ENCYKLOPEDIA MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY Osoby, które utraciły zatrudnienie, mogą skorzystać z różnych form pomocy świadczonej przez powiatowe urzędy pracy – w tym m.in. dotacji na założenie firmy. Wcześniej jednak muszą uzyskać status bezrobotnego, rejestrując się w urzędzie pracy.
Status bezrobotnego może uzyskać osoba:
● niezatrudniona (na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy o pracę nakładczą) i niewykonująca innej pracy zarobkowej (np. na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy o dzieło),
● zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, a jeżeli jest osobą niepełnosprawną, to co najmniej w połowie tego wymiaru,
● nieucząca się w szkole, z wyjątkiem szkoły dla dorosłych lub szkoły wyższej w formie studiów niestacjonarnych, jeżeli:
– ukończyła 18 lat, ale nie ukończyła 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna,
– nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej albo renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę (od 1 stycznia 2009 r. wynosi ono 1276 zł),
– po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub zaprzestaniu pozarolniczej działalności nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
– nie jest właścicielem ani posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe bądź nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o takiej powierzchni,
– nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej (chyba że taki dochód nie przekracza przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez prezesa GUS) bądź nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,
– nie posiada wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (definicje str. 23) albo nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,
– nie jest osobą tymczasowo aresztowaną ani nie odbywa kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego),
– nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę (z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych),
– nie pobiera, na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłku stałego,
– nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, a także
– nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego przyznanego przez pracodawcę.
UWAGA Wykonywanie świadczeń przez wolontariuszy
Wykonywanie przez wolontariuszy świadczeń odpowiadających świadczeniu pracy na zasadach określonych w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nie stanowi przeszkody do nabycia i posiadania statusu bezrobotnego, jeżeli taka osoba przedstawi urzędowi pracy porozumienie z podmiotem korzystającym z jej świadczeń



Obowiązki bezrobotnego

Bezrobotny ma obowiązek zgłaszania się do powiatowego urzędu pracy w wyznaczonym przez urząd terminie – w celu przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy bądź innej formy pomocy proponowanej przez urząd albo by potwierdzić gotowość do podjęcia pracy. Jeśli nie stawi się w wyznaczonym terminie i nie powiadomi urzędu (w okresie do siedmiu dni) o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa, to zostanie pozbawiony statusu bezrobotnego – na okres trzech miesięcy od dnia niestawienia się w urzędzie pracy.
Bezrobotny obowiązany jest też do składania urzędowi pracy pisemnego oświadczenia o uzyskanych przychodach. Ma on również obowiązek zawiadomić powiatowy urząd pracy – w ciągu siedmiu dni – o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej działalności oraz o innych okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego. Bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą bez powiadomienia o tym urzędu pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł (chyba że przed dniem przeprowadzenia kontroli spełnił już ten obowiązek).

Środki na podjęcie działalności

Powiatowe urzędy pracy prowadzą dla zarejestrowanych osób pośrednictwo pracy, a w razie braku możliwości zapewnienia odpowiedniej pracy podejmują m.in. następujące działania:
● świadczą usługi poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej,
● świadczą pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy,
● inicjują, organizują i finansują szkolenia.
Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu, sprawujący zwierzchnictwo nad powiatowym urzędem pracy) może także przyznać bezrobotnemu jednorazowo środki z Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej, a w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanych z podjęciem tej działalności.
Wniosek o przyznanie takich środków może zostać uwzględniony, pod warunkiem że bezrobotny:
● w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku nie odmówił, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych,
● nie otrzymał dotychczas z Funduszu Pracy lub z innych środków publicznych bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej oraz
● nie posiadał wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku.
Pomoc przyznawana jest w wysokości określonej w umowie, ale nie wyższej niż sześciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku gdy działalność jest podejmowana na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych, wysokość przyznanych bezrobotnemu środków nie może przekraczać czterokrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka założyciela spółdzielni oraz trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka przystępującego do spółdzielni socjalnej po jej założeniu. Przeciętne wynagrodzenie oznacza przeciętne wynagrodzenie w poprzednim kwartale, od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa GUS w Monitorze Polskim (zgodnie z komunikatem prezesa GUS z 11 sierpnia 2009 r. przeciętne wynagrodzenie w II kwartale 2009 r. wyniosło 3081,48 zł). Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest przyjmowana na dzień zawarcia umowy z bezrobotnym. Szczegółowe warunki przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej.
Osoba, która otrzymała z Funduszu Pracy środki na podjęcie działalności gospodarczej bądź założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, jest obowiązana dokonać zwrotu otrzymanych środków razem z odsetkami, jeżeli prowadziła działalność gospodarczą lub była członkiem spółdzielni socjalnej przez okres krótszy niż 12 miesięcy albo zostały naruszone inne warunki umowy dotyczące przyznania tych środków. W razie niewywiązania się przez nią z tego obowiązku dochodzenie roszczeń z tytułu zawartej umowy następuje na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.



JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM:
Krystyna B. zpowodu restrukturyzacji firmy straciła pracę. Co powinna zrobić, by uzyskać status bezrobotnego?
ROZWIĄZANIE:
Zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki i pracy z 26 listopada 2004 r. w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy – w celu rejestracji jako bezrobotna – powinna zgłosić się do powiatowego urzędu pracy, który jest właściwy ze względu na jej miejsce zameldowania (stałego lub czasowego). A gdyby nie była zameldowana – do urzędu pracy, na którego obszarze działania przebywa.
Rejestrując się powinna przedłożyć pracownikowi powiatowego urzędu pracy:
● dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
● dyplom, świadectwo ukończenia szkoły lub świadectwo szkolne albo zaświadczenie o ukończeniu kursu lub szkolenia,
● świadectwa pracy oraz inne dokumenty niezbędne do ustalenia jej uprawnień oraz
● dokument stwierdzający przeciwwskazania do wykonywania określonych prac, jeżeli taki posiada.
Gdyby była niepełnosprawna – oprócz dokumentów, o których wyżej – powinna przedłożyć także dokument potwierdzający stopień jej niepełnosprawności. Tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta (lub prezydent miasta na prawach powiatu, sprawujący zwierzchnictwo nad powiatowym urzędem pracy) może wyrazić zgodę na rejestrację osoby nieposiadającej kompletu dokumentów.
PRZYKŁAD: ODMOWA PODJĘCIA PRACY
Alina C. jest zarejestrowana jako bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy. Urząd pracy przedstawił jej propozycję zatrudnienia, ale ona nie chce jej przyjąć z powodu znacznej odległości między miejscem zamieszkania i miejscem pracy – dojazd w obie strony wynosi łącznie 2 godziny. Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, odpowiednia praca oznacza m.in. takie zatrudnienie, w przypadku którego łączny czas dojazdu bezrobotnego do miejsca pracy i z powrotem środkami transportu zbiorowego nie przekracza trzech godzin. Jeśli Alina C. odmówi przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy, to zostanie pozbawiona statusu bezrobotnego – od dnia odmowy – na okres: 120 dni w przypadku pierwszej odmowy, 180 dni w przypadku drugiej odmowy oraz 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy.
UWAGA Utrata statusu bezrobotnego
Przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej powoduje pozbawienie danej osoby statusu bezrobotnego – od następnego dnia po dniu otrzymania tych środków