Nieruchomość może zostać obciążona hipoteką. Najczęściej ustanawia się ją na nieruchomości dłużnika i wówczas skutecznie zabezpiecza odzyskanie pożyczonych pieniędzy przez wierzyciela.
Hipoteka ustanowiona na nieruchomości zabezpiecza skutecznie interesy wierzyciela, ponieważ w razie zwłoki z zapłatą przez dłużnika, może z niej zaspokoić swoją należność przed innymi osobistymi wierzycielami dłużnika. Ma nawet prawo domagać się wówczas sprzedania nieruchomości obciążonej hipoteką na licytacji, a uzyskane pieniądze przeznaczyć na pokrycie wierzytelności. Dopiero wówczas, gdy po zaspokojeniu wierzyciela hipotecznego pozostaną jeszcze jakieś pieniądze ze sprzedaży nieruchomości, będą mogli je otrzymać pozostali wierzyciele dłużnika, który był właścicielem sprzedanej na licytacji nieruchomości.

Wpis do księgi wieczystej

Hipoteka najczęściej ustanawiana jest w drodze umowy. Nie można jej więc ustanowić bez zgody wierzyciela ani na skutek jednostronnego oświadczenia woli przez wierzyciela. Aby była ważna i skutecznie zabezpieczała interesy wierzyciela, to oprócz zawarcia porozumienia przez strony trzeba ją wpisać do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, którą będzie obciążała.
Hipoteka zostaje wpisana do księgi wieczystej na wniosek wierzyciela. Rozpoznając wniosek o wpis sąd, wieczystoksięgowy bada jedynie treść wniosku, treść i formę dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Natomiast sąd nie bada innych faktów, np. czy umowa hipoteki powinna rzeczywiście zostać zawarta między stronami.

Co zabezpiecza hipoteka

Hipoteka zabezpiecza wierzytelności pieniężne i może zostać wyrażona tylko w określonej kwocie. Gdyby wierzytelność została wyrażona w innym pieniądzu niż złote, to wówczas hipotekę wyraża się też w innej walucie.
Hipoteka może również zabezpieczać roszczenia o odsetki nieprzedawnione oraz o przyznane koszty postępowania.
Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką może ją sprzedać, podarować, zapisać w spadku. Wtedy hipoteka nadal będzie obciążała tę nieruchomość, mimo że jej właścicielem nie będzie już osoba, która zaciągnęła dług u wierzyciela hipotecznego. Wierzyciel hipoteczny nadal więc będzie mógł dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką i będzie miał pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi nowego właściciela tej nieruchomości. Nawet jeśli przejmą ją spadkobiercy dłużnika, to może dochodzić roszczeń bez względu na ograniczenia wynikające z prawa spadkowego.

Wygaśnięcie hipoteki

Hipoteka wygaśnie wówczas, gdy wygasa zabezpieczona przez nią wierzytelność. Z kolei wierzytelność wygasa wówczas, gdy dłużnik odda dług (nawet z odsetkami, jeżeli hipoteka zabezpiecza również odsetki), albo wierzyciel zwolnił dłużnika z długu bądź zrzekł się hipoteki. Jednakże samo zrzeczenie się hipoteki, bez wygaśnięcia wierzytelności, jest skuteczne dopiero po wykreśleniu hipoteki. Natomiast oświadczenie wierzyciela hipotecznego wymaga w takiej sytuacji formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Hipoteka wygasa również wówczas, gdy zostanie przeprowadzona egzekucja z nieruchomości, którą ona obciąża.
W razie wygaśnięcia hipoteki należy ją wykreślić z księgi wieczystej. W księdze wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym wykreślenie uważa się za dokonane dopiero z chwilą jego zapisania w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych.
Ważne!
Brak wpisu hipoteki do księgi wieczystej wyklucza powstanie prawa służącego zabezpieczeniu wierzytelności
NA CZYM MOŻNA USTANOWIĆ HIPOTEKĘ
Hipoteka może obciążać:
• własność nieruchomości,
• udział we współwłasności nieruchomości
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
• wierzytelność zabezpieczoną hipotecznie