Czy akcjonariusz mniejszościowy może doprowadzić do powołania członka rady nadzorczej?
dr hab. KATARZYNA BILEWSKA
adwokat Of Counsel w Kancelarii Salans
W spółce akcyjnej obligatoryjne jest istnienie rady nadzorczej, a wyłączona jest indywidualna kontrola spraw spółki przez akcjonariuszy. Akcjonariusze mają prawo do pozyskania w określonym trybie informacji o stanie spraw spółki, nie mogą jednak podejmować wobec spółki czynności nadzorczych. Jedynym zatem sposobem na udział w nadzorze nad spółką jest uczestnictwo w radzie nadzorczej.
Aby stworzyć akcjonariuszom mniejszościowym możliwość powołania do rady nadzorczej osób przez nich rekomendowanych, ustawodawca wprowadził w regulacji spółki akcyjnej prawo mniejszości polegające na wyborze członków rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Przepisy ustanawiające to prawo mniejszości mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być wyłączone w statucie spółki. Co więcej, nawet jeżeli statut spółki przewiduje szczególny tryb powołania rady nadzorczej, to wybór w drodze głosowania oddzielnymi grupami i tak powinien być przeprowadzony zawsze, jeżeli złożony zostanie odpowiedni wniosek.
Procedurę wyboru rady nadzorczej oddzielnymi grupami może zainicjować akcjonariusz lub akcjonariusze posiadający co najmniej 1/5 kapitału zakładowego. W sytuacji złożenia przez nich wniosku, w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia powinien znaleźć się wybór członków rady nadzorczej w tym szczególnym trybie.
Grupę stanowią osoby reprezentujące tę część akcji, jaka powstaje w przypadku podziału ogólnej liczby akcji reprezentowanych na zgromadzeniu przez liczbę członków rady nadzorczej. Na przykład, jeżeli na zgromadzeniu reprezentowanych jest 20 tys. akcji, a rada nadzorcza składa się z pięciu członków, to grupa obejmuje akcjonariuszy reprezentujących 4 tys. akcji. Aby doszło do wyborów, w ten sposób musi się ukonstytuować przynajmniej jedna grupa. Grupa ta wskazuje członka rady nadzorczej i z tą chwilą jest on powołany do rady nadzorczej. W momencie dokonania pierwszego wyboru przez grupę akcjonariuszy, wygasają też przedterminowo mandaty wszystkich dotychczasowych członków rady nadzorczej.
Tak powołany członek rady nadzorczej może być jednak w każdej chwili odwołany uchwałą walnego zgromadzenia, na podstawie art. 385 par. 1 kodeksu spółek handlowych. Akcjonariusze mniejszościowi mogą zaskarżyć taką uchwałę, powołując się na przykład na okoliczność sprzeczności z dobrymi obyczajami i pokrzywdzenia akcjonariusza, a ponadto ponownie wszcząć procedurę wyboru rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami.