Od kilku miesięcy przedsiębiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, mają możliwość przeprowadzenia procesu uzdrowienia firmy w sposób przyspieszony – w ramach uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Dla wierzycieli wszczęcie postępowania oznacza nowe wyzwanie, m.in. z uwagi na to, że ograniczyło ono do niezbędnego minimum ingerencję sądu w kolejne działania podejmowane przez dłużnika nakierowane na poprawę kondycji finansowej jego przedsiębiorstwa. Jednak nowe regulacje przewidują również mechanizmy, które zabezpieczają słuszne prawa wierzycieli. Konieczna jest przy tym jednak ich aktywna postawa.
Nowy typ postępowania wprowadzony został ustawą z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz. 1086; dalej: tarcza 4.0). Niewątpliwie stanowi duże ułatwienie dla dłużników zamierzających uzdrowić swoje przedsiębiorstwo poprzez zawarcie układu z wierzycielami. Najbardziej atrakcyjny dla dłużnika w tej procedurze jest brak ingerencji sądu na etapie otwarcia postępowania, co może jednak oznaczać różne ryzyka dla wierzycieli. Przypomnijmy bowiem, że dla otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wystarczające jest, aby dłużnik zawarł umowę z doradcą restrukturyzacyjnym, przekazał na jego ręce spis wierzytelności, w tym spornych, oraz propozycje układowe, a także zamieścił obwieszczenie o otwarciu postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Już od momentu obwieszczenia dochodzi m.in. do zawieszenia z mocy prawa postępowań egzekucyjnych w stosunku do wierzytelności objętych układem, a także do zawieszenia konieczności spłaty wierzytelności objętych układem przez czas trwania postępowania. Oznacza to istotne ograniczenia dla wierzycieli, którzy dochodzą swoich wierzytelności. Dlatego powinni oni przyjąć aktywną postawę, kontrolując przebieg postepowania na każdym jego etapie w celu zabezpieczenia swoich słusznych praw. Przewidziano bowiem pewne mechanizmy, które pozwolą im skutecznie zadbać o swoje interesy.

Przykład 1

Ogłoszenie zawiesza egzekucje
Wierzyciel X sp. z o.o. prowadzi egzekucję z rachunku bankowego swojego dłużnika Y sp. z o.o. W Monitorze Sądowym i Gospodarczym 23 września 2020 r. pojawia się obwieszczenie o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Od tego dnia następuje zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez X sp. z o.o., co oznacza, że komornik nie może pobierać z konta Y sp. z o.o. w restrukturyzacji żadnych środków pieniężnych przez okres trwania postępowania.

Jak się dowiedzieć o otwarciu postępowania

Podstawowym źródłem informacji o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego będzie ogłoszenie w MSiG. Nie zawsze nadzorca układu poinformuje bezpośrednio wierzycieli o otwarciu postępowania. Przepisy nie nakładają na niego takiego obowiązku. Może się więc zdarzyć, że wierzyciel dowie się o zainicjowaniu takiego procesu dopiero wtedy, gdy wpłynie do niego karta do głosowania. Dobrym rozwiązaniem jest zatem śledzenie internetowego wydania MSiG bądź też ustawienie powiadomień w wyspecjalizowanych serwisach internetowych, które oferują usługę informowania o obwieszczeniach dokonanych przez konkretnego dłużnika. Dzięki temu rozwiązaniu wierzyciel często już tego samego dnia może uzyskać informację o otwarciu przez dłużnika uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.
Restrukturyzacje na celowniku fiskusa
Restrukturyzacje na celowniku fiskusa

Zobacz również

Kontakt z nadzorcą układu

Obowiązkowym elementem obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego są informacje o nadzorcy układu, który ma licencję doradcy restrukturyzacyjnego. To do niego wierzyciel może zwracać się o konieczne informacje w związku z postępowaniem. Jednym bowiem z głównych zadań nadzorcy układu są kontrola i nadzór nad czynnościami dłużnika, jak również wyrażanie zgody na czynności dłużnika przekraczające zwykły zarząd.

