O co firmy pytają na szkoleniach
Nowelizacja ustawy o grach hazardowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 471, 1948, 2260, z 2017 r. poz. 88); dalej: u.g.h.), która weszła w życie 1 kwietnia br., gruntownie zmieniła dotychczasowe zasady w zakresie ich organizacji, wprowadzając jednocześnie silną kontrolę państwa w obszarze gier na automatach. Prowadzenie działalności w zakresie gier liczbowych, loterii pieniężnych, gry telebingo oraz gier na automatach poza kasynem gry jest objęte monopolem państwa.
Nowe regulacje rodzą wiele pytań i wątpliwości przedsiębiorców. Czy przepisy znowelizowanej ustawy znajdą zastosowanie w przypadku quizomatów? Czy dopuszczalne jest podwójne karanie posiadaczy samoistnych lub zależnych w lokalach, w których znajdują się niezarejestrowane automaty do gier i w których prowadzona jest działalność gastronomiczna, handlowa lub usługowa?
To tylko przykładowe pytania, jakie zadają czytelnicy.
Przedsiębiorca poszukujący jednoznacznej odpowiedzi na powyższe zagadnienia trafia najczęściej na dwa przeciwne stanowiska: jedno Ministerstwa Finansów, drugie – podmiotów korzystających z powyższych urządzeń. Każdy na poparcie swoich racji przedstawia dogłębne interpretacje oraz opinie prawne, w tym techniczne jednostek badających upoważnionych przez ministra finansów do badań technicznych automatów i urządzeń do gier. Jak ma się zachować przedsiębiorca, który staje przed realnym problemem: zainstalować urządzenie, ryzykując nałożeniem przez organy kary w wysokości 100 000 zł, która zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, powinna zostać uiszczona w terminie siedmiu dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, czy też bronić swojego stanowiska przed sądami administracyjnymi?
Dlaczego właściciel lokalu zapłaci karę za urządzenia najemcy
PROBLEM Jestem właścicielem kamienicy. Wynajmuję parter dla sklepu spożywczego. Ostatnio zauważyłem, że zostały w nim umieszczone automaty do gry. Czy grozi mi z tego tytułu odpowiedzialność? Czy można ukarać kilka podmiotów za zatrzymanie tego samego automatu?
ODPOWIEDŹ Naczelnik urzędu celno-skarbowego na podstawie znowelizowanej ustawy o grach hazardowych od 1 kwietnia 2017 r. może nakładać kary pieniężne na właścicieli lokali, w których znajdują się niezarejestrowane automaty do gier. Na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 i 4 u.g.h. karze podlegać mogą posiadacze zależni lokalu, w którym znajdują się niezarejestrowane automaty do gier, i w którym prowadzona jest działalność gastronomiczna, handlowa lub usługowa, a także posiadacze samoistni lokalu, o ile lokal ten nie jest przedmiotem posiadania zależnego. Pojęcia „posiadacz zależny lokalu” oraz „posiadacz samoistny lokalu” zostały zdefiniowane w kodeksie cywilnym (dalej: k.c.). Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Tym samym, jeżeli właściciel kamienicy podpisał umowę najmu z możliwością podnajmu przez wynajmującego, to odpowiedzialność na gruncie art. 89 u.g.h. powinna zostać ograniczona jedynie do prowadzącego sklep. Jednocześnie za nielegalne posiadanie automatów przewidziana jest odpowiedzialność karno-skarbowa na podstawie art. 107d ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2137), zgodnie z którym karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat trzech, albo obu tym karom łącznie podlega ten, kto wbrew warunkom koncesji lub bez wymaganego urzędowego sprawdzenia lub bez nałożenia wymaganych urzędowych zamknięć posiada automat do gier.
