Wierzyciel może zabezpieczyć pożyczkę, kredyt lub inne należności zastawem rejestrowym. Ustanawia go na ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika.
Na ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika swoje wierzytelności może zabezpieczyć Skarb Państwa lub inna państwowa osoba prawna, jednostka samorządu terytorialnego, związek tych jednostek, gminne, powiatowe i wojewódzkie osoby prawne oraz banki krajowe i zagraniczne. Oprócz nich ustanowienia zastawu rejestrowego mogą domagać się osoby prawne udzielające pożyczek i kredytów, międzynarodowe organizacje finansowe, inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą w kraju, niektórzy posiadacze obligacji i fundusze sekurytyzacyjne.

Potrzebna jest umowa

Aby zabezpieczyć roszczenie zastawem rejestrowym, wierzyciel musi zawrzeć na piśmie umowę z osobą, która ma prawo rozporządzać przedmiotem zastawu. Umowa zawarta w innej formie nie będzie ważna. Strony umowy określane są jako: zastawnik (jest nim wierzyciel) i zastawca (jest nim osoba uprawniona do rozporządzenia przedmiotem zastawu).
Aby zastawem rejestrowym zabezpieczyć wierzytelności z tytułu obligacji, to zamiast umowy należy przedstawić uchwałę organu emitenta wskazującą na przedmiot zastawu.
W umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego należy wskazać datę jej zawarcia, dane (czyli imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę) zastawnika, zastawcy oraz dłużnika, jeżeli nie byłby on zastawcą, a także przedmiot zastawu i zabezpieczoną wierzytelność. W ten sposób można zabezpieczyć wierzytelność wyrażoną w złotych lub w walucie obcej. Można też zabezpieczyć wierzytelność przyszłą lub warunkową, ale tylko do określonej w umowie najwyższej sumy zabezpieczenia.

Rzeczy obciążone zastawem

Zastaw rejestrowy może zostać ustanowiony na ruchomościach, z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego oraz na zbywalnych prawach majątkowych. Można więc nim obciążyć rzeczy oznaczone co do tożsamości, co do gatunku (pod warunkiem, że umowa określa ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku), zbiór rzeczy ruchomych lub praw stanowiący całość gospodarczą (nawet wówczas, gdyby skład tego zbioru był zmienny), wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych, prawa z instrumentów finansowych, które nie są papierami wartościowymi.
Informacja o tym, że rzecz została obciążona zastawem rejestrowym, powinna zostać wpisana do rejestru zastawów. Wniosek o dokonanie wpisu może złożyć zastawnik lub zastawca w ciągu miesiąca od daty zawarcia umowy zastawniczej. Niedotrzymanie tego terminu może spowodować, że wniosek zostanie odrzucony.
Gdyby zastaw rejestrowy został ustanowiony na samochodzie lub innym pojeździe mechanicznym podlegającym rejestracji, to wówczas trzeba go odnotować w dowodzie rejestracyjnym tego pojazdu w rubryce adnotacje urzędowe. Dokonuje tego starosta lub wojewoda mazowiecki.

Prawa i obowiązki

Mimo że prawo lub ruchomość zostanie obciążona zastawem rejestrowym, to zastawca może z niego korzystać. Powinien też dbać o to, aby przedmiot zastawu został zachowany w stanie nie gorszym niż wynika z właściwego używania go. Natomiast w wyznaczonym przez zastawnika terminie musi umożliwić zbadanie mu, w jakim stanie przedmiot zastawu się znajduje. Jednak w umowie o zastaw rejestrowy mogą zostać uregulowane inne prawa i obowiązki zastawcy i zastawnika.
Zastawca może też zostać zobowiązany w umowie, że przed wygaśnięciem zastawu rejestrowego nie sprzeda przedmiotu zastawu ani też nie obciąży go.
OPŁATY
Za informacje, odpisy i zaświadczenia wydawane z rejestru zastawów przez Centralną Informację o Zastawach Rejestrowych pobiera się opłaty:
• za odpis lub informację wydawaną na wniosek o wydanie odpisu z rejestru zastawów - 15 zł
• za zaświadczenie wydawane na wniosek o wydanie zaświadczenia - 20 zł
• za informację wydawaną na wniosek o podanie numeru pozycji rejestru zastawów - 10 zł
Ważne!
Rzeczy obciążone zastawem rejestrowym, papiery wartościowe, dokumenty dotyczące praw obciążonych zastawem mogą zostać pozostawione w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej wskazanej w umowie, gdyby wyraziła na to zgodę
ZASTAW REJESTROWY NA SAMOCHODZIE
W rubryce adnotacje urzędowe dowodu rejestracyjnego pojazdu wpisuje się: Na pojeździe ustanowiony jest zastaw rejestrowy na rzecz .................... wpisany pod numerem pozycji rejestru zastawów .............. Starosta lub wojewoda mazowiecki, czyli organ rejestrujący, potwierdza tę adnotacje swoją okrągłą pieczęcią. Podpisuje się też tam osoba upoważniona do dokonania adnotacji.
Adnotacja dokonywana jest na wniosek właściciela pojazdu na podstawie aktualnego lub pełnego odpisu z rejestru zastawów lub zaświadczenia wydawanego przez centralną informację o zastawach rejestrowych. Zaświadczenie powinno wskazywać, że dany podmiot jako zastawca konkretnego przedmiotu zastawu rejestrowego został wpisany do rejestru zastawów pod określoną pozycją rejestru zastawów.
Po wygaśnięciu zastawu właściciel pojazdu powinien złożył wniosek o wykreślenie adnotacji o obciążeniu zastawem z rejestru. Wpisuje się datę skreślenia, potwierdza się pieczęcią organu rejestrującego oraz podpisem. Właściciel może też domagać się, aby został mu wydany nowy dowód rejestracyjny. Wtedy stary dowód pozostaje w aktach pojazdu.
Aby adnotacja została skreślona, należy przedstawić odpis prawomocnego orzeczenia sądu prowadzącego rejestr zastawów o wykreśleniu zastawu rejestrowego ustalonego na pojeździe z rejestru zastawów lub pisemną informację o wykreśleniu zastawu rejestrowego pod danym numerem z pozycji zastawów wraz z datą wykreślenia i nazwą sądu, który wydał postanowienie o wykreśleniu zastawu.
Podstawa prawna
Ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. nr 149, poz. 703 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 14 czerwca 2004 r. w sprawie trybu dokonywania w dowodach rejestracyjnych pojazdów mechanicznych adnotacji o ustanowieniu zastawu rejestrowego (Dz.U. nr 145, poz. 1542).
Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 30 grudnia 1997 r. w sprawie wysokości opłat za informacje, odpisy i zaświadczenia wydawane przez Centralną Informację o Zastawach Rejestrowych (Dz.U. z 1998 r. nr 2, poz. 4).