Za kilka miesięcy wejdą w życie znowelizowane przepisy dotyczące obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym. Zmiany będą dotyczyć wydawania zezwoleń generalnych, wdrażania Wewnętrznego Systemu Kontroli oraz kontroli nad przepływem towarów na terenie Unii Europejskiej.
Obecnie każda z firm spedycyjno-logistycznych, która chce obsługiwać towary podlegające ustawie o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym korzysta z zezwoleń departamentu kontroli eksportu (DKE) Ministerstwa Gospodarki. Musi też wdrożyć Wewnętrzny System Kontroli (WSK), oparty na normie ISO 9001 i poddawać firmę audytom co pół roku. Tak rygorystyczny system zostanie zmodyfikowany.

Mniej biurokracji

Podstawą zmian jest odmienne niż dotychczas podejście administracji państwowej do gospodarki, a także nowe wytyczne płynące z Komisji Europejskiej. Oznacza to znoszenie barier biurokratycznych w działalności gospodarczej, podlegającej do tej pory ścisłej kontroli administracyjnej. Umożliwi to przedsiębiorcom większą swobodę pod warunkiem wdrożenia i utrzymywania mechanizmów samokontroli. Ponadto w Unii Europejskiej trwają prace nad zmianami w przepisach Wspólnotowego Kodeksu Celnego (WKC) oraz innymi aktami prawnymi UE, m.in. rozporządzeniem Rady (WE) nr 1334/2000 ustanawiającym wspólnotowy system kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania oraz dyrektywą ws. uproszczenia warunków transferu uzbrojenia we Wspólnocie.
Zmiany w przepisach krajowych w postaci znowelizowanej ustawy o obrocie z zagranicą towarami strategicznymi będą dotyczyły m.in. możliwości korzystania z zezwoleń generalnych. Zostaną też zmienione niektóre definicje, np. słowo eksport zostanie zastąpione słowem wywóz, a import zostanie zastąpiony wyrażeniem przywóz. Zmiany mają dostosować przepisy krajowe do terminologii używanej we Wspólnotowym Kodeksie Celnym. Departament kontroli eksportu nie będzie też wydawał zezwoleń na tranzyt. Kontrolą tranzytu zajmą się wyłącznie Służby Celne i to głównie pod kątem wiarygodności miejsca nadania przesyłki (czyli jej pochodzenia) oraz identyfikacji końcowego odbiorcy.

Polska Norma na WSK

Zmieni się również częstotliwość przeprowadzanych audytów przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Zamiast dwóch w roku będzie obowiązywał tylko jeden. Zniesiony również zostanie obowiązek ponownej certyfikacji Wewnętrznego Systemu Kontroli po okresie trzech lat od jego wdrożenia przez przedsiębiorcę. W celu ułatwienia tworzenia mechanizmów samokontroli w przedsiębiorstwach opracowana została norma pod nazwą: Polska Norma - Wewnętrzny System Kontroli (WSK) - Wymagania PN-N-19001:2006, która pozwoli zbudować ww. system, w każdym przedsiębiorstwie według jednolitego standardu (obecnie jest w oparciu o ISO). Opracowano też drugą normę pt. Polska Norma - Wewnętrzny system kontroli (WSK) - kwalifikacje audytorów, która prawdopodobnie zostanie zatwierdzona przez Polski Komitet Normalizacyjny już na początku lipca. Będzie ona określała wymagania stawiane audytorom, którzy będą uprawnieni do wykonywania audytów WSK, Lista podmiotów upoważnionych do certyfikacji WSK zostanie zatem rozszerzona.

Zezwolenie generalne z kodem

Zezwolenia generale będą wydawane w formie rozporządzeń ministra gospodarki, które będą oznaczone specjalnym kodem. Powstanie również wykaz firm, które będą korzystać z tych zezwoleń. Warunkiem umożliwiającym korzystanie z takiego zezwolenia będzie utrzymanie wysokiego poziomu wiarygodności i rzetelności firmy. Samo zezwolenie nie wystarczy jednak do swobodnego wywozu, gdyż kontrolę będzie także przeprowadzać administracja celna.
Departament kontroli eksportu opracowujący zmiany do prawa krajowego w zakresie obsługi towarów strategicznych proponuje korzystać z tych narzędzi, które są już sprawdzone i funkcjonują od wielu lat, a więc w oparciu o WSK. Jednolity system kontroli w całym kraju ułatwi procedurę kontroli i działanie przedsiębiorców. DKE stara się również o wprowadzenie jednolitego systemu ewidencji towarów, technologii oraz usług, który dotyczy przedsiębiorców dokonujących obrotu z zagranicą towarami strategicznymi oraz prowadzących działalność w oparciu o koncesje wydawane przez resort spraw wewnętrznych.
Spedytorom zaleca się, aby zamieszczali w zleceniach klauzulę, zgodnie z którą zleceniodawca oświadczałby, czy dany towar jest towarem o znaczeniu strategicznym czy też nim nie jest. Chodzi o to, aby zleceniodawca poprzez złożenie oświadczenia miał świadomość, jakim towarem handluje, a spedytor, jaki towar obsługuje. Zwiększy to bezpieczeństwo prawne kontrahentów.
Podstawa prawna
• Ustawa z 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz.U. z 2004 r. nr 229, poz. 2315).