Odnosząc się do możliwości karania kilku podmiotów z tytułu zatrzymania tego samego niezarejestrowanego automatu, wydaje się to możliwe z uwagi na brzmienie przepisu art. 91 u.g.h., w którym wskazano jedynie, iż do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.; dalej: o.p.). Ustawa o grach hazardowych nie odnosi się zaś do instytucji odpowiedzialności solidarnej. Tymczasem na podstawie art. 369 k.c. zobowiązanie jest solidarne, jeżeli wynika to z ustawy lub z czynności prawnej. O istnieniu solidarności bądź o jej braku przesądza więc ustawa lub wola stron wyrażona w umowie, co w konsekwencji, przy braku takich zapisów w u.g.h., daje organom możliwość karania kilku podmiotów jednocześnie – np. jednego za urządzanie gry, a drugiego jako wynajmującego za to, że w lokalu znajduje się niezarejestrowany automat.
Czy quizomaty to też automaty do gry
PROBLEM Zgłosił się do mojego sklepu przedstawiciel firmy, który chciałby umieścić w moim punkcie quizomaty. Przedstawił mi opinię jednej z jednostek badawczych w Polsce upoważnionych do badań technicznych automatów i urządzeń do gier, w której stwierdzono, że wymienione urządzenie nie stanowi automatu do gier w rozumieniu ustawy o grach hazardowych. Co mogę w takiej sytuacji zrobić? Jakie ewentualne ryzyko ponoszę?
ODPOWIEDŹ Przed podjęciem decyzji o ewentualnym umieszczeniu urządzenia określanego jako quizomat, warto rozważyć, jakie może to nieść konsekwencje prawne.
Uwzględniając aktualne stanowisko MF co do charakteru quizomatów, należy liczyć się z możliwością wymierzenia kary w wysokości 100 000 zł za jedno urządzenie (przed 1 kwietnia 2017 r. kara wynosiłaby 12 000 zł, uwzględniając oczywiście to, że ww. urządzenia spełniają definicję automatów do gry w rozumieniu u.g.h.). Ministerstwo Finansów w informacji o realizacji ustawy o grach hazardowych w 2015 r. wskazało, że podejmowane działania, w tym posługiwanie się certyfikatami i opiniami nie może gwarantować graczom, iż uczestniczą oni w legalnym przedsięwzięciu, jeśli w rzeczywistości urządzana gra spełnia przesłanki do uznania za grę hazardową. Gra natomiast spełnia przesłanki do uznania za grę hazardową, jeżeli jest dokonywana na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych lub elektronicznych, w tym komputerowych oraz gry odpowiadające zasadom gier na automatach urządzane przez sieć internet o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których gra zawiera element losowości.
Ostatnie zdanie będzie należało jednak do sądów administracyjnych rozpoznających skargi oraz oceniających, czym na gruncie ustawy o grach hazardowych są quizomaty.
Kiedy konkurs dla klientów staje się loterią
PROBLEM Prowadzę sklep. Aby zachęcić konsumentów do kupowania produktów, chciałbym zorganizować konkurs. Wiem, że od 1 kwietnia 2017 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o grach hazardowych. Czy przepisy tej ustawy mają zastosowanie również w moim przypadku?
ODPOWIEDŹ Opowiadając na pytanie, należy w pierwszej kolejności zdefiniować pojęcie konkursu oraz zastanowić się, czy w omawianym przypadku mamy do czynienia faktycznie z jego organizacją, czy też może z organizacją loterii.
I tak loteria – w rozumieniu u.g.h. – jest grą losową, w tym urządzaną przez sieć internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku. Natomiast wynik konkursu, w przeciwieństwie do loterii, nie powinien zależeć od przypadku, ale od posiadanej wiedzy czy też zdolności.
Obowiązki przewidziane w u.g.h. dla organizujących loterie, to m.in. uzyskanie zezwolenia właściwego miejscowo dyrektora Izby Administracji Skarbowej, na którego obszarze są urządzane i prowadzone takie gry oraz opracowanie regulaminu zatwierdzonego przez organ wydający zezwolenie. Opłata za udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii fantowej wynosi 100 proc. kwoty bazowej, a gdy zezwolenie dotyczy gier urządzanych na obszarze jednego województwa – 50 proc. kwoty bazowej. Jednocześnie opłata za zezwolenie na urządzanie loterii promocyjnej albo loterii audioteksowej wynosi 10 proc. wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50 proc. kwoty bazowej. Kwota bazowa dla danego roku kalendarzowego jest równa kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego w obwieszczeniu prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym GUS. Obecnie kwota bazowa wynosi 4244,58 zł.
Zatem właściciel sklepu powinien zadbać o to, aby jego przedsięwzięcie miało charakter konkursu. W konkursie, jeżeli nie występuje element przypadku, a wygrana zależy np. od posiadanej wiedzy bądź zdolności fizycznych, zapisy u.g.h. nie mają zastosowania. Zezwolenie nie będzie potrzebne.
Czy wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie kary
PROBLEM Ostatnio przeczytałem w prasie, że karę pieniężną posiadacz zależny lokalu, w którym znajdują się niezarejestrowane automaty do gier, uiszcza w terminie siedmiu dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Jak się ma taki obowiązek do złożonego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji w skardze do wojewódzkiego sądu administracyjnego?
ODPOWIEDŹ Zgodnie z art. 90 ust. 2 u.g.h. karę pieniężną uiszcza się w terminie siedmiu dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Decyzja ostateczna podlega natomiast wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie.
Jednak przedsiębiorcy, którzy kwestionują treść decyzji organu II instancji, mają prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od otrzymania decyzji. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu II instancji. W skardze można m.in. zamieścić wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji skierowany do organu, jak również do WSA.
Problem w tym, że od momentu wniesienia skargi, przekazania akt do WSA, i w końcu jej rozpoznania, a wcześniej do rozpoznania samego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji może minąć okres od ok. dwóch tygodni do kilku miesięcy, tym bardziej że organ przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od jej otrzymania.
Jak wynika z postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 lutego 2013 r., sygn. akt II FZ 1039/12), jeżeli zostanie uiszczona w całości kara przed rozpoznaniem wniosku, to wówczas „(...) wstrzymanie wykonania wykonanej już decyzji nie wywołałoby żadnych skutków prawnych, bowiem brak byłoby czynności nadających się do wykonania, a zatem takich, które można byłoby wstrzymać”. W efekcie, jak wskazano w wyroku – sąd może orzec o przyznaniu ochrony tymczasowej tylko w odniesieniu do aktów, które podlegają wykonaniu, a zatem nie można wstrzymać wykonania decyzji, która została już wykonana, niezależnie od tego, czy dokonała tego strona dobrowolnie, czy też nastąpiło to w drodze egzekucji administracyjnej.
W opisywanej sytuacji rekomenduje się zatem w pierwszej kolejności złożenie wniosku na podstawie art. 61 par. 2 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) do organu II instancji wydającego decyzję o wstrzymaniu wykonania decyzji, a w sytuacji jego nieuwzględnienia – ponowienie odpowiedniego wniosku do wojewódzkiego sądu administracyjnego na podstawie art. 61 par. 3 p.p.s.a. ⒸⓅ
O czym warto pamiętać
- Opłata za udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii fantowej wynosi 100 proc. kwoty bazowej, a gdy zezwolenie dotyczy gier urządzanych na obszarze jednego województwa – 50 proc. kwoty bazowej.
- Na organizację konkursu, w którym nie występuje element przypadku, a wygrana zależy od posiadanej wiedzy bądź zdolności fizycznych, nie jest potrzebne zezwolenie.
- Wynajmujący lokale użytkowe powinni monitorować, czy nie zostały w nich zainstalowane nielegalne automaty. Za jedno urządzenie kara wynosi obecnie 100 000 zł.
- Możliwe jest karanie kilku podmiotów za ten sam nielegalny automat do gry – np. jednego za urządzanie gry, a drugiego jako wynajmującego za to, że w lokalu znajduje się niezarejestrowane urządzenie.