Jakie są obecnie zasady ponoszenia odpowiedzialności za szkody spowodowane przez różne podmioty w środowisku?
O odpowiedzialności za szkody w środowisku naturalnym można mówić w kontekście odpowiedzialności cywilnej, karnej i administracyjnej.
Generalną zasadę odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko formułuje prawo ochrony środowiska (p.o.s.). Stanowi ono, że podmiot, który wyrządził szkodę ze swej winy, musi ją naprawić. Uzgadnianie obowiązku naprawiania szkód w środowisku, nakładanie kar pieniężnych oraz podwyższania opłat za korzystanie ze środowiska to przejawy egzekucji administracyjnej odpowiedzialności za szkody w środowisku.
W ramy administracyjnej odpowiedzialności za środowisko wpisują się przepisy ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (ustawa o szkodach), która jest uregulowaniem uzupełniającym w stosunku do p.o.ś. Ustawa o szkodach weszła w życie 30 kwietnia 2007 r., uchylając obowiązujące zasady p.o.ś. Ustawa o szkodach nakazuje jednak stosować przepisy dotychczasowe do szkody, która zaistniała przed 30 kwietnia 2007 r.
Tak więc obecnie dla szkód starych stosuje się zasady p.o.ś. przewidujące, że za usunięcie skutków zanieczyszczenia gleby lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie terenu odpowiedzialny jest władający powierzchnią ziemi, który niekoniecznie był podmiotem faktycznie zanieczyszczającym środowisko. Mógł to być właściciel gruntu, ale również wieczysty użytkownik, dzierżawca, najemca. Obowiązek rekultywacji powstawał z mocy prawa w momencie powstania zanieczyszczenia lub niekorzystnego przekształcenia gruntu, jednak jej warunki uzgadniane były w drodze decyzji starosty.
Przepisy ustawy o szkodach zapewniają realizację zasady, mówiącej, że to zanieczyszczający środowisko powinien ponieść karę. Ustawa określa zasady odpowiedzialności za naprawę szkód środowiskowych, również zanieczyszczenia powierzchni ziemi lub zmiany ukształtowania terenu.
Odpowiedzialnością za szkody obarczone są więc podmioty korzystające ze środowiska i które stwarzają swoją działalnością ryzyko wystąpienia szkody. Podmioty te muszą uzyskać pozwolenia, takie jak np. zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, działalność w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów lub wodnoprawne. Ustawa o szkodach nie posługuje się już starym określeniem rekultywacja, ale wprowadza pojęcie nowe - działania naprawcze. Obejmuje ono wszelkie czynności podejmowane w celu naprawy lub zastąpienia elementów przyrodniczych, które uległy szkodzie.
Konkludując, do kwestii powstawania szkód w środowisku stosuje się obecnie przepisy ustawy o szkodach.