Wczoraj w Komisji Finansów Publicznych odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Zaproponowane w nim zmiany zakładają państwowy nadzór nad SKOK-ami, zmniejszenie liczby członków zarządów kas i obowiązek wypłaty nadwyżek finansowych ich członkom.

Krajowa Kasa

Posłowie PO dążą do wprowadzenia publicznego nadzoru państwowego nad środkami zgromadzonymi w SKOK-ach. Cel ma zostać osiągnięty poprzez przesunięcie kompetencji nadzorczych czy szczegółowych decyzji dotyczących limitów ryzyka oraz polityki inwestycyjnej z Kasy Krajowej (KK) do Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). KK miałaby pozostawać instytucją zrzeszającą kasy i kontrolującą działalność kas pod kątem zgodności z ustawą i zaleceniami nadzorczymi KNF. Kolejną zmianą ma być zmniejszenie obciążeń ponoszonych przez kasy na rzecz KK, w tym zniesienie obowiązku korzystania z usług firm zalecanych przez Kasę (systemy informatyczne, ubezpieczenia). Jedną z najważniejszych zmian ujętych w projekcie są także nowe zasady podziału nadwyżki finansowej (przynajmniej 80 proc.) wypracowanych przez kasy, które pozwolą na czerpanie korzyści z zysków poszczególnym członkom kas.
- Nadzór nad bezpieczeństwem środków zgromadzonych w kasach jest koleżeńskim nadzorem KK. Jest to oczywisty konflikt interesów, bo poszczególne kasy są udziałowcami instytucji nadzorującej. Poza tym wiele kwestii dotyczących zobowiązań cywilnoprawnych SKOK-ów regulowany jest nawet nie na poziomie statutu KK, lecz w uchwałach jej zarządu - tłumaczy poseł Jakub Szulc z PO.

Jak w bankach

Na trwającym posiedzeniu Sejmu rozpoczęły się także prace nad prezydenckim projektem nowego prawa spółdzielczego i znajdującej się w nim propozycji zmiany ustawy o spółdzielczych kasach. Zawarte tam rozwiązania zmierzają w odwrotnym kierunku niż poselskie. Przewidują bowiem, że kasy spółdzielcze będą mogły poszerzyć swoje usługi o poręczenia i poręczenia wekslowe. Z ich oferty będą mogły korzystać podmioty zbiorowe, takie jak spółdzielnie czy fundacje. SKOK-i będą miały też możliwość wystawiania tytułu egzekucyjnego. Dodatkowe przywileje mają pozwolić kasom na funkcjonowanie na zasadach, na jakich działają dzisiaj banki.
- Wyposażenie kas w instrumenty egzekucyjne stoi w sprzeczności z ich samopomocową misją. Skoro prowadzą one działalność niezarobkową i jednocześnie gromadzą dodatkowe fundusze, to powinny wykorzystywać je w sytuacjach, kiedy ich członkowie mają problemy ze spłatą zadłużenia. Egzekucja powinna być tutaj ostatecznością - podkreśla Jerzy Bańka, dyrektor departamentu legislacyjno-prawnego Związku Banków Polskich.

Państwowy nadzór

Zgodnie z projektem prezydenckim, nadzór nad kasami i KK miałaby mieć również KNF. Polegałby on na sprawdzaniu ich działalności pod względem zgodności ich działalności z przepisami prawa i zachowania stabilności finansowej kas. W ramach swoich kompetencji KNF miałaby pełny dostęp do dokumentów i danych związanych z działalnością każdej kasy oraz możliwość żądania wszelkich informacji od członków władz, pracowników oraz innych osób związanych z kasą. W przypadku wykrycia nieprawidłowości KNF mogłaby stosować kary finansowe wobec KK (do 100 tys. zł po uprzednim pisemnym upomnieniu).
- Skala prowadzonej przez kasy działalności wymaga objęcia ich nadzorem państwowym. Co prawda, przewidziano to w obu projektach, jednak ich przepisy są nieprecyzyjne. Niezależnie od tego w dalszych pracach nad nowymi przepisami należy wykorzystać formułę nadzoru pośredniego poprzez wykorzystanie potencjału KK - podkreśla Jerzy Bańka.
DZIAŁALNOŚĆ SKOK-ÓW
Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe działają od 1992 roku. Ich celem jest gromadzenie pieniędzy wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia. Prowadzą działalność niezarobkową, sprowadzającą się do umożliwienia dostępu do tańszych pożyczek i kredytów osobom, które, ze względu na niezbyt wysokie dochody, nie mogą uzyskać ich w bankach.