Przedsiębiorcy, aby zachęcić kontrahentów do zakupu swoich towarów, udzielają im rabatów od ceny podstawowej. Rabaty przyznawane są np. za zakup dużej partii towarów, za terminowe płatności czy za osiągnięcie określonego poziomu obrotów. Czy jednak przedsiębiorcy mają pełną swobodę w udzielaniu takich rabatów?
MAŁGORZATA SURDEK
adwokat, partner w kancelarii CMS Cameron McKenna
Prawo ochrony konkurencji nie pozostawia przedsiębiorcom pełnej dowolności w zakresie udzielania rabatów i nakłada ograniczenia na przedsiębiorców o dużej sile rynkowej. Przyjmuje się, że przedsiębiorca mający udział w rynku właściwym na poziomie 40 proc. ma pozycję dominującą, choć domniemanie takie można obalić. Rynek właściwy w dużym uproszczeniu oznacza rynek towarów, które są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym panują zbliżone warunki konkurencji.
Posiadanie pozycji dominującej na rynku nie jest samo w sobie naganne, natomiast jej nadużywanie narusza prawo ochrony konkurencji i grozi karami finansowymi w wysokości do 10 proc. przychodów podmiotu dopuszczającego się nadużycia. Jedną z form nadużywania pozycji dominującej jest stosowanie tzw. rabatów lojalnościowych. Rabaty lojalnościowe to system korzyści dostępnych dla nabywcy w razie zakupu towarów wyłącznie lub w przeważającej części u dostawcy stosującego rabat, które nie są uzasadnione osiąganiem przez niego efektywności ekonomicznych. Rabaty takie są niebezpieczne z punktu widzenia prawa ochrony konkurencji, albowiem powstrzymują nabywcę od dokonywania zakupów u konkurentów i przez to mogą ich eliminować z rynku. Nie ma przy tym znaczenia, że dokonywanie zakupów wyłącznie u przedsiębiorcy dominującego w zamian za rabat jest całkowicie dobrowolne – niebezpieczeństwo tego procederu polega na tym, że konkurenci przedsiębiorcy dominującego nie mogą sobie pozwolić na udzielanie tak atrakcyjnych rabatów z uwagi na słabszą pozycję ekonomiczną. Rabatami lojalnościowymi są także: rabaty przyznawane za osiągnięcie obrotów ustalonych na poziomie rocznego zapotrzebowania danego odbiorcy; rabaty progresywne przyznawane nie tylko za dodatkowe zakupy, lecz retrospektywnie za wszystkie zakupy zrealizowane w danym okresie referencyjnym; rabaty za zakup pełnego asortymentu produktów utrudniające konkurencję ze strony podmiotów mających mniejszą ofertę produktową; rabaty uznaniowe. Przedsiębiorcy dominującemu wolno natomiast udzielać rabatów powiązanych ściśle z osiąganiem efektywności ekonomicznych: dodatkowego zarobku lub oszczędności. Przykładem takiego rabatu może być rabat za zakup dodatkowej partii towaru lub rabat za dokonywanie płatności w terminie.