Po uzyskaniu pozytywnej oceny komisji i jej akceptacji przez działającego w imieniu starosty dyrektora urzędu pracy bezrobotny podpisuje umowę o dotację. Musi on przedstawić także odpowiednie zabezpieczenia ewentualnego zwrotu otrzymanej pomocy.
PIENIĄDZE
Umowa o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej powinna zawierać, w szczególności, zobowiązanie bezrobotnego do:
● wydatkowania w terminie określonym w umowie, w okresie od dnia zawarcia umowy do 30. dnia od dnia podjęcia działalności gospodarczej, zgodnie z przeznaczeniem, środków otrzymanych przez bezrobotnego,
● udokumentowania i rozliczenia wydatkowania otrzymanych środków w terminie określonym w umowie, nieprzekraczającym dwóch miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej,
● zwrotu, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania w tym zakresie, przyznanych środków wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia ich otrzymania, jeżeli:
– otrzymane środki wykorzysta niezgodnie z przeznaczeniem,
– będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy (do okresu prowadzenia działalności gospodarczej zalicza się przerwy w jej prowadzeniu z powodu choroby lub korzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego),
– podejmie zatrudnienie lub zawiesi prowadzenie działalności gospodarczej w okresie pierwszych 12 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej,
– złożone przez niego wraz z wnioskiem oświadczenia były niezgodne z prawdą lub
– naruszy inne warunki umowy.
UWAGA Starosta może przedłużyć terminy
Starosta może przedłużyć określone w umowie terminy na wydatkowanie środków otrzymanych przez bezrobotnego oraz udokumentowanie i rozliczenie wydatkowania tych środków, w przypadku gdy za takim przedłużeniem przemawiają względy społeczne, a w szczególności przypadki losowe i sytuacje niezależne od bezrobotnego
Umowa o przyznanie środków na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej powinna zawierać, w szczególności, zobowiązanie bezrobotnego do:
● wydatkowania w terminie określonym w umowie, zgodnie z przeznaczeniem, środków otrzymanych przez bezrobotnego,
● udokumentowania i rozliczenia wydatkowania otrzymanych środków w terminie określonym w umowie,
● zwrotu, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania w tym zakresie, przyznanych środków wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia ich otrzymania, jeżeli:
– otrzymane środki wykorzysta niezgodnie z przeznaczeniem,
– członkostwo w spółdzielni socjalnej ustanie przed upływem 12 miesięcy od dnia przystąpienia do spółdzielni lub w okresie krótszym niż 12 miesięcy od dnia określonego w umowie jako data rozpoczęcia działalności gospodarczej w przypadku członka założyciela spółdzielni socjalnej,
– złożył oświadczenia niezgodne z prawdą lub
– naruszy inne warunki umowy.
W przypadku śmierci bezrobotnego w okresie od dnia zawarcia umowy o przyznanie ze środków Funduszu Pracy jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej do upływu 12 miesięcy prowadzenia tej działalności, zwrotu wypłaconych środków dochodzi się w wysokości proporcjonalnej do okresu nieprowadzenia działalności gospodarczej. Od kwoty podlegającej zwrotowi nie nalicza się odsetek ustawowych.



