Kara za niedotrzymanie terminu unieszkodliwienia odpadów nie zależy od stopnia winy

Spółka z o.o., której jestem współudziałowcem, na podstawie decyzji głównego inspektora ochrony środowiska sprowadziła z Ukrainy dwa transporty niebezpiecznych odpadów w celu ich unieszkodliwienia. Jednak z powodu nieprzewidzianych wcześniej przerw w pracy instalacji musieliśmy zmniejszyć ilość unieszkodliwionych odpadów. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska nałożył na spółkę wysoką karę pieniężną, która może spowodować poważne problemy finansowe. Powodem było niewypełnienie obowiązku potwierdzenia dokonania unieszkodliwienia odpadów w terminie jednego roku kalendarzowego od dnia ich otrzymania. Nie zgadzam się z decyzją, bo moim zdaniem termin wynosi trzy lata. Czy mam rację?

Niestety nie. Artykuł 25 ust. 4 ustawy o odpadach, który przewiduje, że czas magazynowania odpadów nie może przekroczyć trzech lat, nie miał w tej sprawie zastosowania. Dotyczy bowiem gospodarki odpadami prowadzonej na terenie kraju.

W zakresie gospodarowania odpadami przywiezionymi z zagranicy wiążący jest art. 16 lit. e rozporządzenia nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przemieszczania odpadów. Określa on, że okres magazynowania odpadów do czasu ich unieszkodliwienia może trwać maksymalnie rok. Naruszenie tego wymogu z kolei stanowi przesłankę do nałożenia kary pieniężnej wynikającej z ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (dalej: u.m.p.o.).

W orzecznictwie podkreśla się, że kara pieniężna wymierzana na podstawie art. 33 ust. 1 pkt 5 u.m.p.o. jest niezależna od stopnia zawinienia. Przepis ten wprost wskazuje na jej nieuchronność. Nie ma zatem znaczenia, czy do naruszenia obowiązków doszło umyślnie, czy też nieumyślnie. Przepis posługuje się bowiem frazą: „choćby nieumyślnie odbiorca odpadów nie wypełnił stosownych obowiązków”.

Mały przedsiębiorca z zamkniętą drogą do Sądu Najwyższego

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 lipca 2016 r. (sygn. akt II OSK 2728/14) stwierdził, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na unieszkodliwianiu odpadów powinien liczyć się z tym, że jest ona związana z określonymi obowiązkami. Brak ich dochowania wiąże się z nieuchronną karą. Przedsiębiorca powinien zatem uwzględniać ryzyko związane z prowadzeniem takiej działalności. Oznacza to, że jeśli wziął na siebie odpowiedzialność za unieszkodliwienie odpadów, powinien realnie kalkulować, czy będzie w stanie sprostać prawnym obowiązkom, tak aby nie narazić się na karę i jej potencjalne skutki. Taka sankcja może bowiem w konsekwencji prowadzić do problemów finansowych, jednak podmiot gospodarczy prowadzący w sposób nienależyty działalność (niewłaściwe zarządzanie) musi je uwzględniać. NSA podkreślił, że w zasadzie przepisy dotyczące odpadów – z powodu ich restrykcyjności – powinny stanowić dla przedsiębiorcy impuls dla wykonywania swojej działalności w sposób, który nie będzie wiązał się z negatywnymi skutkami związanymi z poniesieniem ciężaru wymierzonej kary lub kilku kar.

Podstawa prawna

Art. 25 ust. 4 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1987 ze zm.).

Art. 16 lit. e rozporządzenia nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.Urz. UE z 2006 r. L 190, s. 1 ze zm.).

Art. 33 ust. 1 pkt 5 ustawy z 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1048 ze zm.).