Za zobowiązania podatkowe przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem, a ponadto jego odpowiedzialność rozciąga się na majątek wspólny jego i współmałżonka. Po rozwodzie były małżonek odpowiada tylko do wysokości swojego udziału w majątku wspólnym.
Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują kilka wyjątków od ogólnej zasady odpowiedzialności podatnika za zobowiązania podatkowe. Jednym z nich jest sytuacja, kiedy podatnik zawarł z małżonkiem umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej albo gdy wspólność tę zniósł sąd, a także jeśli małżonkowie są w separacji. W takich przypadkach małżonek przedsiębiorcy odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności, ale powstałe tylko w tym okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w wykonywaniu tej działalności i osiągał z niej korzyści. Odpowiedzialność ta ograniczona jest do wysokości osiągniętych korzyści, a ponadto nie obejmuje podatków niepobranych przez płatnika lub inkasenta. Zasady tej nie stosuje się, gdy należności tego typu nie pobrano od członków rodziny płatnika lub inkasenta bądź od małżonka, z którym została zawarta umowa o ograniczeniu wspólności majątkowej, a także gdy wspólność ta została ograniczona przez sąd lub gdy małżonkowie są w separacji. Ograniczenie to nie ma też zastosowania, gdy płatnik lub inkasent podatek pobrał, lecz nie wpłacił go na rzecz organu podatkowego.
Nieco inaczej wygląda odpowiedzialność małżonka przedsiębiorcy po orzeczeniu rozwodu. Rozwiedziony małżonek odpowiada solidarnie z byłym małżonkiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, ale tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.
Decydujące znaczenie przy rozstrzyganiu zakresu odpowiedzialności byłego małżonka przedsiębiorcy ma czas powstania zobowiązania podatkowego. Odpowiada on bowiem za zobowiązania, które powstały w trakcie trwania wspólności majątkowej, ale także za zaległości podatkowe powstałe po ustaniu wspólności majątkowej, lecz dotyczące zobowiązań powstałych podczas jej trwania.
Odpowiedzialność byłego małżonka przedsiębiorcy nie obejmuje natomiast sytuacji, w których zaległość podatkowa powstała co prawda podczas trwania wspólności majątkowej, ale dotyczyła zobowiązania, które powstało przed zaistnieniem tej wspólności (np. przed zawarciem małżeństwa). Były małżonek nie odpowiada także za podatki niepobrane przez płatnika lub inkasenta, natomiast jego odpowiedzialność obejmuje należności, które płatnik bądź inkasent pobrał, lecz nie wpłacił na rzecz organu podatkowego.
Ważne!
W zakresie odpowiedzialności byłego małżonka przedsiębiorcy takie same skutki prawne jak rozwód powoduje unieważnienie małżeństwa lub separacja
PRZYKŁAD: ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI ROZWIEDZIONEGO
W wyniku orzeczenia rozwodu ustała wspólność majątkowa między małżonkami. Sąd ustalił udział byłej małżonki przedsiębiorcy w majątku wspólnym w wysokości 1/2, co odpowiada kwocie 25 tys. zł. Po podziale majątku żona otrzymała samochód i biżuterię o łącznej wartości 25 tys. zł. Po rozwodzie podpisała intratny kontrakt i pozyskała znaczny majątek. Okazało się, że w trakcie trwania małżeństwa powstała zaległość podatkowa. Była żona będzie odpowiadać całym swoim majątkiem, ale górna granica roszczeń wynosić będzie 25 tys. zł.