Formy zabezpieczenia

Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 17 kwietnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej, formami zabezpieczenia zwrotu takiej pomocy są: poręczenie majątkowe, weksel z poręczeniem wekslowym (aval), gwarancja bankowa, zastaw na prawach lub rzeczach, blokada rachunku bankowego albo akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika.
Wymagania urzędów pracy dotyczące zabezpieczeń są w praktyce różne.
PRZYKŁAD: Zakup rzeczy za granicą
Przedsiębiorca Marek H. zakupił rzeczy potrzebne mu do prowadzenia firmy za granicą. W tej sytuacji musiał on przedstawić w urzędzie pracy dowód zakupu przetłumaczony na język polski (nie było wymagane dokonanie tłumaczenia przez tłumacza przysięgłego). Natomiast urząd przeliczył koszty poniesione w walucie obcej na złote według kursu średniego ogłoszonego przez NBP w dniu wystawienia dokumentu księgowego stanowiącego podstawę rozliczenia.
PRZYKŁAD: Zabezpieczenie spłaty dotacji
Zgodnie z regulaminem obowiązującym w Urzędzie Pracy m.st. Warszawy formą zabezpieczenia ewentualnego zwrotu przyznanych środków jest akt notarialny, zawarty na podstawie umowy i złożony w terminie do 14 dni od dnia podpisania umowy, w którym bezrobotny wraz ze współmałżonkiem (w przypadku pozostawania we wspólności majątkowej) poddał się egzekucji do kwoty 25 tys. zł w trybie art. 777 par. 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego, podpisany przez bezrobotnego i współmałżonka oraz obejmujący okres trzech lat od dnia podpisania umowy. W przypadku bezrobotnych nieposiadających stałego adresu zameldowania formą zabezpieczenia ewentualnego zwrotu przyznanych środków jest poręczenie majątkowe dokonane przez dwóch poręczycieli posiadających stałe udokumentowane źródło dochodów, wynoszące dla każdego z nich co najmniej 1800 zł brutto miesięcznie, wraz z aktem notarialnym, zawartym w terminie do 14 dni od dnia podpisania umowy, w którym bezrobotny i współmałżonek (w przypadku pozostawania we wspólności majątkowej) oraz poręczyciele wraz ze współmałżonkami (w przypadku pozostawania we wspólności majątkowej) poddali się egzekucji do kwoty 25 tys. zł w trybie art. 777 par. 1 pkt 5 k.p.c., podpisanym przez bezrobotnego i współmałżonka oraz poręczycieli i ich współmałżonków, obejmującym okres do trzech lat od dnia podpisania umowy.



Kto może być poręczycielem

Urzędy pracy wymagają na ogół, aby poręczycielem mogła być osoba fizyczna:
● pozostająca w stosunku pracy z pracodawcą niebędącym w stanie likwidacji lub upadłości, zatrudniona na czas nieokreślony lub na czas określony (minimum kilka lat od dnia podpisania umowy), niebędąca w okresie wypowiedzenia, wobec której nie są ustanowione zajęcia sądowe lub administracyjne,
● prowadząca działalność gospodarczą, która to działalność nie jest w stanie likwidacji lub upadłości,
● w wieku do 65 roku życia.
Poręczycielem nie może być przy tym współmałżonek bezrobotnego ani inny członek rodziny prowadzący z bezrobotnym wspólne gospodarstwo domowe.
W praktyce najczęściej stosowaną przez urzędy pracy formą zabezpieczenia spłaty dotacji udzielonej bezrobotnemu na rozpoczęcie działalności są właśnie poręczenia. Urzędy pracy nie chcą korzystać z pozostałych form zabezpieczenia, gdyż dzięki temu unikają procedur z udziałem banków i notariuszy. Poręczenie jest korzystne także dla osoby ubiegającej się o dotację. Każda inna forma zabezpieczenia wiąże się bowiem z ponoszeniem kosztów. Poręczyciel musi zaś przedstawić tylko zaświadczenie z firmy, w której pracuje, o swoich zarobkach.

Na co środki z dotacji

Regulaminy przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej, obowiązujące w poszczególnych urzędach pracy, precyzują dopuszczalne sposoby wykorzystania tej pomocy przez przedsiębiorcę.
Przykładowo, zgodnie z regulaminem Urzędu Pracy m.st. Warszawy, przedsiębiorca nie może przeznaczyć środków otrzymanych na podjęcie działalności gospodarczej na:
● działalność w sektorach rybołówstwa i akwakultury, objętych rozporządzeniem Rady (WE) nr 104/2000 (1), działalność w dziedzinie produkcji podstawowej produktów rolnych wymienionych w załączniku I do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską lub działalność w sektorze węglowym zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu (WE) nr 1407/2002,
● zakup pojazdów (definicja pojazdu zgodna z zapisami ustawy – Prawo o ruchu drogowym) z wyłączeniem przyczep,
● finansowanie wszelkich opłat związanych z przygotowaniem do założenia działalności gospodarczej, jej rejestracją (w szczególności związanych z uzyskaniem zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, zaświadczenia o figurowaniu w ewidencji urzędu skarbowego jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, ze zgłoszeniem VAT-R), dokonywaniem zakupów w ramach przyznanych środków (np. podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty manipulacyjne, prowizje, tłumaczenia) oraz z bieżącym funkcjonowaniem firmy (np. opłata za abonamenty, opłaty za internet, opłata za hosting),
● pokrycie kosztów transportu/przesyłki zakupionych rzeczy lub
● finansowanie jakichkolwiek szkoleń.
Zgodnie z tym regulaminem środki otrzymane z urzędu pracy mogą zostać przeznaczone wyłącznie na:
● zakup maszyn, urządzeń, oprogramowania oraz wyposażenia koniecznego do utworzenia miejsc pracy (nie mniej niż 50 proc. wnioskowanej kwoty),
● zakup materiałów, surowców i towarów (do 50 proc. wnioskowanej kwoty),
● reklamę oraz w przypadku uzyskania środków w ramach projektu współfinansowanego z funduszy UE na oznaczenie emblematem Unii Europejskiej oraz logo EFS miejsca prowadzenia działalności gospodarczej wraz z informacją o fakcie dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego zakupionych w ramach umowy środków trwałych i wyposażenia (do 30 proc. wnioskowanej kwoty),
● koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związane z podjęciem działalności gospodarczej (do 10 proc. wnioskowanej kwoty),
● zakup materiałów przeznaczonych na remont oraz koszty adaptacji – w tym np. koszty podłączeń mediów, instalacji połączenia sieciowego (do 15 proc. wnioskowanej kwoty),
● zakup domeny internetowej (do 200 zł).



Monitoring realizacji umowy

Urząd pracy monitoruje sposób realizacji umowy o przyznanie dotacji. W sytuacji, gdy bezrobotny ma problem z prowadzeniem firmy lub nie wypełnia umowy, może zostać zmuszony do zwrotu otrzymanej wcześniej dotacji.
PRZYKŁAD: Zabezpieczenie spłaty dotacji
Zgodnie z regulaminem obowiązującym w urzędzie tyskim – zabezpieczeniem może być:
● poręczenie osób fizycznych zatrudnionych na czas nieokreślony lub na czas określony (minimum dwa lata od dnia podpisania umowy) z wynagrodzeniem minimum 1500 zł brutto (przy kwocie przyznanych środków do 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia może to być poręczenie jednej osoby, a przy wyższej wymagane jest poręczenie co najmniej dwóch osób),
● weksel z poręczeniem wekslowym (aval) osoby fizycznej zatrudnionej na czas nieokreślony lub na czas określony (minimum dwa lata od dnia podpisania umowy) z wynagrodzeniem minimum 2200 zł brutto,
● gwarancja bankowa,
● blokada rachunku bankowego.
Poddanie się egzekucji w akcie notarialnym
Zgodnie z art. 777 par. 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego – dłużnik może poddać się egzekucji m.in. w akcie notarialnym: obejmującym obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości wprost określonej w akcie (albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej), jeśli akt ten określa:
● warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia oraz
● termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.
Taki akt notarialny stanowi tytuł egzekucyjny. Oznacza to, że w razie zaistnienia sytuacji przewidzianej w akcie (czyli niewykonania zobowiązania przez dłużnika) wierzyciel nie musi dochodzić od niego świadczenia w drodze procesu. Wierzyciel może wówczas zwrócić się do sądu o opatrzenie aktu notarialnego klauzulą wykonalności, a po nadaniu takiej klauzuli można na tej podstawie prowadzić egzekucję.
PRZYKŁAD: Skutki naruszenia umowy
Przedsiębiorca Marcin K. został zobowiązany do zwrotu kwoty dotacji wykorzystanej nieprawidłowo, gdyż poniósł wydatki po terminie.
Zgodnie z umową o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej powinien był on wydatkować je po podpisaniu tej umowy, ale nie później niż w ciągu 30 dni od dnia zarejestrowania działalności gospodarczej. Maksymalny czas na zarejestrowanie działalności gospodarczej ustalono natomiast na 45 dni od dnia podpisania umowy. Łącznie dawało to zatem 75 dni na realizację zakupów. Powinny one zostać dokonane zgodnie z zapisami umowy oraz pozycjami podanymi we wniosku o przyznanie dotacji.
PRZYKŁAD: Prowadzenie egzekucji
Przedsiębiorca Tomasz J. naruszył warunki zawartej z nim umowy o dotację. Próby polubownego załatwienia sprawy (spłata zadłużenia w formie rat) nie przyniosły rezultatu. W tej sytuacji urząd przekazał sprawę do windykacji, na podstawie aktu notarialnego o dobrowolnym poddaniu się egzekucji przez przedsiębiorcę. Informacja o tym fakcie okazała się bardzo skuteczna, gdyż Tomasz J., wobec zagrożenia windykacją, rozpoczął ratalną spłatę zadłużenia.
Jeżeli dana osoba otrzymała już dotację, to z pewnością, w ciągu roku od daty jej przyznania, odwiedzi ją jakaś osoba z urzędu pracy. Urzędy nie ustalają sztywnych terminów. Mają jednak zasadę: co najmniej jedna wizyta w ciągu roku.
W pierwszej kolejności monitorowane są osoby, które miały kłopoty z rozliczeniem się z otrzymanych pieniędzy, gdyż na przykład za późno złożyły faktury bądź zmieniły przedmiot zakupu i zapomniały poinformować o tym urząd pracy.
Osoba, która otrzymała dotację, jest informowana o wizycie urzędnika. Pracownik urzędu umawia się telefonicznie z prowadzącym firmę na konkretny dzień i godzinę. Jeżeli są kłopoty z uzyskaniem połączenia telefonicznego, wysyłana jest informacja o wizycie listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.