Przykład 2

Zgoda na czynności przekraczające zwykły zarząd
Y sp. z o.o. po otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego zaciągnęła pożyczkę na kwotę 100 000 zł bez zgody nadzorcy układu. Czynność przekracza zakres zwykłego zarządu i wymaga zgody nadzorcy układu, a co za tym idzie – bez niej będzie nieważna. Nadzorca może jednak wydać zgodę również w ciągu 30 dni od dnia dokonania owej czynności.
Nadzorca układu powinien współpracować z wierzycielami i udzielać im konkretnych informacji o sytuacji dłużnika, a także powinien dysponować:
  • spisem wierzytelności,
  • spisem wierzytelności spornych oraz
  • propozycjami układowymi.
Wierzyciel ma prawo uzyskania od nadzorcy układu – po wykazaniu odpowiedniego umocowania – istotnych informacji, m.in. czy i w jakiej kwocie jego wierzytelność została ujęta w spisie wierzytelności, a także jaki sposób spłaty zadłużenia zaproponował dłużnik.
Braki na styku prawa holdingowego z upadłością i restrukturyzacją [ANALIZA]
Braki na styku prawa holdingowego z upadłością i restrukturyzacją [ANALIZA]

Zobacz również
Kontakt wierzycieli z nadzorcą układu nie musi mieć charakteru sformalizowanego – w szczególności nie jest konieczne wystosowanie oficjalnych pism procesowych, tak jak w przypadku kontaktu z sądem. Zawsze powinien być możliwy kontakt e-mailowy oraz telefoniczny. Numery telefonów (w tym również komórkowych) wierzyciele mogą znaleźć w wyszukiwarce osób mających licencję doradcy restrukturyzacyjnego, dostępnej na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości. Przedstawiamy obok przykład pisma kierowanego do nadzorcy układu w celu uzyskania wstępnych informacji. [wzór]
Wzór. Pismo o udzielenie informacji przez nadzorcę
Szanowny Panie Nadzorco,
Działając w imieniu X sp. z o.o., wierzyciela Y sp. z o.o. w restrukturyzacji, zwracam się o udzielenie następujących informacji w związku z toczącym się uproszczonym postępowaniem restrukturyzacyjnym:
1. Czy wierzytelność X sp. z o.o. została ujęta w spisie wierzytelności i w jakiej wysokości?
2. Jakie są propozycje układowe przedstawione przez dłużnika?
3. Czy propozycje układowe przewidują podział wierzycieli na grupy, a jeżeli tak, to w jakiej grupie ujęta została wierzytelność X sp. z o.o.?
4. Czy nadzorca układu przewiduje zwołanie zgromadzenia wierzycieli, a jeżeli tak, to w jakim terminie?
5. Czy dłużnik reguluje swoje zobowiązania powstałe po dacie otwarcia postępowania?
6. Czy został sporządzony plan restrukturyzacyjny i czy istnieje możliwość jego udostępnienia?
Uzyskane informacje pozwolą na weryfikację, czy dłużnik przekazał nadzorcy układu poprawne dane, oraz pomocne będą przy podejmowaniu racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za lub przeciwko układowi.

Weryfikacja wartości zabezpieczeń rzeczowych

Wierzyciel, który posiada wierzytelności zabezpieczone rzeczowo na majątku dłużnika ogłaszającego uproszczoną restrukturyzację, powinien sprawdzić parę kwestii.
Po pierwsze powinien ocenić, czy prawidłowo wyceniono przedmiot zabezpieczenia. Zgodnie z art. 151 ust. 2 ustawy z15 maja 2015 r. ‒ Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 814; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1298), które stosowane jest również w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym, wierzytelności zabezpieczone rzeczowo, np. poprzez ustanowienie hipoteki lub zastawu na majątku dłużnika, są objęte układem w zakresie, w jakim wierzytelność zabezpieczona nie zostałaby zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia. W praktyce oznacza to w uproszczeniu, że im niższa jest wartość przedmiotu zabezpieczenia, tym większa suma wierzytelności wejdzie do układu i nie będzie podlegać spłacie przez dłużnika przez okres trwania postępowania – co zasadniczo będzie niekorzystne dla wierzyciela.

