Prawo pierwokupu będzie wyłączone, gdy nieruchomość rolną nabędzie jednostka samorządu terytorialnego. Nie obejmie ono także działek poniżej 1 ha.
Ministerstwo Rolnictwa chce ograniczyć prawo Agencji Nieruchomości Rolnych do pierwokupu nieruchomości rolnych. Przewiduje to projekt nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego przygotowany przez resort rolnictwa. Zakłada on, że prawo pierwokupu ANR będzie przysługiwało tylko w stosunku do nieruchomości powyżej 1 ha. Obecnie prawo to dotyczy wszelkich nieruchomości, bez względu na ich powierzchnię.
- Działki poniżej 1 ha nie mają wpływu na kształtowanie struktury agrarnej w Polsce - uważa Grażyna Kapelko z Biura Prasowego AGN.
Zbędny formalizm
Dziś przepisy przewidują, że w przypadku gdy rolnik sprzedaje ziemię osobie nieuprawnionej z punktu widzenia ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, sporządzana u notariusza przedwstępna umowa warunkowa trafia do jednego z 11 oddziałów ANR. Ta ma 30 dni na skorzystanie z prawa pierwokupu. Spośród kilkudziesięciu tysięcy umów przedwstępnych, przekazywanych co roku do Agencji, 80 proc. dotyczy nieruchomości o powierzchni poniżej 1 ha. W takich przypadkach Agencja musi także przygotować odpowiedź o nieskorzystaniu z prawa pierwokupu. Według MR nowelizacja ustawy przyczyni się do mniejszego zaangażowania Agencji w czynności biurokratyczne i umożliwi przeprowadzanie szczegółowej analizy celowości korzystania z prawa pierwokupu.
- W wielu przypadkach przekazywane do nas umowy dotyczą obszarowo małych nieruchomości nierolnych, o powierzchni poniżej 1000 mkw. Są to niezabudowane działki budowlane, rekreacyjne lub działki zabudowane budynkami niezwiązanymi z działalnością rolniczą, również domami jednorodzinnymi - mówi Grażyna Kapelko.
Wygaśnięcie starych planów
Dotychczas każda niewielka działka rekreacyjna albo budowlana, na skutek wygaśnięcia starego i braku nowego planu zagospodarowania przestrzennego, stawała się rolną.
- Zdarzają się przypadki, że zabudowana domem i nieprzekwalifikowana działka, podlega ograniczeniom wynikającym z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego - mówi Halina Krajewska z Kancelarii Krajewska-Obrót Nieruchomościami.
- Powoduje to niepotrzebne utrudnienia oraz dodatkowe koszty notarialne. Także niechętne podejście banków do kredytowania zakupu takiej nieruchomości wydłuża proces sprzedaży oraz powoduje zdenerwowanie klientów, którzy nie rozumieją absurdalnych przepisów - tłumaczy pośrednik.
Według notariusza Zbigniewa Klejmenta, projekt ograniczenia prawa pierwokupu ANR tylko do nieruchomości rolnych powyżej 1 ha jest rozsądny.
- Praktyka wykazała, że obowiązujące prawo pierwokupu jest zbyt szerokie, gdyż obejmuje także takie nieruchomości, które wyłącznie na skutek braków miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego kwalifikowane są jako rolne - uważa notariusz.
- Dla potrzeb ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego stosuje się szeroką definicję nieruchomości rolnej z kodeksu cywilnego. Uzyskanie decyzji ANR przy niemal każdej transakcji dotyczącej gruntów, bez względu na ich areał, utrudnia obrót nieruchomościami - mówi Marcin Rogala, adwokat z Kancelarii Smolarek, Rogala, Caban - Adwokaci i Radcowie Prawni.
Należy żałować, że nowelizacja nie eliminuje prawa pierwokupu Agencji w zakresie nieruchomości rolnych w granicach miast - dodaje adwokat.
Także gospodarstwa rolne
Obecnie obowiązujące przepisy przyznają prawo pierwokupu tylko w przypadku przeniesienia własności nieruchomości rolnej. Nie obejmują one przypadków, gdy przedmiotem umowy jest przeniesienie własności gospodarstwa rolnego (grunty wraz z budynkami oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego). Po nowelizacji to się zmieni.
- Przedmiotem umowy przeniesienia własności może być nie tylko nieruchomość rolna, ale także gospodarstwo rolne stanowiące zorganizowaną całość gospodarczą - mówi Dariusz Mamiński.
- Projekt ustawy nie eliminuje wszystkich wątpliwości. Nadal nie wiadomo, co oznacza konieczność uzyskania oświadczeń poświadczonych przez wójta czy też istnienie zupełnie niezrozumiałego prawa wykupu - mówi notariusz Zbigniew Klejment.
Projekt przewiduje także wyłączenie pierwokupu w przypadku nabywania nieruchomości rolnych przez jednostki samorządu terytorialnego.
- Jednostki te nabywają grunty na cele publiczne związane z inwestycjami infrastrukturalnymi, które służą do wykonywaniu zadań własnych - tłumaczy Dariusz Mamiński z Ministerstwa Rolnictwa.
