Główny Inspektorat Ochrony Środowiska odpowiada na pytania przedsiębiorców i DGP.
▶ Pytanie 1
Czy będzie możliwość sporządzenia zbiorczych kart przekazania odpadów (KPO) lub kart przekazania odpadów komunalnych (KPOK)?
Nie, ponieważ z 1 stycznia 2020 r. zostanie uchylony art. 69 ust. 5 ustawy z o odpadach, który dopuszczał możliwość sporządzenia zbiorczej karty przekazania odpadów, obejmującej odpady danego rodzaju, przekazywane łącznie w okresie miesiąca kalendarzowego za pośrednictwem tego samego transportującego odpady temu samemu posiadaczowi odpadów. W związku z powyższym od 1 stycznia 2020 r. nie będzie możliwe wystawianie zbiorczych kart przekazania odpadów.
▶ Pytanie 2
Czy istnieje możliwość skorygowania masy odpadów na KPO?
Tak, istnieje możliwość skorygowania masy odpadów – podmiot przejmujący może odrzucić KPO z informacją, że waga jest niewłaściwa (wskazać własną wartość), a podmiot przekazujący może tę masę skorygować zgodnie ze wskazaniem podmiotu przejmującego i ponownie przekazać kartę.
▶ Pytanie 3
Co zrobić w przypadku braku energii elektrycznej, awarii internetu lub stałego braku dostępu do internetu?
Dokumenty można zaplanować i wygenerować wcześniej (np. KPO/KPOK). Ponadto wykonywanie czynności w BDO nie musi odbywać się w siedzibie firmy. BDO można obsługiwać na różnych urządzeniach: komputer, telefon, tablet. W razie awarii bądź stałego braku dostępu do internetu należy zapewnić ciągłość ewidencji w BDO, np. korzystając z internetu mobilnego w telefonie.
▶ Pytanie 4
Jak ma postąpić przejmujący odpad w przypadku, gdy nie zgadza się kod lub masa przywiezionych odpadów?
W przypadku gdy podmiot przejmujący odpady uzna, że podmiot przekazujący odpady wprowadził na KPO/KPOK błędny kod i/lub rodzaj lub masę odpadów, ma dwie możliwości: może odrzucić kartę lub wprowadzić swoją masę i zatwierdzić przyjęcie odpadów. W pierwszym przypadku podmiot przekazujący odpady ma możliwość edycji karty ze statusem „Odrzucona” w zakresie zmiany kodu i/lub masy odpadów. Po dokonaniu korekty ponownie przekazuje KPO do przekazującego, który po zatwierdza przyjęcie odpadów. Ponadto system dopuszcza możliwość zaewidencjonowania różnej masy odpadów zarówno po stronie przekazującego, jak i przejmującego odpady, w przypadku gdy przejmujący odpady wprowadzi swoją masę i zatwierdzi kartę.
▶ Pytanie 5
Czy mają państwo możliwość sprawdzenia przedsiębiorcy, który nie wpisał się do BDO i całą gospodarkę odpadami prowadzi na lewo? Czy takie przypadki miały miejsce?
Rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami, czyli rejestr BDO, jest publicznie dostępny, z pewnymi wyłączeniami określonymi w art. 49 ust. 7 ustawy o odpadach. Dotyczą one m.in. numeru PESEL, adresu e-mail. Biorąc powyższe pod uwagę, IOŚ ma możliwość sprawdzenia, czy dany przedsiębiorca jest wpisany do rejestru BDO. Do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska niejednokrotnie wpływają informacje od osób prywatnych o podmiotach niezarejestrowanych w BDO. Do chwili obecnej takie zawiadomienia dotyczyły ok. 150 podmiotów. W każdym przypadku po uzyskaniu takiej informacji GIOŚ zawiadamia właściwy ze względu na siedzibę podmiotu wojewódzki inspektorat ochrony środowiska w celu przeprowadzenia kontroli i podjęcia odpowiednich działań pokontrolnych, w tym wymierzania administracyjnych kar pieniężnych.
▶ Pytanie 6
Jakie są sankcje przewidywane dla osób, które nie dokonały wpisu do BDO? Czy mogą być różne z różnych ustaw – np. inne z ustawy o odpadach, a inne z ustawy o opakowaniach czy zużytym sprzęcie – czy są dla wszystkich jednakowe?
Sankcją za prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami (BDO) jest administracyjna kara pieniężna, która nakładana jest w wysokości nie mniejszej niż 5 tys. zł i nie może przekroczyć 1 mln zł (co wynika z art. 194 ust. 1 pkt 5 ustawy o odpadach). Zwiększenie minimalnej wysokości kary (z 1 tys. do 5 tys. zł) zostało wprowadzone przez ustawę z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o inspekcji ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1479), która weszła w życie 18 sierpnia 2018 r. Wyjątkiem jest podmiot transportujący odpady, który zgodnie z art. 195 ustawy o odpadach za transport odpadów bez wpisu do rejestru BDO podlega karze od 2 tys. zł do 10 tys. zł.
▶ Pytanie 7
Czy już państwo takie kary nakładali? Ile ich było?
Od chwili utworzenia rejestru BDO i upływu terminu rejestracji nałożonego ustawą o odpadach wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska podczas każdej prowadzonej kontroli sprawdzają realizację obowiązku wpisu do rejestru BDO przez podmioty i w przypadku braku takiego wpisu nakładają administracyjną karę pieniężną. GIOŚ jest organem odwoławczym od decyzji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska nakładających administracyjne kary pieniężne. Do tej pory do GIOŚ wpłynęło blisko 100 odwołań od decyzji wojewódzkich inspektorów wymierzających kary administracyjne za brak wpisu do BDO, co świadczy o większej liczbie decyzji wydanych przez wojewódzkich inspektorów, ponieważ nie wszyscy przedsiębiorcy się odwołują.
▶ Pytanie 8
A jakie są kary dla tych, którzy nie będą prowadzili elektronicznej ewidencji?
Zgodnie z art. 180 ustawy o odpadach, kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi ewidencji odpadów albo prowadzi tę ewidencję w sposób nieterminowy lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym – podlega karze grzywny.
▶ Pytanie 9
Czy w sytuacji braku wpisu lub nieprawidłowości w nim wszczynacie państwo kontrolę w firmie? Co wówczas sprawdzacie?
Kontrola w firmie dotycząca braku wpisu do rejestru BDO bądź innych nieprawidłowości we wpisie do rejestru BDO obejmuje wszystkie rodzaje prowadzonej działalności podlegające wpisowi do rejestru BDO, np. czy podmiot jest wprowadzającym sprzęt, wytwarzającym odpady zobowiązanym do prowadzenia ewidencji, transportującym odpady itp.
Oczywiście sprawdzane jest przede wszystkim, czy kontrolowany faktycznie podlega pod obowiązek wpisu do rejestru BDO, ponieważ ustawa wyłącza pewne rodzaje działalności z obowiązku wpisu do rejestru BDO.
▶ Pytanie 10
Czy kary są wyłącznie finansowe, czy mogą oznaczać np. zamknięcie zakładu lub zarekwirowanie pojazdu itp.?
Brak wpisu do rejestru podlega tylko administracyjnej karze pieniężnej.
▶ Pytanie 11
W ewidencji mogą się zdarzać w pierwszym okresie błędy wynikające z pomyłek. Czy przewidujecie za to kary zwłaszcza dla małych firm przekazujących odpady wyspecjalizowanym podmiotom, np. dla stomatologów, fryzjerów czy lekarzy?
Obowiązek prowadzenia ewidencji nie jest nowy. Zmienia się jedynie jego techniczna forma – z pisemnej na elektroniczną.
Należy jednak podkreślić, że każdy stwierdzony przypadek nieprawidłowości w prowadzeniu ewidencji podlega ocenie kontrolującego i na podstawie jego ustaleń podejmowane są odpowiednie czynności pokontrolne.
