Prawo do wystąpienia z żądaniem zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu przysługuje także w przypadku, gdy ustało małżeństwo albo nastąpiła śmierć jednego z małżonków.
Po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa.
Przyjęcie do spółdzielni
Były małżonek niebędący członkiem spółdzielni powinien złożyć deklarację członkowską w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym przypadło mu prawo do lokalu. Byłemu małżonkowi przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Po przyjęciu w poczet członków małżonek ten może wystąpić z żądaniem zawarcia umowy przeniesienia własności tego lokalu.
Jeżeli małżonkowie nie dokonają tej czynności, spółdzielnia wyznaczy im w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż sześć miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Tylko po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.
Podobnie z chwilą śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi.
Małżonek ten, jeżeli nie jest członkiem spółdzielni, powinien w terminie jednego roku od dnia śmierci współmałżonka złożyć deklarację członkowską.
Małżonkowi zmarłego członka spółdzielni przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Jeśli małżonek nie dokona tej czynności, spółdzielnia wyznaczy mu dodatkowy termin, nie krótszy niż sześć miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. I tylko po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.
Żądanie przekształcenia
Małżonek, gdy już zostanie członkiem spółdzielni, może natychmiast wystąpić z żądaniem zawarcia umowy przeniesienia własności tego lokalu, a spółdzielnia musi taką umowę z nim zawrzeć przed upływem trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Trzeba jednak pamiętać, że zasady te nie naruszają uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu mieszkaniowego, co oznacza, że jeśli poza małżonkiem dziedziczą np. dzieci, powinien on przekazać im odpowiednią część tego wkładu. Ponadto w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w następstwie niewstąpienia przez małżonka w poczet członków, roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługują dzieciom i innym osobom bliskim.
WYKUP PRACOWNI I GARAŻY
Na pisemne żądanie najemcy lokalu użytkowego, w tym garażu, a także najemcy pracowni wykorzystywanej przez twórcę do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki, który poniósł w pełni koszty budowy tego lokalu albo ponieśli je jego poprzednicy prawni, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tą osobą umowę przeniesienia własności tego lokalu po dokonaniu przez najemcę spłaty z tytułu udziału w nieruchomości wspólnej oraz spłaty zadłużenia z tytułu świadczeń wynikających z umowy najmu. Wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, oraz koszty sądowe w postępowaniu wieczystoksięgowym obciążają osobę, na rzecz której spółdzielnia dokonuje przeniesienia własności lokalu, z tym że wynagrodzenie notariusza za ogół czynności notarialnych dokonanych przy zawieraniu umowy, o której mowa w ust. 1, wynosi 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc 234 zł.
Spółdzielnia w likwidacji
Prawa do wystąpienia z żądaniem i zawarcia w ciągu trzech miesięcy umowy przeniesienia własności lokalu nie pozbawia okoliczność postawienia spółdzielni w stan upadłości.
Jeżeli w toku likwidacji, postępowania upadłościowego albo postępowania egzekucyjnego z nieruchomości spółdzielni nabywcą budynku albo udziału w budynku nie będzie spółdzielnia mieszkaniowa, spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego przekształca się w prawo najmu podlegające przepisom ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego.
W razie nabycia budynku lub udziału w budynku przez inną spółdzielnię mieszkaniową byłemu członkowi, małżonkowi, dzieciom i innym osobom bliskim przysługuje roszczenie o przyjęcie do tej spółdzielni. Dopiero po bezskutecznym upływie terminów na wstąpienie w prawa członka spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W tym przypadku przez byłego członka należy rozumieć członka, którego członkostwo ustało na skutek wykreślenia spółdzielni z rejestru w związku z zakończeniem postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego i któremu przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego.
EDWARD DĄBROWSKI