Przykład 3

Niezabezpieczona część pożyczki wejdzie do układu
X sp. z o.o. jest wierzycielem Y sp. z o.o. w restrukturyzacji z tytułu pożyczki udzielonej w kwocie 300 000 zł. Zabezpieczeniem pożyczki jest hipoteka umowna na nieruchomości. Zgodnie z wyceną biegłego wartość rynkowa nieruchomość określona została na 200 000 zł. Dłużnik przyjął na potrzeby uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, że wartość dla wymuszonej sprzedaży nieruchomości wynosi 75 proc. wartości z wyceny biegłego, tj. 150 000 zł. W rezultacie przewidywane zaspokojenie z nieruchomości (przedmiotu zabezpieczenia) przyjęte zostało na poziomie 150 000 zł. W takim przypadku przy wierzytelności X sp. z o.o. na poziomie 300 000 zł:
a) kwota 150 000 zł nie wejdzie do układu z mocy prawa (znajduje pokrycie w nieruchomości),
b) kwota 150 000 zł wejdzie do układu z mocy prawa (nie znajduje pokrycia w nieruchomości).
Wierzyciel zabezpieczony rzeczowo powinien zatem zwrócić szczególną uwagę na wartość przedmiotu zabezpieczenia, którą dłużnik przedstawił na potrzeby postępowania restrukturyzacyjnego. Przyjmuje się, że wartość ta powinna być określona dla sprzedaży wymuszonej (zwykle stosowane dyskonto wobec wartości rynkowej na poziomie 15–35 proc.). Jeżeli wartość przedmiotu zabezpieczenia jest zaniżona, to wierzyciel powinien domagać się od nadzorcy układu oraz dłużnika weryfikacji jego realnej wartości. Ważne jest, aby wierzyciel jasno zakomunikował dłużnikowi oraz nadzorcy układu, że nie zgadza się z przyjętą wartością przedmiotu zabezpieczenia oraz przedstawił swoją argumentację. Pomocne mogą być np. wyceny biegłych posiadane przez wierzyciela.
Po drugie warto zweryfikować, czy zasadnie zastosowano przymusowe objęcie układem. Szczególnym rozwiązaniem w ramach uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest możliwość objęcia układem bez zgody wierzyciela wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo. W klasycznej restrukturyzacji (z wyjątkiem układu częściowego) wierzytelności te pozostawały co do zasady poza układem i musiały być spłacane na bieżąco. Przymusowe objęcie takich wierzytelności układem w uproszczonej restrukturyzacji możliwe jest w dwóch sytuacjach.
A. Jeżeli dłużnik przedstawi propozycje układowe, które przewidują pełne zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo, tj. kwoty głównej wraz z odsetkami – w takim przypadku propozycje układowe nie mogą zakładać redukcji zarówno kwoty głównej jak i odsetek, mogą natomiast zakładać odroczenie płatności, bądź rozłożenie jej na raty.
B. Jeżeli dłużnik przedstawi propozycje układowe, które przewidują zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo w stopniu nie niższym od tego, jakiego wierzyciel może się spodziewać przy założeniu likwidacji przedmiotu zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym. W takim wypadku w razie wątpliwości wierzyciel powinien zwrócić się do dłużnika oraz nadzorcy układu o przedstawienie założeń i kalkulacji przyjętych dla symulacji zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Wierzyciel powinien porównać przewidywany stopień zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia w trybie egzekucyjnym oraz stopień zaspokojenia jego wierzytelności zgodnie z propozycjami układowymi. Analiza może doprowadzić do wniosku, że w rzeczywistości wierzyciel nie będzie przymusowo objęty układem.