▶ Pytanie 12
Czy ze względu na uruchomienie w ramach BDO elektronicznej ewidencji i sprawozdawczości przewidują państwo kontrole wybranych grup podmiotów?
W miarę funkcjonowania bazy mogą zajść okoliczności uzasadniające podjęcie kontroli wobec określonych grup podmiotów. Jednak w chwili obecnej nie są planowane kontrole konkretnych grup podmiotów tylko w związku z uruchomieniem elektronicznej ewidencji odpadów i sprawozdawczości.
▶ Pytanie 13
Czy przewidujecie państwo więcej kontroli od 1 stycznia?
Należy wskazać, że podczas każdej kontroli przedsiębiorcy inspektor WIOŚ sprawdza poprawność prowadzenia ewidencji oraz realizację obowiązków sprawozdawczych. W związku z powyższym nie istnieje potrzeba zwiększenia liczby kontroli w tym zakresie.
▶ Pytanie 14
Czy macie państwo możliwość miarkowania sankcji? Jak będą państwo reagowali w pierwszym okresie od wejścia bazy, a jak przy recydywie?
Jest możliwość miarkowania kary. Zgodnie z ustawą o odpadach kara administracyjna za brak wpisu do rejestru, jak wyjaśnialiśmy wyżej, wynosi od 5 tys. zł do 1 mln zł. Należy wskazać, że przesłanki ustalania przez WIOŚ wysokości administracyjnej kary pieniężnej określone są w art. 199 ustawy o odpadach. Pod uwagę brane są: rodzaj naruszenia i jego wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz środowiska, okres trwania naruszenia i rozmiary prowadzonej działalności oraz skutki naruszeń i wielkość zagrożenia.
Również kary grzywny za nieprowadzenie ewidencji, prowadzenie jej w sposób nieterminowy lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym zgodnie z art. 24 kodeksu wykroczeń są w granicach od 20 do 5 tys. zł, a więc także w tym przypadku jest możliwość ich miarkowania.
▶ Pytanie 15
Czy przewidujecie państwo sankcje dla samorządów za brak wpisu do BDO?
Sankcji administracyjnej za brak wpisu do rejestru BDO podlegają wszystkie podmioty zobowiązane ustawą o odpadach do uzyskania takiego wpisu. Nie ma żadnych wyjątków.
▶ Pytanie 16
W jaki sposób zaloguję się do bazy po raz pierwszy i jak będzie wyglądał sposób uwierzytelniania osoby, która będzie korzystała z bazy?
Logowanie użytkownika do Rejestru-BDO będzie odbywało się za pomocą Krajowego Węzła Identyfikacji Elektronicznej oraz dostawców tożsamości (tj. profil zaufany, bankowość elektroniczna lub inni dostawcy). Po potwierdzeniu tożsamości osoby fizycznej przez Węzeł Krajowy użytkownik otrzyma dostęp do konta testowego w BDO. W kolejnym kroku należy powiązać swoją tożsamość z danym podmiotem posiadającym wpis w Rejestrze-BDO poprzez wykorzystanie danych do logowania do Rejestru-BDO. Po potwierdzeniu tożsamości przez KWIE użytkownik w BDO otrzyma uprawnienia użytkownika głównego. Ten rodzaj użytkownika ma uprawnienia do nadawania uprawnień innym użytkownikom, w tym tworzenia nowych kont dla użytkowników głównych i podrzędnych.
▶ Pytanie 17
Mam tablet z systemem android. Czy mogę zarejestrować się w bazie?
Tak, od 1 stycznia 2020 r. obowiązek rejestrowy będzie prowadzony za pośrednictwem BDO. Podmiot zobowiązany wpisem do Rejestru-BDO będzie mógł wypełnić wniosek rejestrowy elektronicznie i złożyć go za pośrednictwem BDO. Nie ma szczególnych wymagań sprzętowych czy z zakresu oprogramowania – zatem będzie można to zrobić, korzystając z tabletu z systemem adroid. Trzeba jednak zaznaczyć, że do końca bieżącego roku obowiązuje wersja papierowa formularza rejestrowego, który należy złożyć do urzędu marszałkowskiego.