Jakie są zasady liczenia głosów przy podejmowaniu uchwał spółek handlowych

Zasady liczenia głosów w spółkach handlowych są określone w kodeksie spółek handlowych, w szczególności w art. 4 par. 1 pkt 9 i 10.

ANDRZEJ SZUMAŃSKI

profesor zwyczajny Uniwersytet Jagielloński, adwokat

Zawierają one definicje pojęcia głosu oraz bezwzględnej większości głosów. Odnoszą się one do uchwał podejmowanych przez organy spółek kapitałowych, a więc do uchwał zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej (w przypadku spółki z o.o.) oraz zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia. Obejmują też uchwały wspólników spółek osobowych. Głos oddany jest to głos złożony podczas głosowania w sposób zgodny z ustawą, umową albo statutem spółki. Należy go przeciwstawiać głosowi nieoddanemu. Ten podział jest tożsamy z podziałem na głosy ważne oraz nieważne. W konsekwencji głosy nieoddanie, czyli nieważne, to takie, których sposób oddawania narusza prawo, a także umowę spółki czy w przypadku spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej jej statut. Będą to więc głosy: złożone przez osoby nieuprawnione, czyli takie, które nie mają statusu wspólnika (akcjonariusza) albo przez pełnomocników, których pełnomocnictwa są wadliwe czy też przez osoby, które straciły status przedstawiciela osoby prawnej, czyli np. przez byłych członków zarządu; złożone wadliwie, niezgodnie z przyjętym systemem ich składania, a więc np. przez podniesienie ręki, gdy zarządzono głosowanie kartami elektronicznymi; złożone na wadliwie zwołanym czy wadliwie przeprowadzanym posiedzeniu wspólników spółki czy jej organu; złożone w sposób niezgodny z prawem, a więc np. składane jawnie, podczas gdy ustawa wymaga głosowania tajnego. W świetle art. 4 par. 1 pkt 9 k.s.h. głosy oddane, czyli ważne, to takie, które złożone są za uchwałą, przeciw uchwale i wstrzymujące się. Oznacza to, że głosy wstrzymujące liczy się tak jak głosy oddane, czyli głosy oddane merytorycznie (za, przeciw), a nie jak głosy, których nie wlicza się do głosowania, czyli nieoddane (nieważne). Określenie głosu wstrzymującego się jako głosu oddanego pozwala odgraniczyć bezwzględną większość głosów od względnej większości. Zgodnie z kolejną definicją z art. 4 par. 1 pkt 10 k.sh. bezwzględna większość głosów to więcej niż połowa głosów oddanych. Oznacza to, że za uchwałą, do której podjęcia jest wymagana bezwzględna większość głosów konieczne jest, aby głosów za było więcej niż razem wziętych głosów przeciw i wstrzymujących się. Względna większość głosów polega na tym, że do podjęcia uchwały wystarczy, aby głosów za było więcej niż głosów przeciw, co zaś oznacza, że głosów wstrzymujących się w ogóle nie bierze się pod uwagę przy liczeniu głosów, traktując je wówczas jako głosy nieoddane (nieważne). Innymi słowy, o odgraniczeniu bezwzględnej od względnej większości głosów decyduje tylko sposób liczenia głosów wstrzymujących się. Innym zagadnieniem jest kwalifikowana większość głosów. Wobec powyższych ustaleń głosy wstrzymujące się też uważa się za głosy oddane, a więc faktycznie złożone przeciwko podejmowanej uchwale. Istnieje jednak różnica w stosunku do bezwzględnej większości głosów, gdyż głosów za uchwałą nie może być tylko 50 proc. głosujących plus jeden głos, ale np. dwie trzecie, trzy czwarte, cztery piąte. Regułą przy podejmowaniu uchwał w spółkach kapitałowych jest bezwzględna większość głosów (art. 208 par. 5, art. 245, art. 371 par. 2, art. 391 par. 1, art. 414 k.s.h.). Wyjątkiem jest kwalifikowana lub względna większość głosów, która wymaga wyraźnego przepisu. Dopuszczalne jest w umowie (statucie) spółki przyjęcie rozwiązania bardziej restrykcyjnego, tj. zamiany bezwzględnej większości głosów na większość kwalifikowaną. W modelowej spółce osobowej, jaką jest spółka jawna, obowiązuje zasada jednomyślności wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki (art. 42 k.s.h.).