Budżet UE na lata 2021-2027 ma wynosić 1,1 biliona euro; dodatkowo państwa członkowskie powinny mieć do dyspozycji 750 mld euro w grantach i pożyczkach w ramach instrumentu ożywienia gospodarczego - wynika z propozycji przedstawionych w środę przez Komisję Europejską.

Projekt proponuje kilka nowych źródeł finansowania wydatków UE, w tym zasoby oparte na systemie handlu pozwoleniami na emisję gazów cieplarnianych ETS, podatku cyfrowym, podatku od dużych firm, a także węglowej opłacie granicznej.

Oparty jest na propozycji przedstawionej w lutym przez przewodniczącego Rady Europejskiej Charles'a Michela. Dodatkowy element to wynoszący 750 mld euro instrument na rzecz odbudowy, na który miałyby się składać kredyty i granty. Kredyty KE będzie zaciągała na rynkach finansowych. Miałaby one być spłacane w latach 2028-2058 z dodatkowych dochodów unijnych.

Ponadto, aby jak najszybciej udostępnić fundusze w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb, Komisja proponuje zmianę obecnych wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020, aby udostępnić dodatkowe 11,5 mld euro na finansowanie już w 2020 r.

Nowością w propozycji KE jest zwiększenie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji do 40 mld euro, by pomóc państwom członkowskim w przyspieszeniu osiągnięcia neutralności klimatycznej. Oznacza to duże wzmocnienie - o 32,5 mld euro - bo w styczniowej propozycji budżet Funduszu miał wynosić 7,5 mld euro na siedem lat. Komisja Europejska zakładała wówczas, że mechanizm sprawiedliwej transformacji (Fundusz ma być jego częścią), który będzie finansowym ramieniem Europejskiego Zielonego Ładu, pozwoli zmobilizować ogromne środki, aby wesprzeć przemiany w UE na drodze do neutralności klimatycznej.

Komisja zaproponowała też w środę Instrument Odbudowy i Odporności w wys. 560 mld euro, który zapewni wsparcie finansowe dla inwestycji i reform, w tym tych związanych z Europejskim Zielonym Ładem i nowymi technologiami. Wsparcie w ramach instrumentu, w tym kredytowe, będzie dostępne dla wszystkich państw członkowskich, ale skoncentrowane będzie na tych krajach, które zostały najbardziej dotknięte kryzysem.

KE proponuje też 55 mld euro na uzupełnienie obecnych programów polityki spójności do 2022 r. w ramach nowej inicjatywy REACT-EU. Środki te mają zostać przyznane "w zależności od nasilenia społeczno-ekonomicznych skutków kryzysu", w tym poziomu bezrobocia młodzieży i dobrobytu państw członkowskich.

Inna propozycja to zwiększenie budżetu Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich kwotą 15 mld euro w celu wsparcia obszarów wiejskich w dokonaniu niezbędnych zmian strukturalnych w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu. Projekt zakłada również ustanowienie nowego programu zdrowotnego EU4Health, aby wzmocnić bezpieczeństwo zdrowotnego i przygotować się na przyszłe kryzysy zdrowotne. Jego budżet będzie wynosił 9,4 mld euro.

KE przedstawiła też propozycje mechanizmów wsparcia dla sektora prywatnego. Proponuje nowy instrument wsparcia finansowego rentownych europejskich firm w sektorach, regionach i krajach najbardziej dotkniętych. Mógłby on zacząć działać od 2020 r. i dysponować budżetem w wys. 31 mld euro, co ma na celu zbudowanie dźwigni finansowej w wys. 300 mld euro na wsparcie przedsiębiorstw ze wszystkich sektorów gospodarki.

Wzmocniony ma być program InvestEU, flagowy europejski program inwestycyjny, do poziomu 15,3 mld euro, aby zmobilizować prywatne inwestycje w projekty w całej Unii. W InvestEU ma być też wbudowany nowy instrument inwestycji strategicznych w celu wygenerowania inwestycji w wysokości do 150 mld euro i w efekcie zwiększenia odporności sektorów strategicznych, zwłaszcza tych związanych z transformacją ekologiczną i cyfrową.

Program finansowania badań i nauki "Horyzont Europa" ma zostać zwiększony do kwoty 94,4 mld euro w celu sfinansowania kluczowych badań w dziedzinie zdrowia, zielonych technologii i cyfryzacji.

Komisja Europejska podtrzymała też swoją propozycję powiązania wypłaty unijnych funduszy z przestrzeganiem praworządności. Dokument informuje, że sporządzony przez Komisję projekt rozporządzenia w sprawie ochrony budżetu UE przed łamaniem praworządności będzie kluczowym elementem propozycji dotyczących przyszłych unijnych ram finansowych.

KE po raz pierwszy przedstawiła propozycję w sprawie uzależnienia wypłaty funduszy unijnych od praworządności w maju 2018 roku. Wiceprzewodnicząca Komisji Viera Jourova oświadczyła w poniedziałek, że dołoży wszelkich starań, by w nowym wieloletnim budżecie UE wypłata środków unijnych była uzależniona od spełniania norm praworządności i by przepisy te były stanowcze.

KE zaapelowała też do krajów członkowskich, aby osiągnęły porozumienie w sprawie budżetu do końca lipca.