Działania proekologiczne to nie tylko obciążenia, lecz również możliwość pozyskania ogromnych środków finansowych i szansa stworzenia gospodarki opartej na najnowocześniejszych technologiach.
Nie ulega wątpliwości, iż przyjęty 17 grudnia 2008 r. przez Parlament Europejski pakiet klimatyczny oraz negocjacje podejmowane na forum ONZ, które zmierzają do zawiązania nowego globalnego porozumienia dotyczącego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych po roku 2012, zwiastują rewolucję gospodarczą, technologiczną i polityczną. Dotyczy ona całej gospodarki, a bezpośrednio energetyki i wielu innych gałęzi przemysłu (m.in. hutnictwo, przemysł rafineryjny, cementowy, szklarski, papierniczy, motoryzacyjny, lotniczy, żeglugi morskiej).

Zasady działania

Brak alternatywy dla gospodarki efektywnej i niskoemisyjnej sprawia, iż należy koncentrować się nie tylko na limitach CO2 obowiązujących we wspólnotowym systemie handlu emisjami tzw. European Union Allowances (EUA), lecz również na instrumentach umożliwiających ograniczenie kosztów redukcji emisji i wsparcie proekologicznych inwestycji. Służą do tego m.in. tzw. mechanizmy elastyczne protokołu z Kioto - mechanizm wspólnych wdrożeń - Joint Implementation (JI), mechanizm czystego rozwoju - Clean Development Mechanism - (CDM) oraz system zielonych inwestycji - Green Investment Scheme (GIS).
W skrócie projekty JI - zgodnie z art. 6 protokołu z Kioto - polegają na tym, iż zamiast realizować projekt oparty na nowoczesnych technologiach ograniczających emisje gazów cieplarnianych w kraju rozwiniętym (wymienionym w załączniku I do Konwencji Klimatycznej np. Japonii), w którym taka inwestycja jest droga, realizuje się taki projekt w innym kraju wymienionym w załączniku I np. Polsce, w którym ta sama inwestycja jest tańsza. W zamian przekazywane są tzw. Jednostki Redukcji Emisji - Emission Reduction Units (ERU).
Projekty CDM - zgodnie z art. 12 protokołu z Kioto, oparte są zasadniczo na tym samym mechanizmie niższych kosztów inwestycji, tyle że działania inwestycyjne, w których uczestniczyć mogą podmioty z państwa z załącznika I do Konwencji Klimatycznej np. Polski, realizowane są na terytorium innego państwa niewymienionego w tym załączniku, np. w Chinach. W rezultacie realizacji określonego projektu uzyskuje się m.in. tzw. jednostki poświadczonej redukcji - Certified Emission Reduction (CER), których cena jest zbliżona do ceny jednostek EUA.
W ostatnim czasie rząd polski podejmuje działania zamierzające do sprzedaży polskiej redukcji emisji, tzw. Assigned Amount Units (AAUs), wynikającej z realizacji postanowień protokołu z Kioto. Równocześnie prowadzone są prace legislacyjne, które mają na celu stworzenie podstaw do tego typu transakcji oraz podstaw do właściwego wykorzystania środków finansowych uzyskanych z takich transakcji. Koncepcja sprzedaży nadwyżek AAUs połączona z wykorzystaniem środków finansowych pochodzących z tej sprzedaży na realizację projektów i programów ograniczających emisję gazów cieplarnianych to tzw. System Zielonych Inwestycji (GIS). Koncepcja ta oparta jest na art. 17 protokołu z Kioto.

Projekt ustawy

Dotychczas podmioty polskie w bardzo ograniczonym stopniu korzystały z mechanizmów elastycznych. Zrealizowano jedynie sześć projektów JI, a pięć następnych jest w trakcie realizacji. Wykorzystanie mechanizmów elastycznych być może w niedługim czasie ulegnie poprawie, gdyż do konsultacji międzyresortowych przekazano projekt ustawy z 2 grudnia 2008 r. o systemie zarządzania krajowym pułapem emisji gazów cieplarnianych lub innych substancji. Obowiązująca dotychczas ustawa z 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji handlu emisjami koncentruje się na wspólnotowym systemie handlu emisjami i jednostkach EUA. Natomiast projekt dotyczy głównie tzw. mechanizmów elastycznych protokołu z Kioto. Jego regulacja obejmuje m.in.:
• zasady obrotu jednostkami przyznanej emisji (AAUs) oraz gospodarowania środkami pochodzącymi ze zbycia tych jednostek poprzez udzielanie wsparcia działań zmierzających do ochrony powietrza oraz ochrony klimatu;
• zasady funkcjonowania Krajowego Systemu Zielonych Inwestycji oraz Krajowego Funduszu Klimatycznego;
• warunki i zasady realizacji projektów wspólnych wdrożeń i projektów mechanizmu czystego rozwoju;
• oraz wykraczające poza tematykę protokołu z Kioto zasady zarządzania krajowymi pułapami emisji innych substancji emisji dwutlenku siarki (SO2) i tlenków azotu (NOX) dla dużych źródeł spalania.
Projekt ma charakter ramowy - zasadnicze regulacje mają znaleźć się w licznych (ponad 20) rozporządzeniach wykonawczych.

Procedury i kryteria

Wydaje się, iż szczególnie dużym zainteresowaniem potencjalnych inwestorów będzie cieszył się Krajowy System Zielonych Inwestycji. Za pomocą tego systemu planuje się dokonanie redystrybucji środków pochodzących ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji. Pieniądze przeznaczane mają być m.in. na poprawę efektywności energetycznej, czyste technologie węglowe, odnawialne źródła energii oraz odzysk i wykorzystanie metanu. Procedury i kryteria wsparcia finansowego konkretnych inwestycji oraz wyznaczenie Krajowego Operatora zarządzającego tym systemem nastąpić ma w drodze rozporządzenia.