Wizyta urzędnika

Zakres wizyty monitorującej określony jest w umowie o przyznanie dotacji i polega przede wszystkim na skonfrontowaniu przedstawionych dokumentów rozliczeniowych ze stanem faktycznym oraz na stwierdzeniu, czy deklarowana działalność jest prowadzona. W trakcie wizyty urzędnik sprawdza m.in., czy zakupione materiały, maszyny, urządzenia, inne wyposażenie lub wydatki adaptacyjne są zgodne z dokumentami przedstawionymi do rozliczenia w urzędzie – nie tylko pod względem ilościowym, ale także jakościowym (numer fabryczny, specyfikacja). Wydatki powinny być dokonane bowiem zgodnie z zapisami umowy oraz pozycjami podanymi we wniosku o przyznanie dotacji.
Podstawa prawna
● Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
● Rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 26 listopada 2004 r. w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy (Dz.U. nr 262, poz. 2607 z późn. zm.).
● Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 62, poz. 512).
● Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.).
● Ustawa z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. nr 94, poz. 651 ze zm.).
● Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 59, poz. 404 ze zm.).
EKSPERT RADZI
Katarzyna Muszyńska
Departament rozwoju oferty dla mikrofirm oraz małych i średnich przedsiębiorstw Fortis Bank Polska SA Grupa BNP Paribas
Większość banków proponuje firmom dostęp na preferencyjnych warunkach do pakietów produktowo-usługowych, dopasowanych do ich specyfiki i konkretnych potrzeb.
Przed podjęciem decyzji o wyborze konkretnego pakietu przedsiębiorca powinien określić swoje obecne i przyszłe potrzeby finansowe oraz zastanowić się, jaki zestaw produktów czy usług bankowych będzie dla niego najbardziej korzystny.
W przypadku firm chcących realizować swoje wpłaty lub wypłaty w placówce bankowej istotne jest rozpoznanie, jakie opłaty bank pobiera za tego typu usługi w wybranym pakiecie i czy cena uzależniona jest od liczby operacji wykonywanych w miesiącu. Przedsiębiorstwa, które opierają swoją działalność na wymianie bezgotówkowej, powinny zwrócić uwagę na to, że przelewy wykonywane za pośrednictwem systemu bankowości internetowej są tańsze od przelewów standardowych wykonywanych w oddziałach, a także na możliwość dostosowania systemu do procedur firmy i zachodzących w niej procesów. Dla większych podmiotów gospodarczych bardzo dobrym rozwiązaniem są portale finansowe oferowane przez banki, dzięki którym przedsiębiorcy mają dostęp do pełnych i aktualnych informacji finansowych firmy oraz szerokiego zakresu bieżących informacji z rynków finansowych. Rozwiązania takie dają możliwość pełnej kontroli finansów oraz szybkiej reakcji na zmiany zachodzące w otoczeniu. Największą zaletą pakietów jest to, że pozwalają dopasować strukturę produktów i usług bankowych do potrzeb różnych segmentów klientów prowadzących określoną, często bardzo specjalistyczną działalność.