Państwa członkowskie UE mogą zastrzec własność i prowadzenie apteki wyłącznie dla farmaceutów – tak orzekł ostatnio Europejski Trybunał Sprawiedliwości, badając zgodność z przepisami wspólnotowymi niemieckiego i włoskiego ustawodawstwa w tym zakresie.
W połączonych sprawach C-171/07 i C-172/07 kwestia ograniczenia własności i prowadzenia apteki wyłącznie dla farmaceutów została rozstrzygnięta przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) wskutek pytania prejudycjalnego zadanego przez niemiecki sąd administracyjny, do którego przez niemieckich farmaceutów i izbę aptekarską zostało zaskarżone zezwolenie na prowadzenie oddziału apteki przez holenderską spółkę DocMorris NV. Sprawa C-531/06 została natomiast zainicjowana przez samą Komisję Europejską, która uznała, że Włochy, wprowadzając tego typu ograniczenie, uchybiły zobowiązaniom wynikającym z prawa wspólnotowego.
W wyrokach wydanych w obu sprawach 19 maja 2009 r. ETS zauważył, że zgodnie z Dyrektywą 2005/36 ustalenie warunków, jakie powinny spełniać osoby prowadzące działalność w dziedzinie farmacji, zostało pozostawione w kompetencji państw członkowskich. Oznacza to, że władze krajowe mają prawo ustalać własne kryteria dopuszczania określonych osób do wykonywania czynności farmaceutycznych tak długo, jak kryteria te nie naruszają przepisów Traktatu.
ETS uznał, że mimo iż zarówno włoskie, jak i niemieckie przepisy w tym zakresie naruszają swobodę przedsiębiorczości i przepływu kapitału, to należy je uznać za usprawiedliwione ze względu na konieczność zapewnienia odpowiedniej jakości oraz należytego poziomu bezpieczeństwa przy zaopatrywaniu ludności w produkty lecznicze. Co więcej, ETS uznał, że choć istnieją mniej restrykcyjne środki służące zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania aptek, takie jak obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za błąd w sztuce, odpowiednie kontrole czy sankcje karne, państwa członkowskie mogą uznać je za niewystarczające.
W Polsce nie istnieją tak restrykcyjne ograniczenia jak w Niemczech i we Włoszech, choć idea: apteka dla aptekarza była proponowana przez niektóre grupy. Polskie prawo przewiduje ograniczenie dotyczące kierowania apteką. Każda z nich musi mieć kierownika, a funkcja ta jest zarezerwowana dla farmaceutów, którzy nie przekroczyli 65 roku życia (z możliwością przedłużenia do 70 roku życia) i mają co najmniej 5-letni staż pracy w aptece lub 3-letni staż pracy w aptece, w przypadku posiadania specjalizacji z zakresu farmacji aptecznej. Ponadto uprawnienie do wydawania leków w aptece mają tylko farmaceuci i w węższym zakresie technicy farmaceutyczni.