Przykład 4

Przymusowe objęcie układem, gdy jest pełne zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo…
X sp. z o.o. udzieliła Y sp. z o.o. w restrukturyzacji pożyczki w kwocie 300 000 zł płatnej do 30 września 2020 r. z rocznym oprocentowaniem na poziomie 5 proc. Umowa pożyczki została zabezpieczona nieruchomością o wartości dla sprzedaży wymuszonej 500 000 zł, co oznacza, że X sp. z o.o. zaspokoiłaby się z przedmiotu zabezpieczenia w 100 proc. Dłużnik w celu przymusowego objęcia układem całej wierzytelności X sp. z o.o. przedstawił propozycje układowe, zgodnie z którymi wierzytelność X sp. z o.o. zostanie spłacona w 100 proc. wraz z ustalonymi umownie odsetkami na poziomie 5 proc., jednakże w pięciu równych miesięcznych ratach, przy czym płatność pierwszej raty nastąpi w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu. W takim wypadku wierzytelność X sp. z o.o. została w całości przymusowo objęta układem – nie będzie podlegać spłacie przez okres trwania postępowania, jak również X sp. z o.o. nie będzie mogła wszcząć egzekucji co do tej kwoty, nawet gdy upłynie termin płatności przewidziany w umowie pożyczki.

Przykład 5

…i gdy zaspokojenie nastąpiłoby w stopniu nie niższym
X sp. z o.o. udzieliła Y sp. z o.o. w restrukturyzacji pożyczki w kwocie 300 000 zł płatnej do 30 września 2020 r. z rocznym oprocentowaniem na poziomie 5 proc. Umowa pożyczki została zabezpieczona nieruchomością o wartości dla sprzedaży wymuszonej 180 000 zł, co oznacza, że X sp. z o.o. zaspokoiłaby się z przedmiotu zabezpieczenia w 60 proc. kwoty głównej. Dłużnik w celu przymusowego objęcia układem całej wierzytelności X sp. z o.o. przedstawił propozycje układowe, zgodnie z którymi wierzytelność X sp. z o.o. zostanie spłacona w 70 proc. wraz z ustalonymi umownie odsetkami na poziomie 5 proc. w pięciu równych miesięcznych ratach, przy czym płatność pierwszej raty nastąpi w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu. Z analizy przedstawionej przez dłużnika wynika, że X sp. z o.o. zostanie zaspokojona w stopniu wyższym niż w przypadku sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia w toku postępowania egzekucyjnego. Wierzytelność spółki X sp. z o.o. została w całości przymusowo objęta układem – nie będzie podlegać spłacie przez okres trwania postępowania, jak również X sp. z o.o. nie będzie mogła wszcząć egzekucji co do tej kwoty, nawet gdy upłynie termin płatności przewidziany w umowie pożyczki.
Należy dla jasności wskazać, że przymusowe objęcie układem w ramach uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego nie oznacza konieczności głosowania za układem przez wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo. Wierzyciel zabezpieczony rzeczowo może zatem na zgromadzeniu wierzycieli bądź na karcie do głosowania oddać głos przeciwko układowi, mimo że jego wierzytelność została przymusowo objęta układem.

Wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia

Brak kontroli sądowej na etapie otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego (a w szczególności brak badania przez sąd restrukturyzacyjny przesłanki pokrzywdzenia wierzycieli w skutek otwarcia postępowania) równoważony jest przez możliwość złożenia wniosku o uchylenie skutków obwieszczenia w trybie art. 18 tarczy 4.0. Wniosek może być zgłoszony przez każdego z wierzycieli. Powinien zostać złożony do wydziału restrukturyzacyjnego sądu rejonowego właściwego miejscowo dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika.
We wniosku należy wykazać, że doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Sporządzając wniosek, należy zwrócić uwagę na sytuację ogółu wierzycieli, rzeczywistą sytuację prawną i majątkową dłużnika oraz bieżące możliwości dochodzenia roszczeń. O możliwości pokrzywdzenia wierzycieli skutkami obwieszczenia świadczyć mogą poniższe okoliczności.
  • Fakt manipulowania poziomem wierzytelności spornych przez dłużnika bądź celowy brak ujawnienia określonych wierzycieli. Trzeba bowiem pamiętać, że uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne może toczyć się w przypadku, gdy suma wierzytelności spornych (kwestionowanych przez dłużnika, co do których jest w sporze) nie przekracza 15 proc. wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Dlatego niektórzy dłużnicy mogą w sposób nierzetelny przedstawiać spis swoich wierzytelności, aby niektórych wierzycieli nie obejmować skutkami układu – w szczególności zdarza się to w przypadku podmiotów powiązanych.
  • Brak realnych możliwości ekonomicznych dłużnika do wykonania propozycji układowych. W takim wypadku jedynym celem dłużnika może być przedłużenie postępowań egzekucyjnych.
  • Brak stanu niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością dłużnika. Przypomnijmy, że konieczną przesłanką dla otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego jest zaistnienie stanu niewypłacalności bądź zagrożenia niewypłacalnością. Jeżeli dłużnik reguluje na bieżąco swoje wszystkie zobowiązania, osiąga zyski z działalności, posiada znaczny majątek i żadne okoliczności nie wskazują, aby w przyszłości stan ten miał ulec zmianie – można zasadnie twierdzić, że nie jest niewypłacalny bądź zagrożony niewypłacalnością, otwarcie postępowania ma zaś na celu np. uzyskanie korzyści ekonomicznych w związku z trwaniem postępowania (moratorium na spłatę zobowiązań, odroczenie lub redukcja zobowiązań w ramach układu).
Niestety przepisy nie określają wiążącego terminu, w jakim sąd powinien rozpatrzyć wniosek. Biorąc pod uwagę dużą liczbę spraw w sądach, istnieje zatem ryzyko, że do dnia zakończenia postępowania wniosek może nie zostać rozpatrzony.

Gdy sąd uchyli skutki obwieszczenia

Warto mieć na uwadze, że postanowienie o uchyleniu skutków obwieszczenia nie prowadzi do automatycznego zakończenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, lecz uchyla skutki przewidziane w art. 16 ust. 3 tarczy 4.0. Czyli m.in.:
  • traci moc moratorium na spłatę zobowiązań objętych układem – wszystkie wierzytelności objęte układem powinny być spłacane zgodnie z pierwotnymi terminami;
  • zawieszone postępowania egzekucyjne mogą być kontynuowane;
  • dłużnik odzyskuje zarząd nad swoim majątkiem w pełnym zakresie.
Nawet jeśli dojdzie do uchylenia wyżej wymienionych skutków, to uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne jest kontynuowane. A więc nadal dłużnik jest uprawniony do zbierania głosów i złożenia wniosku o zatwierdzenie układu.

Przykład 6

Uchylenie skutków obwieszczenia nie kończy postępowania
X sp. z o.o. jako wierzyciel Y sp. z o.o. w restrukturyzacji złożyła do sądu restrukturyzacyjnego wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia w trybie art. 18 tarczy 4.0. Sąd restrukturyzacyjny uwzględnił ten wniosek X sp. z o.o. Skutki obwieszczenia ustały z 30 września 2020 r. Od tego dnia X sp. z o.o. jest uprawniona do zawiadomienia komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne wobec Y sp. z o.o. w restrukturyzacji o możliwości kontynuacji postępowania egzekucyjnego. Inny wierzyciel Y sp. z o.o. w restrukturyzacji, Jan Kowalski, może od tego dnia domagać się od dłużnika zapłaty z tytułu dostawy, chociaż wierzytelność ta jest objęta układem – nie obowiązuje bowiem moratorium na spłatę zobowiązań. Y sp. z o.o. w restrukturyzacji mimo uchylenia skutków obwieszczenia kontynuuje zbieranie głosów za układem i w przewidzianym terminie składa wniosek o zatwierdzenie układu.

