Działanie 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym to jedno z najbardziej popularnych działań w ramach PO IG.
Działanie 4.4 wspiera przedsiębiorstwa realizujące innowacyjne inwestycje o wartości od 8 do 160 mln zł. W roku 2008 odbyła się jednak tylko jedna runda, trwająca od 12 maja do 31 lipca, w ramach której przedsiębiorcy złożyli w PARP ponad 490 aplikacji. Wnioski mogły składać zarówno firmy z grupy MSP, jak i firmy duże. Dostęp do działania oraz dystrybucja środków między tymi grupami stały się jednak kanwą intensywnej krytyki głównie ze strony dużych przedsiębiorstw.
Rekomendowane projekty
Mimo ograniczenia dostępu do działania dla niewielkich firm poprzez wyznaczenie wysokiego pułapu wejścia - minimalna wartość inwestycji na poziomie 8 mln zł - to właśnie ta grupa wykorzystała ponad 77 proc. budżetu pierwszej rundy i gdyby nie dodatkowa alokacja do działania, byłaby jedyną grupą, która otrzyma- łaby wsparcie w roku 2008. Pierwsza lista rekomendowanych projektów zawierała 123 projekty, które uzyskały co najmniej 80 punktów. Biorąc pod uwagę, że 20 punktów można było otrzymać za status MSP, a dodatkowe dwa za posiadanie niszowej nagrody Polski Produkt Przyszłości (konkurs organizowany przez PARP), duże firmy nie miały szansy na znalezienie się na liście projektów rekomendowanych do wsparcia. Dopiero dodatkowe pieniądze - 1 mld zł - pozwoliły na otrzymanie dofinansowania również kilkudziesięciu przedsiębiorstwom dużym. Taki wynik pierwszego naboru jest pochodną zarówno rezygnacji z utworzenia dwóch odrębnych budżetów dla MSP i dużych przedsiębiorstw, jak i przyjętych kryteriów oceny wniosków w ramach działania.
Gromadzenie punktów
Zgromadzenie 75 punktów koniecznych do znalezienia się na liście projektów rekomendowanych do wsparcia nawet dla liderów rynkowych było prawdziwym wyzwaniem. Firmy duże już na starcie traciły 20 punktów, więc w ich przypadku inne kryteria były na wagę złota. Wysoko podniesiono poprzeczkę, jeśli chodzi o innowacyjność i rozprzestrzenienie technologii - przedsiębiorca otrzymywał punkty tylko wtedy, gdy jego technologia była stosowana w skali świata nie dłużej niż rok lub stopień jej rozprzestrzenienia na świecie nie przekraczał 5 proc. Zwracało uwagę podwójne punktowanie pewnych kwestii związanych na przykład z patentami czy działalnością B+R. Powodowało to konieczność sztucznego rozszerzania zakresu projektu. Projekt z jednej strony powinien był wykorzystywać już opatentowane technologie, których wnioskodawca jest właścicielem (10 punktów), a z drugiej - opatentować technologię użytą w ramach projektu (kolejne 10 punktów). Jeśli projekt wykorzystywał prowadzone przez firmę lub kupione wyniki prac B+R, otrzymywał 10 punktów, a kolejne pięć - jeśli w jego wyniku nastąpi utworzenie działu B+R lub nawiązanie współpracy z jednostką B+R. Niestety, mimo wcześniejszych zapowiedzi, PARP nie rozszerzył w roku 2008 rozumienia jednostek B+R o uczelnie wyższe, więc współpraca z politechnikami czy uniwersytetami nie była punktowana. Nie zmieniono też w czasie naboru w roku 2008 zasad przyznawania punktów za rozwój eksportu dla inwestycji realizowanych przez nowo utworzone podmioty. Brzmienie kryterium nakazywało porównanie eksportu za rok 2007 do wartości eksportu z tytułu nowych produktów w ciągu trzech lat po zakończeniu realizacji projektu. Przy nowo powstałych firmach wartość eksportu za 2007 rok wynosi zero i choćby firma całość produkcji zamierzała eksportować - program, w którym wypełnia się wnioski, pokazywał wartość wskaźnika zero, więc punkty nie zostały przyznane.
Propozycje zmian kryteriów
Uwagi przedsiębiorców dotyczące obowiązujących w 2008 roku kryteriów znajdują częściowe odzwierciedlenie w propozycjach zmian na rok 2009, wśród których należy odnotować rezygnację z premiowania MSP, zmianę sposobu wyliczania wskaźnika dotyczącego eksportu oraz umożliwienie nawiązania współpracy z jakąkolwiek jednostką naukową, a nie tylko jednostką B+R.
Ważną zmianą w porównaniu z rokiem 2008 będzie też zmiana dotycząca momentu rozpoczęcia inwestycji, będąca pochodną zmiany przepisów wspólnotowych. Podczas minionej rundy rozpoczęcie inwestycji mogło nastąpić jedynie po otrzymaniu pisemnej informacji od PARP lub promotora projektu, że projekt co do zasady kwalifikuje się do wsparcia, co w praktyce oznaczało najczęściej dodatkowy miesiąc oczekiwania, w czasie którego nie można było podejmować robót budowlanych i dokonywać zamówień maszyn i urządzeń. Podczas najbliższej rundy momentem rozpoczęcia inwestycji będzie złożenie wniosku, czyli prawdopodobnie marzec 2009 r.
Porównując pierwszą rundę w ramach PO IG, do obowiązującego w latach 2004-2006 SPO WKP, nie sposób nie odnotować uproszczeń proceduralnych, szczególnie jeśli chodzi o liczbę koniecznych do zgromadzenia załączników i pracochłonność ich przygotowania. Dla porównania, w działaniu 2.3 SPO WKP, jeśli część inwestycji była finansowana kredytem bankowym, wnioskodawca musiał przedłożyć w PARP całość dokumentacji (wniosek i biznesplan) opatrzoną podpisami reprezentanta banku. Obecnie, oprócz elektronicznego przesłania dokumentacji, w formie papierowej składa się jeden egzemplarz wniosku i biznesplanu oraz kilka załączników, w tym opinię o innowacyjności i promesę bankową, które choć nieobowiązkowe, są niezbędne, jeśli firma poważnie traktuje swój udział w konkursie.
1420 mln euro wynosi budżet Działania 4.4 na wspieranie przedsiębiorstw realizujących innowacyjne inwestycje