco: sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone należą, zgodnie z regulacjami procedury cywilnej, do właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK).
W razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania. Odpis prawomocnego wyroku uwzględniającego powództwo sąd przesyła prezesowi UOKiK, który prowadzi na podstawie wyroków rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Zgodnie z normami procedury cywilnej, a także linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, prawomocny wyrok SOKiK ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru klauzul niedozwolonych.
Zgodnie bowiem z normą kodeksu cywilnego, wyrażoną w art. 3851 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, jeśli nie są z nim uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, o ile kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy. Innymi słowy, uznanie przez SOKiK określonego postanowienia umownego za niedozwolone w odniesieniu do działalności jednego banku może wywoływać implikacje także na relacje kontraktowe w przypadku klientów innego banku. Powoduje to, że banki zobowiązane są uwzględniać w swojej praktyce orzeczenia SOKiK wydane w sprawach dotyczących ich konkurentów.

JAROSŁAW CHAŁAS, partner zarządzający Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy