Na czym polega prekluzja dowodowa w sądowym postępowaniu gospodarczym?
Już ponad rok obowiązują przepisy zmieniające kodeks postępowania cywilnego w części dotyczącej postępowania w sprawach gospodarczych. Regulacja wprowadziła rygory związane z tzw. prekluzją dowodową. Celem było przyspieszenie postępowania gospodarczego. Taki efekt miało przynieść wprowadzenie limitu czasowego na powoływanie nowych twierdzeń w sprawie. Zgodnie ze znowelizowanym art. 47912 par. 1 zd. 2 oraz art. 47914 par. 2 zd. 2 k.p.c. powód i pozwany powołujący nowe okoliczności i dowody mają na to dwa tygodnie od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub powstała potrzeba ich powołania. Wybrano pośredni instrument pomiędzy dotychczas obowiązującym a tzw. systemem prekluzji dowodowej bezwzględnej, który ogranicza postępowanie w zasadzie do wymiany dwóch pism procesowych, tj. pozwu i odpowiedzi na pozew.
Mimo że wprowadzenie nowego terminu dla stron zmusza je do zachowania większego rygoru w trakcie procesu, to jednak paradoksalnie może ono doprowadzić do jego wydłużenia. Strony mają na wskazanie nowych okoliczności dwa tygodnie. Termin ten liczy się od momentu, kiedy ich powołanie stało się możliwe, lub od momentu, kiedy powstała potrzeba ich powołania. Ciężar udowodnienia dochowania terminu, pomimo braku wyraźnej regulacji, spoczywa na stronie, która powołuje nowe fakty. Niestety w wielu wypadkach może to być bardzo trudne.
Z niemożliwością powołania okoliczności w pozwie bądź w odpowiedzi na pozew będziemy mieli do czynienia, gdy nowa okoliczność nie istniała bądź nie była stronie wiadoma w dniu składania pism procesowych. Część autorów uznaje, iż w zakres tego pojęcia wchodzą także sytuacje, gdy zbyt skomplikowany stan sprawy utrudnia przedstawienie sądowi argumentów już na tym etapie. Z takimi problemami spotkamy się w sprawach skomplikowanych, np. przy rozliczeniach z umów transgranicznych. Wielość środków dowodowych, rozproszonych w różnych krajach powoduje, że ustalenie dla pozwanego stanu faktycznego i powołanie dowodów w dwa tygodnie staje się wręcz niemożliwe.
Powstanie potrzeby powołania nowości wystąpi najczęściej, w sytuacjach gdy okoliczność uznawana przez strony za bezsporną zostanie zanegowana przez jedną z nich. Odpowiadając na takie stanowisko, druga strona będzie mogła podnieść argumentację na jej poparcie.
Wobec tego cały proces dowodzenia momentu powstania przyczyny dla powołania dalszych faktów w sprawie i zachowanie dwutygodniowego terminu może powodować wydłużenie całego postępowania. Do tematu wrócimy w jutrzejszym odcinku Akademii.