Jak głosować nad układem

Głównym uprawnieniem wierzycieli jest głosowanie nad układem. Mogą w jego ramach wyrazić opinię co do przedstawionych propozycji układowych. Co do zasady głosowanie ma formę samodzielnego zbierania głosów od wierzycieli na kartach do głosowania.

Przykład 7

Samodzielne zbieranie głosów możliwe za pośrednictwem poczty
Nadzorca układu Y sp. z o.o. w restrukturyzacji nie zdecydował się na zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. Postanowił, że będzie ono miało formę samodzielnego zbierania głosów od wierzycieli. Do wierzycieli, m.in. do spółki X sp. z o.o., wysłano drogą pocztową karty do głosowania nad układem. W odpowiedzi spółka może:
a) zagłosować za układem,
b) zagłosować przeciwko układowi,
c) nie oddawać głosu.
Wypełniona karta do głosowania powinna zostać odesłana nadzorcy układu bądź doręczona mu osobiście za potwierdzeniem odbioru.
Nadzorca układu może – choć nie jest to obowiązkowe – zwołać zgromadzenie wierzycieli. Przy czym o zwołaniu zgromadzenia nadzorca układu powinien zawiadomić każdego z wierzycieli przesyłką poleconą oraz dokonać obwieszczenia w MSiG. Wierzyciel może oddać głos pisemnie bądź też osobiście na zgromadzeniu wierzycieli. Warto zaznaczyć, że takie zgromadzenie może być przeprowadzone również z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji.

Przykład 8

Jeśli zwołano zgromadzenie wierzycieli
Nadzorca układu Y sp. z o.o. w restrukturyzacji zdecydował o zwołaniu zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem. Wierzyciel X sp. z o.o. otrzymuje drogą pocztową zawiadomienie o terminie i miejscu zgromadzenia wierzycieli oraz dołączoną kartę do głosowania nad układem. X sp. z o.o. może:
a) oddać głos pisemnie na karcie do głosowania,
b) stawić się na zgromadzeniu wierzycieli oraz oddać głos osobiście do protokołu zgromadzenia,
c) nie oddawać głosu.
Wypełniona karta do głosowania powinna zostać odesłana nadzorcy układu bądź doręczona mu osobiście za potwierdzeniem odbioru.
Przed oddaniem głosu wierzyciel powinien dokonać szczegółowej analizy prawnoekonomicznej zasadności poparcia układu. Głównymi czynnikami, jakie należy wziąć pod uwagę podczas tej oceny, są:
  • przewidywany poziom zaspokojenia, jaki mógłby być osiągnięty w alternatywnym postępowaniu w celu dochodzenia swoich roszczeń (np. w postępowaniu upadłościowym);
  • realne szanse wykonania układu, biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną dłużnika.
Przydatne w owej analizie będzie z pewnością wcześniejsze zapoznanie się z planem restrukturyzacyjnym dłużnika, jak również z opinią nadzorcy układu co do możliwości wykonania układu.
Nie ma już zbyt dużych, by upaść [OPINIA]
Nie ma już zbyt dużych, by upaść [OPINIA]

Zobacz również
Jak wspomniano, wierzyciel nie ma obowiązku prawnego oddania głosu, choć brak jego aktywności może spowodować, że układ zostanie przyjęty bądź odrzucony bez jego udziału.

Jeśli się nie powiodło

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne ma stanowić szybką ścieżkę umożliwiającą przywrócenie stabilnej sytuacji ekonomicznej dłużnika. Jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia ukazania się obwieszczenia nie złożono w sądzie wniosku o zatwierdzenie układu, to postępowanie zostaje umorzone z mocy prawa, co oznacza ustanie wszystkich skutków obwieszczenia. Wierzyciele zainteresowani potwierdzeniem tego faktu mogą złożyć wniosek o wydanie przez sąd restrukturyzacyjny postanowienia stwierdzającego umorzenie postępowania z mocy prawa. Takie postanowienie pozwoli kontynuować zawieszoną egzekucję.

