Zatrudniony w firmie informatycznej programista otworzył własną działalność gospodarczą. Nie poinformował o tym pracodawcy, ale na własną rękę działał poza godzinami pracy i wobec własnych klientów. Pracodawca uznał to za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i rozwiązał stosunek pracy bez wypowiedzenia. Czy pracownik przedsiębiorca mógł bez ryzyka prowadzić własną działalność, jeśli strony nie łączyła umowa o zakazie konkurencji?
CO WYNIKA Z PRZEPISÓW
Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP). W ramach stosunku pracy pracownik jest obowiązany w szczególności dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 par. 2 pkt 4 ustawy – Kodeks pracy). W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji) (art. 1011 par. 1 k.p.).
ANALIZA EKSPERTA
PIOTR TROCHA
ekspert Europejskiego Centrum Konsultacji Prawnych

Własna działalność gospodarcza obok zatrudnienia na etacie staje się coraz bardziej popularna. Jest to sposób na zwiększenie dochodów, który nie zwiększa przy tym podstawy składek na ZUS (jeśli pracownik osiąga minimalne wynagrodzenie). Problem pojawia się, gdy działalność pracodawcy i działalność gospodarcza pracownika przedsiębiorcy pokrywają się co do przedmiotu i obszaru. Pracodawca może postrzegać to jako działalność konkurencyjną i brak lojalności, a w konsekwencji wypowiedzieć umowę o pracę, a nawet rozwiązać ją bez wypowiedzenia, jak w niniejszej sprawie. Nie znaczy to jednak, że jego działanie było zgodne z prawem. Po pierwsze – pracownik nie musiał pytać pracodawcy o zgodę na rozpoczęcie własnej podobnej działalności gospodarczej (choć jeśli takową by miał, pracodawca nie mógłby co do zasady powołać takiej podstawy rozwiązania stosunku pracy). W kodeksie pracy nie ma też wyraźnych przepisów, które ograniczają prawo pracownika do działalności gospodarczej zbieżnej z pracodawcą. Pośrednio takie ograniczenie zawiera art. 100 par. 2, który przewiduje obowiązek pracownika dbałości o dobro zakładu pracy. Obejmuje ono nie tylko interesy materialne pracodawcy, ale i niematerialne. Tylko czy zakaz działalności konkurencyjnej wynika z samej umowy o pracę?

Czytaj więcej: Własną działalność gospodarczą można łączyć ze stosunkiem pracy - pełna analiza tylko w eGP.