W przypadku ustanawiania zabezpieczenia w postaci przelewu na zabezpieczenie należy pamiętać o sprawdzeniu kilku podstawowych spraw związanych z przelewem. W przeciwnym razie zabezpieczenie może okazać się zabezpieczeniem ułomnym, a wierzyciel nie osiągnie pożądanego skutku.

Agnieszka Kowalska radca prawny, departament bankowosci i finansów, Kancelaria Prawna GLN Po pierwsze, dopuszczalność przelewu. Zawierając z dłużnikiem umowę przelewu na zabezpieczenie, trzeba dokładnie zbadać umowy, z których wierzytelności mają być przedmiotem przelewu. Jeżeli bowiem z danej umowy będzie wynikać zakaz przelewu lub też do dokonania przelewu konieczna będzie zgoda podmiotu zobowiązanego z takiej umowy, ustanowienie naszego zabezpieczenia nie będzie możliwe. Ewentualne oświadczenie o dokonaniu przelewu wierzytelności z umów, które wyraźnie przewidywały zakaz cesji lub dokonanie takiego przelewu bez wymaganej zgody, będzie skutkowało nieważnością przelewu. Oznacza to, że wierzyciel nie osiągnie pożądanego celu, jakim jest zabezpieczenie jego wierzytelności. Identyczny skutek będzie miało również złożenie oświadczenie o przelewie wierzytelności, co do których istnieje ustawowy zakaz cesji lub też przelew sprzeciwiałby się naturze zobowiązania. Po drugie, zawiadomienie o przelewie. Kiedy już zawrzemy umowę przelewu na zabezpieczenie, konieczne jest zawiadomienie dłużnika z umowy podstawowej (z której wierzytelność została przelana) o przelewie. Zgodnie bowiem z art. 512 kodeksu cywilnego, jeżeli zbywca wierzytelności (a więc nasz dłużnik) nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie przez tego dłużnika świadczenia do rąk dotychczasowego wierzyciela będzie miało skutek względem nabywcy wierzytelności. Oznacza, to że dłużnik ten skutecznie zwolni się z zobowiązania i nie będziemy mogli żądać od niego spełnienia świadczenia do naszych rąk. W takiej sytuacji mamy jedynie roszczenie regresowe do naszego dłużnika osobistego o zwrot uzyskanej przez niego kwoty. W praktyce do umowy z reguły dołącza się wzór zawiadomienia dłużnika wraz z oświadczeniem dłużnika o potwierdzeniu jego otrzymania. Ma to chronić wierzyciela przed zarzutami dłużnika, że o przelewie nie wiedział. Często w potwierdzeniu, o którym mowa powyżej, umieszcza się postanowienie, na podstawie którego dłużnik naszego dłużnika zobowiązuje się wykonywać wszelkie instrukcje wierzyciela (beneficjenta przelewu) związane z płatnościami. Natomiast inaczej sytuacja będzie się miała, jeżeli w chwili dokonania płatności dłużnik przelanej wierzytelności wiedział o przelewie. W takiej sytuacji możemy się skutecznie domagać zapłaty od niego, a dłużnik będzie miał roszczenie do swojego dotychczasowego wierzyciela o zwrot zapłaconej mu kwoty. Przy czym warto pamiętać, że jeżeli to my jako wierzyciel zawiadomimy dłużnika o przelewie, to na nas będzie ciążył obowiązek wykazania, że dłużnik o przelewie wiedział. Po trzecie, przejęcie odpowiedzialności. Zgodnie z art. 516 kodeksu cywilnego, dłużnik osobisty ponosi względem nas, jako wierzyciela, odpowiedzialność z tytułu tego, że wierzytelność mu przysługuje. Natomiast za wypłacalność swojego dłużnika odpowiedzialność ponosi tylko o tyle i w takim zakresie, w jakim ją na siebie przyjął. W praktyce w umowach przelewu na zabezpieczenie nie spotyka się postanowień, na podstawie których dłużnik przyjmuje na siebie odpowiedzialność za wypłacalność dłużnika. Jednakże w ramach swobody umów nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony umowy przelewu na zabezpieczenie wprowadziły stosowne postanowienia w zawartej umowie.