Po zatwierdzeniu

Jeżeli układ został przyjęty i zatwierdzony przez sąd restrukturyzacyjny, to każdy z wierzycieli jest uprawniony do złożenia zażalenia na postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia układu. Podstawami zażalenia może być wystąpienie np. następujących przesłanek:
  • układ narusza prawo – w szczególności jeżeli jest oczywiste, że układ nie zostanie wykonany; stosuje się przy tym domniemanie, zgodnie z którym oczywiste jest, że układ nie zostanie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po dniu otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego; informacja o regulowaniu przez dłużnika zobowiązań powstałych po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego powinna być udostępniona przez nadzorcę układu;
  • warunki układu są rażąco krzywdzące dla wierzyciela, który głosował przeciwko układowi i zgłosił swoje zastrzeżenia w odpowiednim terminie.

Przykład 9

Rażące pokrzywdzenie
X sp. z o.o. jest wierzycielem Y sp. z o.o. w restrukturyzacji z tytułu umowy pożyczki na kwotę 300 000 zł. Y sp. z o.o. w restrukturyzacji podzielił swoich wierzycieli na grupy, przy czym propozycje wobec X sp. z o.o. przewidywały redukcję wierzytelności głównej o 80 proc., podczas gdy redukcja wierzytelności wierzycieli ujętych w innych grupach przewidywała redukcję maksymalnie o 20 proc. Układ został przyjęty mimo zagłosowania przez wierzyciela X sp. z o.o. przeciwko przyjęciu układu. Na podstawie analizy propozycji układowych wobec innych wierzycieli i sytuacji ekonomicznej dłużnika można przyjąć, że propozycje układowe wobec wierzyciela X sp. z o.o. są rażąco krzywdzące.

Naprawienie szkody

Szczególnym uprawnieniem przewidzianym w tarczy 4.0 jest możliwość wystąpienia przez wierzyciela (a także osoby trzeciej) z roszczeniem o naprawienie szkody, jeżeli obwieszczenie o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego zostało zamieszczone przez dłużnika w złej wierze. Podmiot występujący z roszczeniem powinien wykazać przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, tj. fakt zaistnienia szkody, istnienie związku przyczynowego między zamieszczeniem obwieszczenia a szkodą, jak również złą wiarę dłużnika. Zła wiara dłużnika w zamieszczeniu ogłoszenia o otwarciu uproszczonej restrukturyzacji może przejawiać się na wielu płaszczyznach związanych nie tylko istnieniem lub brakiem przesłanek do prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego, lecz także chęcią osiągnięcia innych celów, które niekoniecznie są związane z wolą ratowania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, np. redukcją swoich zobowiązań przy braku stanu niewypłacalności bądź zagrożenia niewypłacalnością.
Podsumowanie
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne wprowadza rozwiązania dla dłużników planujących restrukturyzację przedsiębiorstwa. Przede wszystkim zapewnia sprawne otwarcie postępowania i relatywnie krótki czas na przyjęcie układu, co ma uchronić wierzycieli przed nadmiernym ograniczeniem ich praw. Z innej strony brak aktywności wierzyciela objętego układem może doprowadzić do powstania niekorzystnych dla niego skutków, wynikających np. z niewłaściwego ujęcia jego wierzytelności w spisie wierzytelności lub pokrzywdzenia na skutek niezasadnego zawieszenia egzekucji. Szczególną czujnością powinni wykazywać się wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo, których uprzywilejowanie względem wierzycieli niezabezpieczonych może zostać zniwelowane w ramach uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Warto zatem wykorzystywać uprawnienia informacyjne, a także, w uzasadnionych przypadkach, uprawnienia procesowe przewidziane w tarczy 4.0.