W dobie obecnego kryzysu dla spółek działających w grupach kapitałowych, oprócz finansowania zewnętrznego, alternatywą jest pożyczanie pieniędzy od spółek powiązanych.
Spółki mogą się wzajemnie finansować m.in. poprzez wydłużanie terminów płatności na wzajemnych zobowiązaniach handlowych, udzielanie pożyczek czy gwarancji bądź też optymalizowanie wykorzystania środków finansowych poprzez zawieranie umów typu cash pooling.

Warunki rynkowe

Zgodnie z polskimi przepisami o cenach transferowych warunki tych transakcji powinny zostać ustalone w sposób rynkowy, czyli taki, jaki uzgodniłyby między sobą podmioty zupełnie niezależne. Jednocześnie przepisy rozporządzenia ministra finansów z 10 października 1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. nr 128, poz. 833) doprecyzowują, że oceniając rynkowe oprocentowanie pożyczki otrzymanej przez spółkę polską od podmiotu powiązanego, władze podatkowe powinny ustalić wartość rynkową odsetek na podstawie wysokości najniższych odsetek, jakie dany podmiot musiałby zapłacić podmiotowi niezależnemu za uzyskanie kredytu (pożyczki) na podobny okres w porównywalnych warunkach.
Mogłoby się zatem wydawać, że najprostszym sposobem udowodnienia rynkowego charakteru otrzymanej pożyczki grupowej jest wykazanie, że pożyczka ta jest tańsza od zaoferowanej przez niezależny bank.
W normalnych realiach gospodarczych nie zawsze się to udaje ze względu na brak oferty z banku, która stanowiłaby idealny punkt odniesienia (tzw. benchmark), jednak wykorzystanie ogólnodostępnych informacji o marżach stosowanych przez polskie banki potencjalnie daje możliwość przeprowadzenia takich prostych porównań.
Problem polega jednak na tym, że ocena rynkowości transakcji finansowych będzie dokonywana również przez władze podatkowe kraju pożyczkodawcy, które będą oceniały z kolei, czy oprocentowanie pożyczki nie jest zbyt niskie. I tutaj proste porównania mogą okazać się niewystarczające
Warunki oferowane przez lokalny bank zazwyczaj nie są jedynym i wyłącznym czynnikiem branym od uwagę przy ustalaniu grupowego finansowania. Ponadto w przypadku bardzo dużych kwot, gdzie również z niezależnym bankiem w grę wchodzą indywidualne negocjacje, często dokonanie prostych porównań ogólnodostępnych ofert bankowych jest niewłaściwe.
Jednocześnie w warunkach kryzysu na rynkach finansowych znalezienie danych porównawczych, które w łatwy sposób udowadniałyby rynkowość transakcji finansowych, jest niezwykle skomplikowane. Bardzo wysoki poziom ryzyka wpływa na nieprzewidywalność trendów, a trudności ekonomiczne na pogarszanie się standingu finansowego i zdolności kredytowych potencjalnych pożyczkobiorców. Te zjawiska utrudniają prawidłową ocenę rynkowości transakcji finansowych poprzez wykorzystanie danych porównawczych.
Jak zatem wykazać rynkowość finansowania wewnątrz grupy.

Finansowanie wewnątrz grupy

Istnieje wiele czynników, które powodują, że spółki decydują się na finansowanie wewnątrzgrupowe, takie jak łatwość i dostępność środków, brak dodatkowych zabezpieczeń czy też korzystniejsze warunki spłaty. Często zatem samo oprocentowanie pożyczki wewnątrzgrupowej jest wyższe od najniższego, które można uzyskać w polskim banku. Dla obrony takiej sytuacji konieczne jest porównanie nie tylko oprocentowania, ale wszystkich warunków transakcji, takich jak: kwota pożyczki, jej cel i charakter, czas trwania i zasady dokonywania spłaty, poziom ryzyka i sposób zabezpieczenia, waluta pożyczki oraz ryzyko zmian kursów walut czy też wysokość prowizji, a następnie skwantyfikowanie ich wpływu na wysokość oprocentowania. W konsekwencji dla obrony rynkowego kosztu długu w grupach kapitałowych konieczne jest przeprowadzenie zaawansowanej analizy ekonomicznej, która wykaże racjonalność warunków transakcji zarówno ze strony pożyczkodawcy, jak i pożyczkobiorcy.
SŁOWNIK
CASH POOLING - inaczej umowa o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową lub umowa konsolidacji rachunków bankowych. Usługa finansowa umożliwiająca wzajemne bilansowanie sald rachunków spółek należących do tej samej grupy kapitałowej. Zgromadzoną kwotą zarządza uczestnik wiodący (ang. pool leader).
Dzięki tej usłudze grupa zyskuje silniejszą pozycję negocjacyjną, wyższą wiarygodność kredytową, bardziej efektywnie wykorzystuje środki pieniężne, obniża koszty odsetkowe.
W Polsce, dla celów statystycznych, usługa klasyfikowana jest w PKWiU 65.23.10 jako usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane. Usługa zwolniona jest z opodatkowania VAT. Ponadto, jako niespełniająca wszystkich elementów umowy pożyczki, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.