Czy w spółce komandytowej, podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, można zabezpieczyć się na prawach udziałowych wspólników poprzez ustanowienie na nich zastawu, w szczególności zastawu rejestrowego?
W przypadku spółki komandytowej wspólnikom przysługuje ogół praw i obowiązków, które są ze sobą i osobą wspólnika nierozerwalnie związane. Artykuł 10 k.s.h. określa warunki, na jakich może być przeniesiony ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, w tym komandytowej, oraz skutków takiego przeniesienia.
Ustawodawca milczy jednak co do możliwości przeniesienia samych praw wspólnika spółki osobowej. Większość doktryny interpretuje brak postanowień w tym względzie jako bezwzględny zakaz dokonywania takiego przeniesienia. Zakaz ten jest wywodzony z konstrukcji ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki komandytowej, gdzie ogół rozumiany jest jako nierozerwalna całość, w której prawa są nierozszczepialnie związane z obowiązkami. W związku z tym niemożliwe jest wyodrębnienie praw z ogółu praw i obowiązków i ich przeniesienie pod jakimkolwiek tytułem lub też rozporządzenie nimi w inny sposób, np. poprzez obciążenie zastawem.
Co więcej, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z 6 grudnia 1996 r. o zastawach rejestrowych i rejestrze zastawów, ogół praw i obowiązków wspólników spółki komandytowej nie może być przedmiotem zastawu rejestrowego, gdyż zgodnie z powołanym wyżej przepisem przedmiotem tego zastawu mogą być (...) prawa majątkowe, jeżeli są zbywalne.
Przedmiotem zastawu nie mogą być obowiązki, co jest także logiczną konsekwencją celu, któremu służy ustanowienie zastawu - ma on umożliwić wierzycielowi zaspokojenie wierzytelności, jaką ma wobec dłużnika, a nie spowodować przejęcie innych jego zobowiązań. A taki byłby skutek przejęciu ogółu praw i obowiązków, gdyby dopuszczono możliwość ich obciążenia zastawem rejestrowym.
Nie ma regulacji prawnej, która umożliwiałaby przeprowadzenie egzekucji bądź innej formy zaspokojenia się z takich praw. Brak przymiotu egzekwowalności praw wspólników spółki osobowej jest przesłanką przemawiającą za tym, iż nie mogą być one przedmiotem zastawu, gdyż jedną z niezbędnych cech przedmiotu zastawu jest jego zbywalność, rozumiana jako egzekwowalność, tzn. możliwość przeprowadzenia egzekucji z danego przedmiotu.
Z analizy przepisów oraz poglądów doktryny wynika, że ustanowienie zastawu na prawach wspólników w spółce komandytowej, w szczególności zastawu rejestrowego, może być kwestionowane. Nawet w przypadku wpisania takiego zastawu do rejestru zastawów wierzyciel może nie mieć możliwości skutecznego zaspokojenia się z przedmiotu zastawu.